Wikipedia

Josif Stalini: Dallime mes rishikimesh

Browse history interactively
[redaktim i pashqyrtuar][Redaktim i kontrolluar]
← Redaktim më i vjetërNdryshimi më pas →
Content deleted Content added
PamorTekst wiki
v Lerriklo zhvendosi faqen Stalini tek Josif Visarionoviç Stalini
No edit summary
Rreshti 28:
| Partia = [[Partia Komuniste]]
}}
'''Josif Visarionoviç Stalin''' (18 dhjetor 1878 - 5 mars 1953), (mbiemri lindjes: Xhukashvilli) ishte udhëheqës i Bashkimit Sovjetik nga mesi i viteve 1920 deri në vdekjen e tij në vitin 1953. Duke mbajtur postin e Sekretarit të Përgjithshëm të Komitetit Qendror të Partia Komuniste të Bashkimit Sovjetik, ai ishte efektivisht diktatori i shtetit.
 
Stalini ishte një nga shtatë anëtarët e Byrosë së parë Politike, e themeluar në vitin 1917 për të menaxhuar Revolucionit Bolshevik, së bashku me [[Lenini]]n, [[Zinovievi]]n, [[Kamenevi]]n, [[Trocki]]n, [[Sokolnikovi]]n dhe [[Bubnovi]]n. Midis revolucionarëve bolshevikë që morën pjesë në revolucionin rus të 1917, Stalini u emërua Sekretar i Përgjithshëm i Komitetit Qendror të partisë në 1922. Ai më pas arriti të konsolidojë pushtetin pas vdekjes së Leninit në vitin 1924 duke zgjeruar funksionet e rolit të tij, dhe duke eliminuar çdo opozitë. Ai mbeti sekretar i përgjithshëm derisa u hoq në vitin 1952, njëkohësisht duke shërbyer si kryeministër i Bashkimit Sovjetik nga viti 1941 e më pas.
'''Josef Vissarionovich Stalin''' sq:('''Josefin Visarionovich Stalin''') georgjist:('''Iosif Vissarionovich Dzhugashvili''') rusisht:('''Иосиф Виссарионович Сталин''') lindi me [[18 Dhjetor]] 1878 në [[Gori]] të Gjeorgjisë ishte udhëheq dhe burështetas suprem i Bashkimt Sovjetik i cili mori këtë detyrë nga [[Vladimir Lenin]] i cili ne këtë kohë u sëmur rendë dhe konsidrohej si Babai i revulucionit.
 
Nën sundimin e Stalinit, koncepti leninist i "socializmit në një vend të vetëm", u bë një parim qendror i shoqërisë sovjetike, në kundërshtim me pikëpamjen e Leon Trockit, që socializmi duhet të përhapet përmes revolucioneve të vazhdueshme ndërkombëtare. Ai zbatoi një politikë ekonomike shumë të centralizuar të komandës, duke filluar një periudhë të industrializimit dhe kolektivizimit që rezultoi në transformimin e shpejtë të BRSS nga një shoqëri agrare në një fuqi industriale. Megjithatë, ndryshimet ekonomike u shoqëruan me burgosjen zhdukjen dhe internimin e miliona njerëzve në kampet e punës të quajtur Gulagë. Vrulli fillestar në bujqësi ndërpreu prodhimin e ushqimit dhe kontribuoi në urinë katastrofike sovjetike të viteve 1932-33, të njohur si "Golodomor" në Ukrainë. Ndërmjet 1934 dhe 1939 ai organizoi dhe udhëhoqi një spastrim masiv (i njohur si "Spastrimi i Madh") të partisë, qeverisë, forcave të armatosura dhe inteligjencës, në të cilin miliona të ashtuquajtur "armiq të klasës punëtore" u burgosën, u internuan apo u ekzekutuan, shpesh pa një proces të rregullt. Figura të mëdha në Partinë Komuniste dhe qeverisë, si dhe shumë komandantë të lartë të Ushtrisë së Kuqe, u vranë pasi u dënuan për tradhti në procese të montuara gjyqësore.
Stalin njihej si njeri kontravers ai deklarohej para popullit si udhëhëqs i pa gabushem dhe gjenial por në fakt ai ishte një kriminel shumë i rezikshëm.Po sa hyri në pushtet populli rus u perball me disa reforma qe renduan situaten e disa vendeve në Bashkimin Sovjetik.
 
