Wikipedia:Faqja kryesore/Artikulli i javës/2014/19: Dallime mes rishikimesh

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Rreshti 3:
Dokumentuar parë në shekullin e 11, Kopenhagë u bë kryeqyteti i Danimarkës në fillim të shekullit të 15-të. Gjatë shekullit të 17-të, nën sundimin e krishterë IV, ajo u bë një qendër të rëndësishme rajonale. Kopenhageni ka qenë vazhdimisht i njohur si një nga qytetet me kualitetin më të mirë të jetës. Kryeqyteti metropol është konsideruar gjithashtu një nga qytetet më ekologjikie në botë. Uji në portet e brendshme është i pastër dhe i sigurt për notim. 36% e të gjithë qytetarëve udhëtojnë për në punë me biçikletë. Çdo ditë, ata ecin të kombinuar afro 1.2 milion. Që nga fillimi i mijëvjeçarit, Kopenhageni ka parë një zhvillim të fortë urban dhe kulturor dhe ka qenë përshkruar si një qytet në bum. Kjo është pjesërisht për shkak të investimeve masive në objekte kulturore, si dhe infrastrukturën dhe një valë të re të dizajnerëve të suksesshëm, shefa dhe arkitektë.
 
[[Kopenhaga|'''''Lexoni më shumë...''''']]
Themelimi i Kopenhagenit datohet si ndërtim prej peshkopit Absalon të një kështjelle në ishullin e vogël të Slotsholmen në 1167 ku qëndron sot Pallati Christiansborg. Zbulimet e fundit arkeologjike tregojnë se deri në shekullin e 11, Kopenhagen ishte rritur tashmë në një qytet të vogël me një pasuri të madhe, një kishë, një treg, të paktën dy puseve dhe banesat e shumë të vogla përhapur mbi një zonë mjaft të gjerë. Shumë historianë besojnë se qyteti daton në moshën fund Viking, dhe u themelua ndoshta nga Sweyn I Forkbeard. Nga mesi i shekullit të 12-të ajo u rrit në rëndësi, pasi vijnë në posedimin Absolon, i cili fortifikuar atë në 1167, viti tradicionalisht shënojnë themelin e Kopenhagë. Port shkëlqyer inkurajoi rritjen Kopenhagen derisa ajo u bë një qendër e rëndësishme e tregtisë. Megjithatë ajo nuk u bë kryeqytet i vendit deri në mesin e shekullit të 15, dhe kryepeshkopi ende ka vendbanimin në Roskilde.Origjina e qytetit si një port dhe një vend i tregtisë është pasqyruar në emër të tij. Përcaktimi i saj origjinal, nga e cila emri bashkëkohore daneze rrjedh, ishte Køpmannæhafn, do të thotë "Tregtarët port" ose "strehë e blerësit" (krh. gjermane "Kaufmannshafen"). Emri angleze për qytetin rrjedh nga emri i ulët i saj gjerman, Kopenhagen. Hafnium element është emëruar edhe për Kopenhagen, të cilit latinisht emri është Hafnia, që rrjedhin nga emri origjinal i qytetit, Hafnæ ("port"). Si qytet u rrit në rëndësi, ajo u sulmua në mënyrë të përsëritur nga ana e Lidhjes Hanseatike. Në 1254 ai mori statutin e saj si një qytet nën peshkopin Jakob Erlandsen. Gjatë 1658-59 ajo përballoi një rrethim nga suedezët nën Charles X dhe me sukses të neveriten një sulm të madh. Në 1711 plaga reduktuar popullsinë Kopenhagë-së rreth 65,000 me një të tretën. Gjatë Luftës së Dytë Botërore, Kopenhageni u pushtua nga trupat gjermane së bashku me pjesën tjetër të vendit nga 9 prill 1940 deri 4 maj 1945. Pushtimi nuk ishte një pjesë e zgjerimit naziste gjermane, dhe në vitet e para autoriteteve gjermane të kërkuar një lloj mirëkuptimi me qeverinë daneze. Por, në gusht të vitit 1943, kur bashkëpunimi i qeverisë me pushtimin detyron shembur, anijet disa janë prishur në Kopenhagë Harbour nga Marinës Mbretërore Daneze për të parandaluar përdorimin e tyre nga gjermanët. Rreth asaj kohe nazistët filluan të arrestojnë hebrenjtë, edhe pse shumica arriti të ikë në Suedi.
 
