Roald Amundsen: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
Tiimiii (diskuto | kontribute) vNo edit summary |
Tiimiii (diskuto | kontribute) No edit summary |
||
Rreshti 105:
Më 1925, i shoqëruar nga [[ Lincoln Ellsworth|Lincoln Ellsworth]], piloti [[Hjalmar Riiser-Larsen]], mekaniku i fluturimit [[ Karl Feucht|Karl Feucht]] dhe dy anëtarët e tjerë të ekipit, Amundsen mori dy anije fluturuese [[ Dornier Do J|Dornier Do J]], N-24 dhe N-25, në 87 ° 44 ' në veri. Ishte gjerësia më veriore e arritur me aeroplan deri në atë kohë. Avioni u ul disa kilometra larg pa kontakt radio, por ekuipazhet arritën të ribashkohen. N-24 u dëmtua. Amundsen dhe ekuipazhi i tij punuan për më shumë se tre javë për të pastruar një sulm ajri për të hequr nga akulli. Ata luanin 600 tonë akull ndërsa konsumuan vetëm një kile (400 g) e racioneve ditore të ushqimit. Në fund, gjashtë anëtarët e ekuipazhit u mbushën në N-25. Në një ngjarje të jashtëzakonshme, Riiser-Larsen u ngrit, dhe ata mezi u bënë ajër mbi akullin e plasaritur. Ata u kthyen triumfues kur të gjithë menduan se kishin humbur përgjithmonë.
Në vitin 1926, Amundsen dhe 15 burra të tjerë (përfshirë Ellsworth, Riiser-Larsen, Oscar Wisting dhe ekuipazhi i ajrit italian të udhëhequr nga inxhinieri aeronautik [[Umberto Nobile]] bënë kryqëzimin e parë të Arktikut në aeroportin ''Norge, i'' projektuar nga Nobile. Ata u larguan nga [[ Spitsbergen|Spitsbergen]] më 11 maj 1926, fluturuan mbi Polin e Veriut më 12 maj, <ref name="dailytelegraph">{{Cito web|title=South Pole conqueror Roald Amundsen won air race to the North Pole|last=Troy Lennon|publisher=The Daily Telegraph|url=https://www.dailytelegraph.com.au/news/today-in-history/south-pole-conqueror-roald-amundsen-won-air-race-to-the-north-pole/news-story/37de4bb45a376ce3ff4c25c9d1b828ec|accessdate=22 November 2019|date=12 May 2016|language=anglisht}}</ref> dhe zbarkuan në Alaska të nesërmen.
=== Kontradiktat mbi përparësinë polare ===
Rreshti 118:
== Nderimet ==
Në 1925, Amundsen ju dha [[ Medalja Hans Egede|Medalja Hans Egede]] nga [[ Shoqëria Gjeografike Mbretërore Daneze|Shoqëria Gjeografike Mbretërore Daneze]] . <ref>{{Cite journal|last=|first=|date=|title=Geografisk Tidsskrift|url=https://tidsskrift.dk/index.php/geografisktidsskrift/article/view/4567/8563|journal=—|language=norvegjisht|volume=|pages=|archive-url=https://web.archive.org/web/20170210042432/https://tidsskrift.dk/index.php/geografisktidsskrift/article/view/4567/8563|archive-date=10 February 2017|access-date=9 January 2018|via=tidsskrift.dk}}</ref>
==
Për shkak të arritjeve të shumta domethënëse të Amundsen në eksplorimin polar, shumë vende si në Arktik ashtu edhe në Antarktik janë emëruar pas tij. Stacioni [[ Stacioni i Polit Jugut Amundsen-Scott|Amundsen-Scott i Jugut]], i operuar nga [[ Programi i Antarktikut në Shtetet e Bashkuara|Programi Antarktik i Shteteve të Bashkuara]], u emërua bashkërisht për nder të Amundsen dhe rivalit të tij. Romanisti britanik [[Roald Dahl]] u emërua pas Amundsen, siç ishte edhe laureati i mimit Nobel [[Roald Hoffmann]] .
Filmi ''[[ Tenda e Kuqe (film)|i]]'' vitit 1969 ''[[ Tenda e Kuqe (film)|Tenda e Kuqe]]'' tregon historinë e ekspeditës së Nobile dhe zhdukjen e Amundsen. [[Sean Connery]] luan rolin e Amundsen. <ref>{{Cito web|url=https://www.rottentomatoes.com/m/the_red_tent|title=The Red Tent (1971)|publisher=|language=anglisht}}</ref>
Libri i Huntford u përshtat në serialin TV ''[[ Vendi i fundit në Tokë|Vendi i fundit në Tokë]]'' . Eshtë transmetuar në 1985 dhe paraqiti [[Sverre Anker Ousdal]] si Amundsen. <ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/1985/10/20/arts/tv-view-the-last-place-on-earth-not-just-about-the-antarctic.html|title=Tv View; 'the Last Place on Earth' - Not Just About the Antarctic|last=O'Connor|first=John J.|date=20 October 1985|work=The New York Times|access-date=|publisher=|language=anglisht}}</ref>
Më 15 shkurt 2019 u publikua një film biografik me titull ''[[Amundsen (film)|Amundsen]]'', me regji nga [[Espen Sandberg]] .
