Suedia: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
v r2.7.2+) (Roboti: Duke redaktuar war:Suecia në war:Suwesya |
AXRL (diskuto | kontribute) No edit summary |
||
Rreshti 47:
| ANETAR =
}}
'''Suedia''' është një vend nordik mbi gadishullin skandinav në pjesën veriore të Evropës. Suedia kufizohet me [[Norvegjia|
Me një sipërfaqe prej 450.295 kilometra katrorë (173.860 sq mi), Suedia është vendi i tretë më i madh në [[Bashkimin Evropian]] për nga sipërfaqja. Popullsia e Suedisë është rreth 9.5 milion. Suedia ka një dendësi të ulët të popullsisë prej 21 banorë për kilometër katrorë (54 / sq mi) me popullsinë përqendruar kryesisht në pjesën jugore të vendit. Rreth 85% e popullsisë jetojnë në zonat urbane. Kryeqyteti dhe qyteti më i madh i Suedisë është Stokholmi, me 1.3 milion banorë.
Rreshti 57:
== Historia ==
{{Kryesor|Historia e Suedisë}}
* [[Populli i
* [[Mbretërit e
* [[Luftët në (me)
== Politika ==
Rreshti 66:
== Njësitë administrative ==
{{Kryesor|Njësitë administrative të Suedisë}}
Kryeqytetit është [[
== Gjeografia ==
{{Kryesor|Gjeografia e Suedisë}}
Suedia është në Evropën Veriore, në pjesën lindore të gadishullit skandinav dhe përfshin rreth 14 latitudes (latitudes) dhe 13 gjatësi (
Lindje të Suedisë qëndron e Detit Baltik dhe Gjirin e Bothnia dhe bregdetit ndikon në klimën. Në perëndim është zinxhiri malor skandinave, të tilla si zinxhir malor i njohur si malet skandinave, tradicionalisht quhet edhe keel në të dy (gjera) suedisht dhe norvegjeze. Ajo ndan Suedi nga Norvegjia. Riksgränsen vijon që nga viti 1700 mjaft afër pellgut aktuale në këtë varg malor. Të lumenjve në Suedi e veriut gjithandej pastaj në përgjithësi drejt lindjes nga malet dhe koha shpesh bëhet shumë e madhe (të lumenjve ashtu-quajtur veriore).
Rreshti 94:
Disa 4.5 milion banorë janë duke punuar, nga të cilët rreth një e treta e ka arsimin e lartë. GDP per hour worked është në botë më të lartë në 9 31 USD në 2006, krahasuar me 22 USD në Spanjë dhe 35 USD në Shtetet e Bashkuara. GDP per hour worked është në rritje 2 ½ për qind në vit për ekonominë si një e tërë dhe rritja e tregtisë-kushtet-balancuar e produktivitetit është 2%. Sipas OECD, liberalizimi, globalizimit, dhe të rritjes së sektorit të teknologjisë kanë qenë drejtuesit kryesor produktivitetit. Suedia është një udhëheqës botëror në pensioneve te privatizuara dhe problemet e fondeve të pensioneve janë relativisht të vogla në krahasim me shumë vende të tjera të Evropës Perëndimore.
Punëtor tipik merr 40 % të të ardhurave të tij pas pykë tatimore. Taksimit ngadalë në rënie të përgjithshme, 51,1 % e PBB-së në vitin 2007, është ende gati dyfishi i atij në Shtetet e Bashkuara apo Irlandë. Pjesa e punësimit të financuara përmes shumave të të ardhurave tatimore për një të tretën e fuqisë punëtore suedez, një përqindje ndjeshëm më e lartë se në shumicën e vendeve të tjera. Në përgjithësi, rritja e PBB-së ka qenë i shpejtë që nga reformat në fillim të viteve 1990, sidomos në prodhim.
Të Forumit Ekonomik Botëror 2009-2010 Indeksi i konkurrencës renditet Suedi ekonomisë 4 më konkurruese në botë. Në Forumin Botëror Ekonomik 2010-2011 Raporti Global për konkurrencë, Suedia u ngjit dy vende, dhe tani renditet e 2 ne bote. Suedia renditet i 6 në konkurrencë IMD Yearbook 2009, duke shënuar të lartë në efektshmërinë e sektorit privat. Sipas librit, Fluturimi i Klasa Creative, nga ekonomisti amerikan, Profesor Richard Florida i Universitetit të Torontos, Suedia është renditur si vendi me krijimtarinë më të mirë në Evropë për biznes dhe është parashikuar të bëhet një magnet talent për botë më të punëtorëve të qëllimshëm. Libri i hartuar një tregues për të matur lloj i krijimtarisë ajo pretendon se është më e dobishme për-biznes talent teknologji, dhe tolerancës.