Që në verën e vitit 2000, Kopenhageni dhe qyteti suedez e Malmö kanë qenë të lidhur nga një urë taksë / tunel simbolit Øresund Ura), e cila mbart hekurudhë dhe trafiku i automobilave. Si rezultat, Kopenhaga është bërë qendra e një zone të madhe metropolitane që përfshin të dy kombet. Ndërtimi i urës ka çuar në shumë ndryshime në sistemin e transportit publik dhe rizhvillimit të gjerë të Amager, në jug të Kopenhagenit.Në dhjetor 2009 Kopenhagenit organizoi takimin në mbarë botën e klimës COP15. Kur Presidenti amerikan Barak Obama ka marrë pjesë në fund të këtij takimi ishte hera e katërt një presidenti amerikan kishte vizituar Kopenhagenit gjatë mandatit të tij (Obama vizitoi gjithashtu Kopenhagenit në tetor 2009, Xhorxh W. Bush në vitin 2005 dhe Bill Clinton në vitet 1990).
 
Kopenhageni është i vendosur në bregun lindor të ishullit të Zelandës , pjesërisht në ishullin Amager dhe në një numër të ishujve natyrore dhe artificiale mes të dyjave. Kopenhagen përballet me Øresund në lindje, ngushticën e ujit që ndan [[Danimarkë]]n nga [[Suedi]]a, dhe i cili lidh Detin e Veriut me Detin Balltik. Qytetet suedes Malmo dhe Landskrona shtrihen në anën suedeze të shëndosha direkt në të gjithë nga Kopenhagen.Kopenhagen është pjesë e rajonit Øresund, i cili përbëhet prej Zelandës së Re, Lolland të Falster dhe Bornholm në Danimarkë dhe Scania në Suedi.Aglomeracioni i Kopenhagenit përbëhet nga disa komuna. Pas komunës Kopenhagë, më i madhi i dytë është Komuna Frederiksberg, një enklavë brenda Komunës në Kopenhagë. Të dyja janë të përfshira në rajonin Capital më të madhe të Danimarkës, që përmban shumicën e zonës urbane e Kopenhagës. Megjithatë rruga daneze (Vejdirektoratet) ende përdor emrin Madhe Kopenhagë (Storkøbenhavn). Kjo zonë kishte rreth 1.450.000 banorë në vitin 1990.
 
Më parë, zonat e Frederiksberg, të Gentofte dhe komunat e Kopenhagës janë përdorur për të përcaktuar qytetin e Kopenhagës. Ky përkufizim është tani i vjetëruar. Për të plotësuar nevojat statistikore mbi reformën e fundit komunale, e cila u zhvillua në fillim të vitit 2007, një koncept definitory e tokave Danish (danisht: landsdele) u prezantua. Një vend është në thelb një përkufizim gjeografik dhe statistikor, dhe zona nuk është konsideruar të jetë një njësi administrative.Toka e Kopenhagenit qytetit përfshin komunat e Kopenhagenit, të Dragor, të Frederiksberg dhe Tårnby, me një popullsi prej 704,108 në fillim të vitit 2012.
 