== Pretendime pasardhëse evropiane-inuite ==
Të paktën dy njerëz Inuit në Gjøa Haven me prejardhje evropiane kanë pretenduar se janë pasardhës të Amundsen, nga periudha e qëndrimit të tyre të zgjatur dimëror në ishullin King Williams nga 1903 deri në 1905. Llogaritë nga anëtarët e ekspeditës treguan për marrëdhëniet e tyre me gratë Inuit, dhe historianët kanë spekuluar se Amundsen gjithashtu mund të ketë marrë një partnere, edhe pse ai shkroi një paralajmërim kundër kësaj.
Konkretisht, gjysmë vëllezërit Bob Konona dhe Paul Ikuallaq thonë se babai i tyre Luke Ikuallaq u tha atyre në shtratin e tij të vdekjes se ai ishte djali i Amundsen. Konona tha se babai i tyre Ikuallaq ishte lënë në akull për të vdekur pas lindjes së tij, pasi prejardhja e tij evropiane e bëri atë të paligjshëm ndaj Inuit, duke kërcënuar komunitetin e tyre. Gjyshërit e tij Inuit e shpëtuan.
Në vitin 2012, analiza [[ Y-DNA|Y-DNA]], me lejen e familjeve, tregoi se Ikuallaq nuk ishte një ndeshje me linjën direkte mashkullore të Amundsen. Jo të gjithë pasardhësit që pretendojnë prejardhjen evropiane janë testuar për një ndeshje me Amundsen, dhe as nuk ka pasur një krahasim të ADN-së së Ikuallaq me atë të anëtarëve të tjerë evropianë të ekuipazhit të Amundsen.
== Punime nga Amundsen ==
* {{Cite book|title=Kalimi Veri-Perëndim; Duke qenë Procesverbali i Një Udhëtimi i Hulumtimit të Anijes "Gjöa"|url=https://archive.org/details/roaldamundsensth01amun|date=1908|location=New York|publisher=E.P. Dutton and Co.|oclc=971379351|last=|first=|year=|isbn=|pages=|language=anglisht}}
* {{Cite book|title=Poli i Jugut: Një llogari e Ekspeditës Norvegjeze të Antarktikut në "Kornizën"|date=1912|location=|publisher=|oclc=727260901|last=|first=|year=|isbn=|pages=|language=anglisht}}
* {{Cite book|title=Nordost Passagen: Maudfaerden Langs Asiens Kyst 1918–1920|date=1921|location=Kristiania|publisher=Gyldendal|oclc=576654047|last=|first=|year=|isbn=|pages=|language=norvegjisht}}
* {{Cite book|title=Fluturimi ynë Polar: Fluturimi Polar Amundsen-Ellsworth|date=1926|location=New York|publisher=Dodd, Mead|oclc=918183295|last=|first=|year=|isbn=|pages=|language=anglisht}}
* {{Cite book|title=Fluturimi i parë përtej detit Polar|date=1927|location=London|publisher=Hutchinson|oclc=1026703671|last=|first=|year=|isbn=|pages=|language=anglisht}}
* {{Cite book|title=Jeta ime si një Explorer|date=1927|location=New York|publisher=Doubleday|oclc=3657624|last=|first=|year=|isbn=|pages=|language=anglisht}}
== Referime ==
{{reflist}}
== Shih edhe ==
* [[Eksplorimi]]
== Leximi më tej ==
* Stephen Bown. ''Viking i Fundit: Jeta e Roald Amundsen: pushtuesi i Polit të Jugut'' . London, Aurum Press, 2012)
* Torr Bowmann-Larsen. ''Roald Amundsen'' . (Sutton Publishing, 2006)
* Garth Cameron. ''Nga poli në pole: Udhëtimi i Roald Amundsen në fluturim'' . (New York, Botime Skyhorse, 2014)
* Garth Cameron. ''Umberto Nobile dhe Kërkimi Arktik për Airship Italia'' . (Stroud, Fonthill Media, 2017)
* Hugo Decleir. ''Ditari i Belgica i Roald Amundsen: Ekspedita e parë Shkencore në Antarktik'' . (Erskine Press, 1999)
* Roland Huntford. ''Vendi i fundit në Tokë: Gara e Scott dhe Amundsen në Polin e Jugut'' . (1979)
* Rainier K. Langne. ''Scott dhe Amundsen: Duel në akull'' . (London, Haus Publishing, 2007)
== Lidhje të jahtme ==
| |||