Kromozomi: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
v Është shtuar material në lidhje me temën |
Tiimiii (diskuto | kontribute) No edit summary |
||
Rreshti 1:
[[Skeda:Chromosome.svg|thumb|200px|▼
'''Kromozomet''' janë komponentat më komplekse funksionale të bërthamës, meqë ato përmbajnë vetitë trasheguese – gjenet, të cilat me aktivitetin e vet veprojnë mbi proceset metabolike dhe morfogjenetike në qeliza. Koromozomet janë komponenta të përhershme dhe të obligueshme të bërthamave morfologjikisht të diferencuara.▼
Pamje e një kromozomi▼
▲]]'''Kromozomet''' janë komponentat më komplekse funksionale të bërthamës, meqë ato përmbajnë vetitë trasheguese – gjenet, të cilat me aktivitetin e vet veprojnë mbi proceset metabolike dhe morfogjenetike në qeliza. Koromozomet janë komponenta të përhershme dhe të obligueshme të bërthamave morfologjikisht të diferencuara.
Kromatina paraqet formën ndërfazore të kromozomeve ose kromozomeve në gjendje të despiralizuar. Ato janë struktura të cilat e ruajnë individualitetin e vet gjatë ndarjes qelizore. Meqë janë të afta për vetreplikim (vetdyfishim) dhe gjatë ndarjes qelizore të ndahen në mënyrë të rregullt, bëjnë të mundshme ruajtjen e kontinuitetit të tyre nga njëra qelizë në tjetrën, e me atë edhe bartjen e vetive trashëguese prej njërës në gjeneratën tjetër të organizmave.
Emri kromozom është në lidhje me aftësitë për ngjyrosje me ngjyra të caktuara (nga fjalet greke, '''hroma-ngjyre''' dhe '''soma-trup'''). Kromozomet e ngjyrosura më se miri mund të vërehen gjatë kohës së ndarjes bërthamore edhe atë në metafazë kur kemi kromozome përfundimisht të formuara apo morfologjikisht të diferencuara.
▲[[Skeda:Chromosome.svg|thumb|200px|
▲Pamje e një kromozomi
== Morfologjia e kromozomeve ==
Line 19 ⟶ 17:
Zakonisht te kromozomet gjendet nga një centromer i vendosur në vend të caktuar, ndërsa kromozomet e atilla janë monocentrike.
<nowiki> </nowiki>'''Telocentrike''' (T ose t) ku centromera është terminale (ne vet skajin) dhe kromozomi i atille nuk ka dy krahë.
Ekzistojnë kromozome me dy centromere (ose dycentrike) si dhe me më tepër centromere (policentrike).
Line 46 ⟶ 44:
Kromonema ka aftësi të spiralizohet dhe despiralizohet, me çka ndryshohet gjatësia e kromozomeve në kariokinezë. Për së gjati kromonemës vërehen nyjëzime të trasha të quajtura kromomere, numri dhe radhitja e të cileve janë të përhershme për secilin kromozom.
Në realitet ai është proces i dyfishimit të strukturës së tyre ndërtuese themelore, molekulës se ADN me çrast kromozomet plotësisht i ruajnë vetitë e veta specifike. Replikimi ose dyfishimi strukturor i kromozomeve kryhet në ndërmjetfazën (interfazën) e ciklit qelizor.
| |||