Kopenhagen dhe Frederiksberg ishin dy nga tri komunat e fundit daneze nuk i përkasin një qark. Më 1 janar 2007, komunat humbën privilegjet e tyre qarkut dhe u bë pjesë e Rajonit Capital Kopenhagës.Që nga fundi i viteve 1990, në Kopenhagë ka pësuar një transformim nga një kapital të vogël skandinav në një qytet metropolitane të fushës ndërkombëtare në ligën e qytete si Barcelona dhe Amsterdam. Kjo është për shkak të investimeve masive në infrastrukturë, si dhe kulturën dhe një valë të reja të suksesshme arkitektët daneze, projektues dhe chefs.
Kopenhageni ka një rrjet të gjerë të muzeve të standardit ndërkombëtar. Muzeu Kombëtar, Nationalmuseet, është muzeu më i madh i Danimarkës i Arkeologjisë dhe kulturore historisë, i përbërë nga historitë e kulturave daneze dhe të huaj njësoj. Galeria Kombëtare - "Statens Muzeu për Kunst" - është Muzeu Kombëtar i Danimarkës artit dhe përmban koleksionet datojnë nga shekulli i 12 dhe të gjithë rrugën deri të paraqesë artistë ditë. Në mesin e artistëve të përfaqësuara në koleksionet janë të Rubens, [[Rembrandt]], [[Picasso]], Braque, Léger, [[Matisse]] dhe Emil Nolde.Një tjetër muze i rëndësishëm në Kopenhagen është muzeu i artit Carlsberg Ny Glyptotek themeluar nga gjenerata e dytë Carlsberg Jacobsen manjat-filantropisti Carl dhe është ndërtuar rreth koleksioneve të tij personale. Fokusi i saj kryesor është egjiptian klasike, skulptura romake dhe greke dhe antikave të tjera dhe një koleksion i skulptura Rodin që është më i madh jashtë Francës (Glypto-, nga glyphein rrënjë greke, të gjejë dhe theke, nje ruajtjen-vend). Krahas koleksioneve të saj skulpturë, Carlsberg Ny Glyptotek gjithashtu mban një koleksion të plotë të pikturave të piktorëve Impressionist dhe post-impressionist si Monet, Renoir, e Cezanne, Van Gogh dhe Toulouse-Lautrec si piktorësh daneze Golden Age.Luiziana është një muze i artit modern ndodhet në bregun e vetëm në veri të Kopenhagenit. Ajo është e vendosur në mes të një kopshti skulpturë mbi një shkëmb me pamje Øresund. Muzeu është i përfshirë në librin e Schultz Patricia 1,000 Vendet për të parë Para Ju Die. Muzeu danez i Artit dhe Dizajnit është vendosur në Spitalin e 18 ish-shekullit Frederiks dhe tregon dizajn danez si edhe dizajn ndërkombëtare dhe zejtari.Kopenhagen ri Koncert Hall u hap në janar të vitit 2009. Ajo është projektuar nga Jean Nouvel dhe ka katër salla me shtrojë auditor kryesore 1800 njerëz. Ajo shërben si shtëpinë e Danimarkës Orkestrës Simfonike Kombëtare dhe së bashku me Walt Disney Concert Hall në Los Angeles sallë më të shtrenjtë koncert ndërtuar ndonjëherë. Një tjetër vend i rëndësishëm për muzikën klasike është Hall Koncert Tivoli vendosur në Xhennete historike Tivoli. Opera e Kopenhagenit Shtëpia (në danisht quajtur zakonisht Operaen) që u hap në vitin 2005 dhe është projektuar nga Henning Larsen, është kombëtar opera shtëpia e Danimarkës dhe ndër shtëpitë më moderne operas në botë. Vjetër Mbretërore Daneze Teatri dating nga 1748 ende punon si një skenë opera suplementar. Danish Royal Teatri është edhe shtëpia e Baletit Mbretërore Daneze. E themeluar në vitin 1748 së bashku me teatrin, kjo është një nga trupat më të vjetra baletit në Evropë. Ajo është shtëpia e stilit Bournonville e baletit.
 
Kopenhageni ka një skenë të rëndësishme xhazi që ka ekzistuar për shumë vite. Është zhvilluar kur një numër i muzikantëve të xhazit amerikan të tillë si Ben Webster Thad Xhons, Richard Boone, të Ernie Wilkins, Kenny Drew, Ed Thigpen, Bob Rockwell, Dexter Gordon, dhe të tjerët si Link Wray rok kitaristi erdhi për të jetuar në Kopenhagen gjatë 1960. Çdo vit në rrugët e në fillim të korrikut të Kopenhagës , sheshet dhe parqet mbushen me koncerte të xhazit të mëdha dhe të vogla gjatë Festivalit të Xhazit të Kopenhagës.