Në gusht të vitit 1939, pas përpjekjeve të dështuara për të përfunduar pakt anti-Hitler me fuqitë e tjera të mëdha evropiane, Stalini hyri në një pakt mossulmimi me Gjermaninë naziste që ndau ndikimin dhe territorin e tyre brenda Evropës Lindore, duke rezultuar në pushtimin e Polonisë në shtator të atij viti. Gjermania më vonë e shkeli marrëveshjen dhe nisi një pushtim masiv të Bashkimit Sovjetik në qershor të vitit 1941. Pavarësisht humbjeve të rënda njerëzore dhe territoriale, forcat sovjetike arritën të ndalin inkursionin nazist pas betejave vendimtare të Moskës dhe Stalingradit. Pasi mposhti fuqitë e Boshtit në Frontin Lindor, Ushtria e Kuqe pushtoi Berlinin në maj të vitit 1945, në mënyrë efektive duke i dhënë fund luftës në Europë për aleatët. Bashkimi Sovjetik më pas u shfaq si një prej dy superfuqive të njohura botërore, së bashku me Shtetet e Bashkuara. Qeveritë komuniste besnike të Bashkimit Sovjetik u krijuan në shumicën e vendeve çliruara nga pushtimi gjerman nga Ushtria e Kuqe, e cila më vonë përbënte Bllokut Lindor. Stalini nxiti gjithashtu marrëdhënie të ngushta me Mao Ce Dunin në Kinë dhe Kim Il Sung në Korenë e Veriut.
 
Stalin doli fitmitar ne [[Luftën e dytë Botërore]] por shteti sovjtik u demtua shumë dhe pas luftës egzekutoi shumë heroj,më vonë ai vendosi një regjim terrori.
Line 37 ⟶ 40:
Më vonë Stalini vdiq ne disa rethan mistrozie dhe pushtetin e mori Nikita Hrushov.
 
== Jeta dhe Edukimi i hershemhershëm ==
Stalini emri tij i linjes ('''Ioseb Besarionis dze Jughashvili''') lindi me [[18 Dhjetor]] të vitit [[1878]] në [[Gori]], një qytet në qendër të [[Gjerogjisë]] prinderitme emrin Josif Visarionis xhe Xhukashvilli. Gjeorgjia në atë kohë ishte pjesë e Perandorisë Ruse. Prindërit e tij ishin Ketevan Geladze e emaëma ndrsashërbyese, ndërsa i ati ishte Besarion Jughashvili qe te dy ishinXhukashvilli, këpuctarkëpucar.
 
Babai i tij ishte nje pijanec dhe njeri i dhunëshem qe ushtronte dhunë mbi familjen e tij ne fillim Stalini u influencua nga nëna e tij qe kishte pikpamje fetare ai u regjistura ne shkollen fillore dhe me pas ne shkollen fetare te kishës ortodokse Gjeorgjiane profesoret pane nje intelegjence dhe nje aftësi per te mbajtur shume në mend por me pas shpejte mesoi te fliste rusisht dhe u frymzua nga idetë komuniste te Boshlshevizmit qe perhapeshin ne gjithe Perandorine Ruse ne vitin [[1906]] shkoi në [[Baku]] kryreqyteti i [[Azeirbaxhanit|Azirbegjanit]] ku u njoh me [[Ekaterina Svanidze]] 21 Vjecare.Me te u martua dhe cifti shpejt u bë me femije ku Stalinit i lindi djali i madh [[Yakov Dzhugashvili]] (1907-1943) dhe me pas Babain e Stalinit do ta interrnonin në nje fashat per sulmet ndaj polices kur ishte i dehur dhe biznesi i tij falimentoi.Stalin ne kete Kohë kishte zbuluar shkrimet e Kryetarit te Partisë Komuniste Vladimir Lenin dhe u misrua me idet marksiste-leniniste ku u bashkangjit grupit ateist dhe bolshevik ne pjesmarje ne Protesta u ku shqua per vrazhdesi.Ne vitin 1907 guraja e tij e parë Ekaterina vdiq vdiq nga tifoja.Stalin ishte arrestuar tetë here nga polica cariste ku ndërroi mbiemrin nga '''Jughashvilli''' ne '''Stalin''' (shqip '''Njeri i Hekurt''') dhe do te forconte lidhjet me Vladimir Lenin dhe Vyeceslav Molotov dhe figura te njohura ne vitin 1909 bashke me djalin e tij do te shpernguleshin ne Volgograd|Pertograd.Me vone ky qytet do te merrte emrin e tij sepse ketu Stalin kishte filluar karrierën si Komunsit shume i rrezikishem
Josifi si fëmijë kishte probleme të shumta shëndetësore. Ai ka lindur me dy gishtërinj të bashkuar në këmbën e majtë, dhe fytyra e tij kishte shenja të shumta të shkaktuara nga sëmundja e lisë në moshën 7 vjeç. Në moshën 12, ai dëmtoi krahun e tij të majtë në një aksident me një karrocë me kuaj, duke e bërë atë më të shkurtër dhe më të ngurtë se krahu tjetër.
 
