Lima: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
No edit summary |
Margott (diskuto | kontribute) rregullime të vogla në tekst, shtova referenca dhe vendosa lidhje |
||
Rreshti 33:
| gjat_g=77 | gjat_m=1 | gjat_s=42
}}
'''Lima''' është kryeqyteti dhe qyteti më i madh i [[Peru]]së. Ajo është vendosur në luginat e lumenjve Cillon, Rimak dhe Lurin, në një bregdet mbi [[Oqeani Paqësor|Oqeanin Paqësor]]. Ajo formon një zonë të bashkuar urbane me qytet-portin e Kallaos. Lima është qyteti i peste më i madh në [[Amerika Latine|Amerikën Latine]], mbas [[San
▲'''Lima''' është kryeqyteti dhe qyteti më i madh i [[Peru]]së. Ajo është vendosur në luginat e lumenjve Cillon, Rimak dhe Lurin, në një bregdet mbi Oqeanin Paqësor. Ajo formon një zonë të bashkuar urbane me qytet-portin e Kallaos. Lima është qyteti i peste më i madh në Amerikën Latine, mbas San Paulos, Meksiko Sitit, Buenos Airesit dhe Rio De Zhaneros. Lima është themeluar nga kolonizatori Spanjoll Francisko Pizarro më [[18 janar]] [[1535]], si la ''Ciudad de los Reyes'', ose Qyteti i Mbreterve. Ajo u be qyteti më i rëndësishëm në mbretërinë spanjolle të Perusë dhe, mbas luftës peruane për pavarësi, u be kryeqyteti i Republikës së Perusë. Sot rreth një e treta e popullsisë peruane jeton në zonën metropolitane.
== Gjeografia ==
Zona urbane e Limës mbulon rreth 800 km². Ajo është e lokalizuar në një terren fushor në zonën bregdetare peruane, pa luginat e lumenjve Chillon, Rimac dhe Lurin. Qyteti pjerrtësohet gradualisht nga bregu i oqeanit paqësor në luginat dhe faqja malore lokalizohet 500
=== Klima ===
[[Klima]] e Limës është e butë mesatare, pavarësisht të qenit i lokalizuar në tropik dhe në një shkretëtire. Lima ka një klimë subtropikale dhe shkretinore. Mikroklimat gjithashtu e bëjnë atmosferën shumë të lagësht gjatë gjithë vitit. Pavarësisht një klimë shkretinore, temperaturat sillen nga mesatare në të ngrohta. Ajo nuk është e ftohtë as e
| url = http://www.bbc.co.uk/weather/3936456
| title = BBC Weather – Lima
| publisher = BBC
| accessdate = 15 May 2012}}</ref>
== Kultura ==
E influencuar fuqimisht nga kultura evropiane dhe aziatike, Lima është një përzierje e kulturave nga kolonizimi, imigrimi dhe influenca e autoktoneve. Si shumë kryeqytete të tjera të botës, Lima është shtëpia e muzeve prestigjioze shumë nga të cilët janë të famshëm botërisht. Qendra historike e Limës u shpall një sit botëror i [[UNESCO]]-s në 1988. Gatimi limanez është i njohur të jetë më i miri në botë dhe qyteti është i njohur si kryeqyteti i gatimit të Amerikës. Gatimi në Limë është një përzierje e gatimeve tradicionale Spanjolle dhe Aziatike. Plazhet e Limës, të vendosura përgjatë fundeve veriore dhe jugore të qytetit janë shumë të vizituar gjatë muajve të verës. Restorantet e shumta, klubet dhe hotelet janë të hapur në këto vende t'ju shërbejnë turistëve të shumte. Lima ka një skenë teatrore të gjalle dhe aktive pasi atje ndodhen shumë teatro që paraqesin jo vetëm teatër klasik, por gjithashtu teatër modern, teatër eksperimental, drama, për formanca kërcimi, dhe teatër për fëmijë. Lima është shtëpia e shumë teatrove të rëndësishme siç është
== Transporti Ajror ==
Line 52 ⟶ 55:
== Demografia ==
