Wikipedia

Sistemi diellor: Dallime mes rishikimesh

Browse history interactively
(View all pending changes)
[redaktim i pashqyrtuar][Redaktim i kontrolluar]
← Redaktim më i vjetërNdryshimi më pas →
Content deleted Content added
PamorTekst wiki
Refuzoi 4 ndryshimet e fundit të tekstit (nga 185.67.177.166, 130.0.29.116 dhe 46.252.40.20) dhe riktheu rishikimin 1983279 nga Punetor i Rregullt5
Rreshti 4:
[[Skeda:Solar System and Star R66.jpg|thumb|250px|Sistemi diellor]]
 
'''Sistemi diellor''' është sistem i organizuar planetësh, të cilët sillen rreth [[Dielli]]t. Sistemi diellor është një sistem planetar i përbërë nga [[Trupat qiellor|trupa qiellorë]] të ndryshëm që mbahen në [[orbita]] nga [[Graviteti|forca e gravitetit]] të [[ylli]]t tonë, [[Dielli]]t. Është i përbërë nga tetenëntë [[Planeti|planetë]] (dhe 166 [[hëna]]t e tyre), nga tre [[Planeti xhuxh|planetë xhuxhë]] ([[Ceresi]], [[Plutoni]], [[Erisi]] dhe katër hënat e tyre), dhe miliarda [[Trupi i vogël i sistemit diellor|trupa të vegjël]]. Këtu bëjnë pjesë trupat e [[Rripi i Kuiperit|Rripit të Kuiperit]], disa dhjetëra mijëra [[Asteroidi|asteroidë]], një numër i pacaktuar por me siguri shumë të madh [[kometa]]sh, [[Meteorët|meteoritësh]], dhe [[pluhuri ndëryjor]].
 
Planetët e sistemit diellor sipas largësisë nga dielli janë: [[Mërkuri]], [[Afërdita]], [[Toka]], [[Marsi]], [[Jupiteri]], [[Saturni]], [[Urani]] , [[Neptuni (planeti)|Neptuni]] dhe Plutoni. Prej këtyre tetë planetëve gjashtë prej tyre kanë [[Sateliti natyror|satelitë natyrorë]] të emërtuar zakonisht "hëna" sipas emrit të [[Hëna|Hënës]] së Tokës, dhe secili prej planetëve të jashtëm është i rrethuar nga [[Rrethi planetar|rrathë planetarë]] prej pluhuri dhe grimcash të tjera. Të gjithë planetet, përveç Tokës, janë emëruar sipas perëndive dhe perëndeshave të [[Mitologjia|mitologjisë]] [[Mitologjia greke|greko]] – [[Mitologjia romake|romake]].
 
== Zbulimi dhe eksplorimi ==
Rreshti 18:
 
Rreth 71% e masës së diellit është [[hidrogjen]], 27% është helium, dhe pjesa tjetër 2% përbëhet nga sasi të vogla elementesh të rënda. Mosha e diellit është rreth 4.6 miliardë vjet dhe ai është pothuajse në gjysmën e ciklit të tij të zhvillimit gjatë të cilit ndodh proçesi kimik i shndërrimit të hidrogjenit në helium. Gati 5 milionë ton lëndë diellore kthehet në energji çdo sekondë brenda bërthamës së diellit, duke prodhuar neutrino dhe rrezatim diellor. Pas rreth 5 miliard vjetësh dielli do të shndërrohet në fillim në një gjigand të kuq dhe pastaj në një xhuxh të bardhë, duke krijuar një mjegullnajë planetare.
Dielli ka nje forme te madhe ne sistemin diellor dhe planeti me I afert eshte Merkuri , kurse planeti me I larget eshte Neptuni .
 
== Studime fizike ==
Line 45 ⟶ 44:
Është model astronomik , ku [[Toka]] dhe planetët e tjerë rrotulloheshin rreth diellit. Historikisht modeli heliocentric ka qenë në kundërshtim me modelin gjeocentrik, i cili e mendonte Tokën si qendër të sistemit tonë ku rrotulloheshin 7 planetë: [[Mërkuri]], [[Venusi|Afërdita]],[[Marsi]],[[Jupiteri]],[[Saturni]],[[Urani (planet)|Urani]] dhe [[Neptuni]] bashkë me [[Dielli|Diellin]] dhe [[Hëna|Hënën]].
 
Largësia e Tokes nga Dielli llogaritet të jetë rreth 150.000.000km për shkak se gjatë verës Toka është më larg nga Dielli në një largësi prej 151.000.000km.Kjo pozit kur toka gjendet më larg nga Diëlli quhet PERIHEL.Gjatë dimrit Toka gjendet rreth 149.000.000km larg nga Dielli, kjo pozit e tokës quhet AFEL.Në Tokë dallojmë dy Ekuinokse: pranveror edhe vjeshtor.Dallojmë edhe dy Solistice, atë veror dhe dimëror.Rrezet e Diellit në Tokë arrijnë për 8 minuta e 18 sekonda duke marrë parasysh shpejtësinë e drites e cila përkufizohet si 300.000km/h. Largësia e Tokës nga Dielli bën që Toka të jetë i vetmi planet në sistemin tonë diellor në të cilin zhvillohet hijeta
 
== Lidhje të jashtme ==
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/wiki/Sistemi_diellor"