Babai i tij ishte një pijanec dhe njeri i dhunshëm ndaj familjes së tij, gjë që çoi në humbjen e biznesit. Kur e ëma e regjistroi Josifin në një shkollë për priftërinj ortodoksë, kundër dëshirës burrit të saj, i ati i tërbuar dhe i dehur e rrahu atë. Ai u dëbua nga Gori pasi sulmuoi shefin e policisë. Besarioni u zhvendos në [[Tbilisi]], duke e lënë gruan e tij dhe djalin në Gori.
 
Kur Xhukashvilli ishte gjashtëmbëdhjetë, ai mori një bursë për të marrë pjesë në Seminarin Shpirtërore Tbilisit, seminari më i mirë ortodoks rus në Tbilisi.
 
Gjuha në të cilën zhvilloheshin mësimet ishte gjuha ruse. Megjthëse po mësonte për prift, Xhukashvilli u bë një ateist që në vitin e tij të parë. Ai ishte një lexues i pangopur dhe u bë një nacionalist kulturor gjeorgjian. Ai botoi poezi në gjeorgjisht në shtypin lokal me emër anonim dhe u angazhua në politikën e studentëve. Ai u përjashtua në vitin 1899, pasi mungoi provimet e tij të fundit. Të dhënat e seminarit gjithashtu sugjerojnë se ai nuk ishte në gjendje të paguante taksat e tij për shkollim. Në këtë kohë, Xhukashvilli u bashkua me Partinë e Punës Social Demokratike Ruse, një grup marksist.
 
Jashtë shkollës, Xhukashvilli shkurtimisht punoi si nëpunës me kohë të pjesshme në një zyrë meteorologjike, por pas një goditje nga shteti të revolucionarëve, ai shkoi në ilegalitet dhe u bë një revolucionar me kohë të plotë, duke jetuar nga donacionet.
 
Kur Lenini formoi Partinë bolshevike, Xhukashvilli u bashkua me të. Ai provoi të jetë një organizator shumë efektive. Ndër të tjera, ai shkruante dhe shpërndante propagandë, organizonte greva, dhe siguronte fonde përmes plaçkitjeve të bankave, rrëmbimeve, grabitjeve dhe vrasjeve. Xhukashvilli u arrestua dhe u internuan në Siberi disa herë, por shpesh u arratis. Aftësitë dhe karizma e tij, e bënë atë të fitojë respektin e Leninit, dhe ai u ngrit shpejt nëpër radhët e bolshevikëve.
 
Xhukashvilli u martua me gruan e tij të parë, Ekaterina Svanidze, në vitin 1906, e cila i lindi një djalë. Ajo vdiq vitin e tjetër e sëmurë me tifo. Në vitin 1911, ai u takua me gruan e tij të ardhshme të dytë, Nadjezhda Allilujeva, gjatë një nga internimet e tij të shumta në Siberi.
 
Midis viteve 1910-1912 ai filloi të përdorë pseudonimin "Stalin" në shkrimet e tij.
 
[[Skeda:Stalini i Ri.jpg|thumb|Stalini ne Moshen 26 Vjeqare|200px]]
 
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/wiki/Josif_Stalini"