Me një popullsi vendase prej 8.852.000, dhe 9.752.000 për zonën metropolitane dhe një dendësi të popullsisë prej 3.300 banorësh për kilometër katror, Lima radhitet si qyteti i 30-të më i populluar në botë.<ref>United Nations Department of Economic and Social Affairs, [http://esa.un.org/unpd/wup/wallcharts/WUP_2014%20Urban%20Agglomerations%20Wallchart.pdf ''Urban Agglomerations 2014'']. – note, per the source, "Urban agglomerations included in the chart are those of 1 million inhabitants or more in 2007. An agglomeration contains the population within the contours of contiguous territory inhabited at urban levels of residential density without regard to administrative boundaries."</ref> Popullsia e tij paraqet një përzierje komplekse të gupeve racore dhe etnike. Tradicionalisht, metisët e përzierjes amerindiane dhe evropiane (shumica spanjollë dhe italianë) janë grupi etnik më i madh. Peruanët europianë ose, siç quhen ndryshe peruanët e bardhë janë grupi i dytë më i madh. Shumë prej tyre janë kryesisht me prejardhje
Vendbanimi i parë në znën ku është Lima përbehej nga vetëm 117 blloqe shtëpish. Në 1562 u ndërtua një distrikt tjetër në anën tjetër të lumit Rimak dhe në 1610 u ndërtua ura e pare e gurtë. Lima kishte, në këtë kohë një popullsi prej rreth 26.000 banorë, e përbëre nga 42 % të zinj(shumica sllave)dhe 38 % të bardhë. Në 1861, numri i banorëve i kalonte 100.000, dhe nga 1927 sasi u dyfishua. Gjatë fillimit të shekullit të 18-të mijëra emigrantë erdhën në qytet, një numër i konsiderueshme francezësh, italianësh dhe gjermanësh, shumë prej tyre u përshtatën me shoqërinë peruane. Ata u organizuan në klube pune, dhe ata ndërtuan shkollat e tyre; për shembull, shkollën amerikano-peruane e cila ndodhet në Miraflores, Aleanca franceze(aleanca franceze e Limës)liceu i famshëm franco-peruan dhe spitali Maison de sante, shkolla britaniko-peruane në Monteeriko, dhe gjithashtu disa shkolla gjermano- peruane. Ata gjithashtu influencuan në kuzhinën peruane, italianët në veçanti përdoren një influence të fortë në zonat e Mirafloresit dhe san isidros me restorantet e tyre, të quajtur trattorias. Një numër i madh emigrantesh kineze, dhe një numër më i vogël japonezesh erdhën në Limë dhe u stabilizuan në lagjen Barrios Altos afër qytetit të poshtëm të Limës.▼
▲Vendbanimi i parë në znën ku është Lima përbehej nga vetëm 117 blloqe shtëpish. Në 1562 u ndërtua një distrikt tjetër në anën tjetër të lumit Rimak dhe në 1610 u ndërtua ura e pare e gurtë. Lima kishte, në këtë kohë një popullsi prej rreth 26.000 banorë, e përbëre nga 42 % të zinj(shumica sllave)dhe 38 % të bardhë. Në 1861, numri i banorëve i kalonte 100.000, dhe nga 1927 sasi u dyfishua. Gjatë fillimit të shekullit të 18-të mijëra emigrantë erdhën në qytet, një numër i konsiderueshme francezësh, italianësh dhe gjermanësh, shumë prej tyre u përshtatën me shoqërinë peruane. Ata u organizuan në klube pune, dhe ata ndërtuan shkollat e tyre; për shembull, shkollën amerikano-peruane e cila ndodhet në Miraflores, Aleanca franceze(aleanca franceze e Limës)liceu i famshëm franco-peruan dhe spitali Maison de sante, shkolla britaniko-peruane në Monteeriko, dhe gjithashtu disa shkolla gjermano- peruane. Ata gjithashtu influencuan në kuzhinën peruane, italianët në veçanti përdoren një influence të fortë në zonat e Mirafloresit dhe san isidros me restorantet e tyre, të quajtur trattorias. Një numër i madh emigrantesh
==Referenca==
{{reflist}}
[[Kategoria:Kryeqytete të botës]]
[[Kategoria:Kryeqytete në Amerikën e Jugut]]
| |||