Wikipedia

Xhamia e Mbretit (Elbasan): Dallime mes rishikimesh

Browse history interactively
[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
← Redaktim më i vjetërNdryshimi më pas →
Content deleted Content added
PamorTekst wiki
Shtova tekst dhe citime.
Etiketat: Përpunim pamor Edit Check (references) activated Edit Check (references) declined (other)
Rreshti 1:
{{ky artikull|Ky artikull ka lidhje me Xhaminë e mbretit në [[Elbasan]]. Për artikuj të ngjashëm kliko [[Xhamia Mbret|këtu]].}}
{{Infobox vend historik|emri=Xhamia Mbret (Elbasan)|emri_amëtar=|gjuha_amëtare=|foto=Elbasan, Albania, King's Mosque 2013 02.jpg|përshkrimi=|lloji=Arkitekture|locmapin=Shqipëria|gjerësi=41.113889|gjatësi=20.081111|lokacioni=[[Rrethi i Elbasanit|Elbasan]], [[Qarku i Elbasanit|Elbasan]], [[Shqipëri]]|sipërfaqja=|ndërtuar=Shek. XV|arkitekt=|arkitektura=|organi_drejtues=DRKK Durrës|përcaktimi1=SHQIPËRI|përcaktimi1_offname=Monument i trashëgimisë kulturore|përcaktimi1_data=17.03.1948 e 16.02.1979|përcaktimi1_kriteret=I|përcaktimi1_numri=EL084|përcaktimi1_free1name=Tipologjia|përcaktimi1_free1value=Përfaqëson tipin e faltores me sallë të mbuluar me çati druri|përcaktimi1_lloji=Nën mbrojtje}}
'''Xhamia Mbret''' ose '''Xhamia e Hynqarit''' ([[Gjuha turke|turqisht]]: ''Hünkâr Camii''), e njohur edhe si '''Xhamia Sulltan Bajazit''', është një [[Xhamia|xhami]] në [[Elbasani|Elbasan]], një ndër më të vjetrat në [[Shqipëria osmane|Shqipëri]].<ref name="koch">Guntram Koch: ''DuMont-Kunst-Reiseführer Albanien''. DuMont, Köln 1989, <nowiki>ISBN 3-7701-2079-5</nowiki></ref>
 
Xhamia Mbret ështëu ndërtuar rreth 1492<ref>{{Cite book |last=Baçe Apollon, Meksi Aleksandër, Riza Emin |first=Karaiskaj Gjerak, Thomo Pirro |title=Historia arkitekturës shqiptare |year=1980 |pages=347 |language=shqip}}</ref>, gjatë sundimit të Sulltan Bajazitit të II. Ajo ndodhet në distancë të afërt me portën jugore të kalasë. Nga pikëpamja stilistike, xhamia përfaqëson tipin e faltores me sallë të mbuluar me çati druri dhe me hajat përpara. Është një monument i trashëgimisë kulturore të kategorisë së I që nga viti 1948, me vendim të Institutit të Shkencave. Ky monument është i llojit "Arkitekturë", i miratuar me numër "''586 e'' 266/1 më 17.03.1948 e 16.02.1979''".''<ref name="#imk#">{{cite book|url=http://imk.gov.al/wp-content/uploads/monumente/lista%20e%20monumentewve/ELBASANIT.pdf|title=LISTA E MONUMENTEVE: RRrethi i Elbasanit|publisher=Instituti i Monumenteve të Kulturës - Ministria e Kulturës|accessdate=17 qershor 2017|ref=imk|language=sq|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180903115101/http://imk.gov.al/wp-content/uploads/monumente/lista%20e%20monumentewve/ELBASANIT.pdf|archivedate=3 shtator 2018|url-status=dead}}</ref>▼
Nuk ka të dhëna të sakta lidhur me vitin e ndërtimit të saj. Për kohën, vinte e dyta në radhë pas xhamisë së ndërtuar nga [[Mehmet Fatihu|Sulltan Mehmeti i II]] në [[viti]]n [[1464]], kur u rindërtua [[Kalaja e Elbasanit]]. Sipas të dhënave krahasuese, [[xhamia]] Mbret është ndërtuar në fund të shekullit XV. Ajo ndodhet në distancë të afërt me Portën e Kalasë. Nga pikëpamja stilistike, xhamia Mbret përfaqëson tipin e faltores me sallë të mbuluar me çati druri dhe me hajat përpara. Nga pikëpamja stilistike dhe e kompozimit, kjo faltore përkon me kohën e [[Bajaziti i II|Sulltan Bajazitit të Dytë]], i cili ndërtoi xhami të tilla edhe në qytetet [[Berati|Berat]], [[Gjirokastra|Gjirokastër]], [[Shkodra|Shkodër]] etj. Xhamia Mbret është xhamia që aktualisht frekuentohet më shumë në qytetin e Elbasanit.
 
