Zosimea: Dallime mes rishikimesh

'''Zosimea''' në [[Janinë]], ishte gjimnazi më i njohur gjatë Rilindje Kombëtare Shqiptare.

 

Gjimnazi i Zosimeajve ishte gjashtëvjeçar. Në këtë gjimnaz greqishtja mësohej 12 orë, latnishtja 4 orë e gjysmë, ndërsa frëngjishtja 3 orë.<ref>[[Dhimitër Shuteriqi|Dhimitër S. Shuteriqi]]. ''Naim Frashëri'', 8 nëntor 1982, f.57.</ref>. Gjimazi i Zosimeajve njiheh si një shkollë klasike, në të cilën i kushtohej kujdes i veçantë retorikës, letërsisë së vjetër greke dhe romake.<ref>[[Rexhep Qosja]]. ''Porosia e Madhe'', Ndërmarrja Botuese "Rilindja", 1990, f.339.</ref>

 

Si datë zyrtare e themelimit të Shkollës së Mesme Gjimnaz “ Zosimea “ në Janinë merret viti 1828.<ref name="PB">Pasho Baku: Enciklopedia universale e ilustruar. Shtëpia Botuese Bacchus, Tiranë,2011, fq. 1004.</ref> Mirëpo sipas një shënimi në librin " Bonaparti mysliman: Diplomacia dhe orientalizmi në Greqinë e Ali Pashës", ( The Muslim Bonaparte: Diplomacy & Orientalism in Ali Pasha's Greece) të autores Katherine E. Fleming, e cila i referohet punimit "Sistemi i miletit dhe kontributi i tij në zbehjen e identitetit kombëtar ortodoks në Shqipëri "- (The Millet system and its contribution to the blurring of Orthodox National Identity in Albania ) të Stavro Skendit, publikuar në kuadër të monografisë " Christians and Jews in the Ottoman Empire ", në vitin 1982, në New York, nga " Holmes & Meier Publishers ", nën redaktimin e Benjamin Braude dhe Bernard Lewis, “ Gjimnazi është themeluar nga vëllezërit Zosimea në vitin 1769.”<ref>Katherine E(lizabet) Flemming: Bonaparti mysliman: Diplomacia dhe orientalizmi nëGreqinë e Ali Pashës. Shtëpia Botuese Dituria, Tiranë, 2013, fq. 100. Shih edhe botimin në gjuhën angleze: Flemming, Katherine E: The Muslim Bonaparte: Diplomacy and Orientalism in Ali Pasha's Greece, Princeton University Press, Princeton – New Jersey, 2014, shënimi në faqen 65.</ref> Shkolla u quajt Zosimea për nder të vëllezërve Zosimea me shpenzimet financiare të të cilëve edhe u themelua dhe funksionoi për një periudhë të gjatë kohore.<ref name="PB"/>

<br />

<br />

Sot " Zosimea " është një shkollë që ndërtesën e vjetër historike e ka në mes të Janinës, dhe si për ironi të një fati akoma më ironik, gjendet tamam mbi rrugën e stacionit të autobusëve interurbanë, sapo dikush zbret pasi ka hipur në Kakavijë, Gjirokastër apo Tiranë. Nëse dikush do të kërkonte në katalogët e regjistrimit të asaj shkolle, do të gjente emra shqiptarësh të mëdhenj të asaj kohe.<ref name="GB"/>

==Vlerësime të ish nxënësve==

[[Sami Frashëri]] në enciklopedinë e tij me titull “Kamus al – alam” të botuar në [[Stamboll]], këtë institucion edukativo – arsimor na e paraqet si “shkollë idadije e përsosur, speciale për grekët, e cila quhet Zosimea,” kurse ish nxënësi tjetër i kësaj shkolle, [[Jani Vreto]] lidhur me këtë Gjimnaz thotë:"Vetëm kur shkova në Gjimnazin "Zosimea" u njoha me historinë e Kastriotëve dhe të parëve tanë". Pikërishtë në bankat e kësaj shkollë Vreto e shkroi poemën "Istori e Skenderbeut". (Ka të dhëna të cilat flasin se si tekst mësimor në Gjimnazin "Zosimea" përdorej edhe “ Historia e Gjergj Kastriotit - Skenderbeut “ botuar në Moskë më 1812.) Nxënës tjetër i kësaj shkolle ishte edhe poeti [[Ali Asllani]]. Ai lidhur me shkollën në fjalë mes tjerash shkruan: “Të ndihmuar edhe nga mësimet ne na u ngjall një dëshirë aguridhe për një farë lirie patriotike sipas kohës.”<ref name="GB"/> <br />