Suedia mban monedhën e vet, Krona suedeze (SEK), një rezultat i suedezëve që ka refuzuar euro në një referendum. Riksbank Suedisht-themeluar në 1668 dhe kështu duke e bërë bankën më të vjetër qendrore në botë-aktualisht është duke u
Flukset më të mëdha të tregtisë janë me Gjermaninë, Shtetet e Bashkuara, Norvegjia, Britania e Madhe, Danimarka dhe Finlanda.
Rreshti 104:
== Demografia ==
{{Kryesor|Demografia e Suedisë}}
Suedia e kishte 9.428.058 banorë në fillim të 2011, sipas Statistikat e Suedisë. Rrit popullsia e 60-80 000 njerëzve në vit, prej të cilave tri të katërtat për shkak të kursit të migracionit. Vendi ka një dendësi të popullsisë prej 21,9 persona për kilometër katror. Kjo është kështu vendi me popullsinë më të lartë 84, por me vetëm 152 dendësi më të lartë të popullsisë. Dendësia e popullsisë në përgjithësi është më i madh në pjesët jugore të Suedisë. Si një shembull, në Lapland jetojnë 100 980 banorë, zonë Lapland është 109 702 kilometra katrorë, në Lund të jetojnë më, 110 824 banorët e Lundit ka një sipërfaqe prej vetëm 442,87 km ². Në vitin 2006 jetëgjatësia mesatare është 83 vjet për gratë dhe 79 vjet për meshkujt. Struktura e moshës është relativisht i sheshtë deri në 64 vjeç dhe përqindja është e lartë, 21% e popullsisë është nën moshën 17 vjeç dhe 17.5% më të vjetër se 65 vjet (2007). Vdekshmëria foshnjore është ndër më të ulëtat në botë, 2.5 fëmijë për 1000 lindje. Shkalla e përgjithshme e fertilitetit është 1,88 vjet 2007 Paraardhësit e parë e suedezëve sot mbërriti në Suedi për 12-13 000 vjet më parë. Këto grupe e grumbulluesve-gjahtar ndjekur akullnajat dhe u vendos së pari në Suedi jugore. kërkimore bashkëkohore sugjeron një numër të valëve të lashtë, nga Lindja e Mesme nëpërmjet Ballkanit (haplogroup I), nga Azia Qendrore nëpërmjet Evropës jugore (haplogroup R1b), nga Qendrore westwards Azia (haplogroup R1a), nga Azia Juglindore
== Kultura ==
{{Kryesor|Kultura e Suedisë}}
Për kulturën e shqiptarëve në Suedi përkujdeset shteti suedez dhe disa shoqata të mërgimtarëve. Suedia ishte një ndër vendet e para të cilën
== Transporti ==
Suedia ka 162.707 km (101.101 mi) e rrugëve të shtruara dhe 1428 km (887 mi) të expressways. Autostrada të vazhdojë deri Suedia, Danimarka dhe mbi Ura Oresund në Stokholm, Göteborg, Uppsala dhe Uddevalla. Sistemi i autostrada është ende në ndërtim dhe një autostradë të re nga Uppsala të Gävle u përfundua më 17 tetor 2007. Suedia e kishte dorën e majtë të trafikut (Vänstertrafik në suedisht) nga rreth 1736 dhe vazhdoi për ta bërë këtë edhe në shekullin e 20-të. Votuesve refuzohet djathtas e trafikut në 1955, por pas të legjislacionit Riksdag kaloi në kalim 1963 u mbajt në 1967, i njohur në gjuhën suedeze si Dagen H.
Metro Stokholmit është sistemi i vetëm i metrosë në Suedi dhe shërben qytetin e
Transporti hekurudhor në treg është privatizuar, por ndërsa ka shumë ndërmarrje në pronësi private, shumë operatorë janë ende në pronësi shtetërore. Vendet kanë, bileta financimin dhe përgjegjësi të marketingut për trenat lokale. Për trenat e tjerë të operatorëve të trajtojë bileta dhe marketing veten e tyre. Operatorët përfshijnë SJ, Veolia Transport, DSB [kthjellim nevojshme], Green Transportit, Tågkompaniet dhe Inlandsbanan. Pjesa më e madhe e hekurudhave janë në pronësi dhe operohet nga Trafikverket.
Rreshti 133:
{{Link FA|vi}}
{{Link FA|af}}
| |||