▲Xhamia Mbret është një monument i trashëgimisë kulturore që nga viti 1948. Ky monument është i llojit "Arkitekturë", i miratuar me numër "''586 e'' 266/1 më 17.03.1948 e 16.02.1979''".''<ref name="#imk#">{{cite book|url=http://imk.gov.al/wp-content/uploads/monumente/lista%20e%20monumentewve/ELBASANIT.pdf|title=LISTA E MONUMENTEVE: RRrethi i Elbasanit|publisher=Instituti i Monumenteve të Kulturës - Ministria e Kulturës|accessdate=17 qershor 2017|ref=imk|language=sq|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180903115101/http://imk.gov.al/wp-content/uploads/monumente/lista%20e%20monumentewve/ELBASANIT.pdf|archivedate=3 shtator 2018|url-status=dead}}</ref>
Xhamia Mbret është xhamia që aktualisht frekuentohet më shumë në qytetin e Elbasanit.
 
Në vitin 2013, xhamia është restauruar plotësisht. Gjithashu minarja është ndërtuar e re.<ref name="sot">[http://sot.com.al/kultura/elbasan-drejt-p%C3%ABrfundimit-rikonstruksioni-i-xhamis%C3%AB-mbret Elbasan, drejt përfundimit rikonstruksioni i Xhamisë Mbret]</ref>
Line 10 ⟶ 11:
== Historiku ==
[[Skeda:Elbasan - Mbret-Moschee 4 Vorhalle.jpg|parapamje|majtas|Vendfalja jashtë (Hajati)]]
Xhamia Mbret është njëra nga faltoret më të hershme të Shqipërisë ndërtuar rreth 1492 gjatë sundimit të Sulltan Bajazitit të II. Ajo është vendosur në të djathtë të rrugës që zë fill nga porta jugore. Mendohet se u ndërtuar pas Xhamisë së Hynqarit ndërtuar nga Sulltan Mehmeti i II mbi portën e kalasë.<ref>{{Cite book |last=Sejjahatnamesi |first=Çelebi Evlija |title=Shqipnija para dy shekujsh |publisher=Shkodra |year=1930 |pages=104 |language=shqip}}</ref>
Xhamia Mbret është njëra nga faltoret më të hershme të Shqipërisë dhe që ruhet në formën e saj të themelimit, xhamia brenda kalasë së Elbasanit në distancë më të afërt me portën kryesore të hyrjes në [[Kalaja|kala]]. Për qytetin ajo vinte e dyta në rradhë pas xhamisë së ndërtuar nga sulltan Mehmeti i dytë në 1464 kur u ndërmorën shumë punime për restaurimin e mureve rrethuese të kalasë. Mbishkrim datues nuk njihet deri tani, por pa mëdyshje ajo i takon fundit të shekullit. XV e lidhur kjo me themeluesin e saj. Në shkrimin e tij mbi Elbasanit [[Evlia Çelebiu|Evlija Çelebiu]] përmend brenda kalasë një xhami të Gazi Sinan Pashës (shih [[Biçakçinjtë]]) e cila sipas tij ishte ndërtesë e madhe por e vjetër dhe përdhese”. Ai gjithashtu vëren se muret e saj ishin të mbuluara me shkrime të ndryshme në faqet e jashtme që na bën të mendojmë se ajo ishte e suvatuar, por që nuk kishte minare. Këto vecori të xhamisë nuk përputhen me xhaminë që ndodhet në shek XX në kala të emërtuar e Mbretit. Leon Rei në fillim të shekullit XX e prezanton atë me karakteristika krejtësisht të ndryshme nga xhamia e Gazi Sinan Pashës. Nga pikëpamja stilistike kjo faltore përputhet me të gjitha xhamitë e tjera të emërtuara mbretërore që u ndërtuan nga Sulltan Bajaziti i dytë, në fund të shekullit XV në Përmet, Gjirokastër, Berat, Shkodër dhe pse jo në Elbasan.
 
Në shkrimin e tij mbi Elbasanit [[Evlia Çelebiu|Evlija Çelebiu]] përmend brenda kalasë një xhami të Gazi Sinan Pashës e cila sipas tij ishte ndërtesë e madhe por e vjetër dhe përdhese. Ai gjithashtu vëren se muret e saj ishin të mbuluara me shkrime të ndryshme në faqet e jashtme nga çdo udhëtar e shëtitës, të cilët i kanë shkruar me dorën e tyre.<ref>{{Cite book |last=Sejjahtnamesi |first=Çelebi Evlija |title=Shqipnija para dy shekujsh |publisher=Shkodra |pages=105 |language=shqip}}</ref>
 
Nga pikëpamja stilistike kjo faltore përputhet me të gjitha xhamitë e tjera të emërtuara mbretërore që u ndërtuan nga Sulltan Bajaziti i II, në fund të shekullit XV në Përmet, Gjirokastër, Berat, Shkodër.
 
== Arkitektura ==
XhamiaNdërtimi Mbretformohet përfaqësonnga tipin e faltores me sallë të mbuluar me cati drurihajati dhe hajatsalla përparae hyrjes.faljeve Sallakuadratike enë faltoresplane kame njëpërmasa hapësirë 11.5 x12x 12.3 m., Tërthormbuluar aksime içati saj,druri. tri kolonaPër druritë përlehtësuar arsyendërtimin konstrutivee tëfaltores, mbajtjestre sëkolona catisëdruri dhejanë përvendosur tëtërthor rkijuaraksit njëtë mjedisgodinës. ndarësNë memurin sallënjugor ngaështë pjesa endërtuar [[mafilimihrabi]]t, janëpo karakteristike përnë këtë llojanë kompozimindodhet tënjë faltores të hershme [[islam]]emimbar. Në murinanën fundorveriore, ështëprara theksuarkolonës nëtreshe formënndodhet emafili njëprej nikeje rrethore dhe e kornizuardruri. [[mihrabiXhamija|Xhamia]], pranëmerr tëdritë cilitnga ngjiturdritaret, medy tëpër nëçdo krahunmur, etë djathtëvendosura ndodhetnë shkallarjady e [[mimberi]]tkate.<ref>{{Cite Prapabook kolonës|last=Baçe tresheApollon, ndodhetMeksi mafiliAleksandër, prejRiza druri.Emin, [[Xhamija|Xhamia]]first=Karaskaj merrGjerak, dritëThomo ngaPirro katër|title=Historia dritarearkitekturës nëshqiptare secilën|year=1980 faqe.|pages=347 |language=shqip}}</ref> Të poshmet janë kuadratike. Në pjesën e sipërme ato mbyllen me arkitrarë druri, duke pasur nga ana e jashtme nga një hark të verbër me majë, në formë lundre. Dritaret e sipërme atojanë të harkuara. Ato mbyllen me arkitrarë druri, duke pasur nga ana e jashtme një hark të verbër me majë, në formë lundre. Dritaret e sipërme janë të harkuara. Muratura me kluasonazh është tepër e rregull dhe precize në alternimin e gurëve me tullat kornizuese.Me kluasonazh është ndërtuar dhe [[minareja]]. Ajo është e ulët në lartësi, por kalon mjaft bukur trupi në [[Sherefeja|ballkonin e sherifasë]] e me seksion më të ngushtë në pjesën e sipërme ku mbështet koni i majës i realizuar me fletë metalike prej plumbi. Hajati i xhamisë ka qenë i realizuar prej strukturash druri disa herë pothuajse me të njëjtën mynyrë, me përjashtim të atij të rikonstruktuar vitet e fundit të shekullit XX që nuk përligjet shkencërisht. Për këtë Xhami parashikohen ndërhyrje të tjera restauruese, të cilat synojnë restaurimin e minares dhe trajtimin estetik të fasadave të jashtme dhe mjedisit rrethues.
 
Me kluasonazh është ndërtuar dhe pjesa e poshtme e [[minareja|minaresë]]. Ajo është e ulët në lartësi, por kalon mjaft bukur trupi në [[Sherefeja|ballkonin e sherifasë]] e me seksion më të ngushtë në pjesën e sipërme ku mbështet koni i majës i realizuar me fletë metalike prej plumbi.
 
Xhamia ka në anën veriore një hajat me struktura druri, që duhet të jetë i vonë, me forma të huazuara nga arkitektura popullore e shek. XIX.
 
Për këtë Xhami parashikohen ndërhyrje të tjera restauruese, të cilat synojnë restaurimin e minares dhe trajtimin estetik të fasadave të jashtme dhe mjedisit rrethues.
 
== Shih edhe këtë ==
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/wiki/Xhamia_e_Mbretit_(Elbasan)"