Sporti në Bullgari
Bullgaria ka krijuar tradita në një larmi të madhe sportesh.
Lojërat olimpike
Redakto- Artikulli kryesor: Bullgaria në Lojërat Olimpike
Bullgaria merr pjesë në Lojërat Olimpike Verore dhe Dimërore dhe paraqitja e saj e parë daton në Lojërat e para Olimpike moderne në vitin 1896, kur gjimnasti zviceran Charles Champaud përfaqësoi vendin. Që atëherë Bullgaria është paraqitur në shumicën e olimpiadave verore dhe që nga viti 2022 ka fituar gjithsej 224 medalje: 54 ari, 88 argjendi dhe 82 bronzi. Pjesëmarrjet më të suksesshme u zhvilluan në Mynih (21 medalje), Montreal (22 medalje), Moskë (41), [Lojërat Olimpike Verore 1988|Seul]] (35). Në Lojërat Olimpike Dimërore, Bullgaria ka një rekord më pak mbresëlënës: vetëm 6 medalje (nga të cilat vetëm një e artë) nga 19 pjesëmarrje.
Disa nga olimpistët më të shquar përfshijnë Mariya Grozdeva (qitje), Ekaterina Dafovska (biatlon), Armen Nazaryan (mundje), Stefka Kostadinova (kërcim së larti, mbajtëse e rekordit botëror që nga viti 1987), Yordanka Donkova (100 m, mbajtëse e rekordit botëror që nga viti 1988), Yordan Yovchev (gjimnastikë), Neshka Robeva (gjimnastikë), Rumyana Neykova (kanotazh).
Mundja është disiplina më e suksesshme. Mundësit bullgarë kanë fituar gjithsej 68 medalje - 16 ari, 32 argjendi dhe 20 bronzi. Peshëngritja është sporti i dytë më i suksesshëm me gjithsej 36 medalje. Pa dyshim, ky është një nga sportet me prioritet më të lartë të Bullgarisë me rreth 1000 medalje ari në gara të ndryshme, megjithëse ka pasur raste të dopingut midis peshëngritësve bullgarë, gjë që çoi në përjashtimin e të gjithë ekipit bullgar nga Lojërat Olimpike Verore 2000 dhe tërheqjen e tyre vullnetare nga Lojërat Olimpike Verore 1988. Autoritetet olimpike hoqën medaljet e një numri peshëngritëssh bullgarë në vitin 2004; dhe i gjithë ekipi i peshëngritjes së vendit u tërhoq në vitin 2008.[1][2] Stefan Botev, Nikolaj Pešalov, Demir Demirev, Asen Zlatev, Blagoy Blagoev dhe Yoto Yotov figurojnë ndër peshëngritësit më të dalluar. Naim Süleymanoğlu, një turk etnik, fillimisht ishte trajnuar dhe konkurroi për Bullgarinë përpara se të dezertonte dhe të konkurronte për Turqinë.
Sportet e qitjes janë provuar gjithashtu të jenë ndër disiplinat më të forta të Bullgarisë. Mariya Grozdeva dhe Tanyu Kiryakov kanë fituar medalje të arta olimpike. Ekaterina Dafovska fitoi medaljen e artë olimpike në biatlon në Lojërat Olimpike Dimërore 1998, ndërsa Evgenia Radanova është olimpistja dimërore më e suksesshme bullgare me 3 medalje në patinazhin e shpejtësisë në pistë të shkurtër.
Futbolli
Redakto- Artikulli kryesor: Futbolli në Bullgari
Futbolli është sporti më popullor në Bullgari. Shumë bullgarë ndjekin nga afër ligën më të mirë bullgare, e njohur aktualisht si Liga e Parë Profesionale e Futbollit; si dhe ligat e vendeve të tjera evropiane. Kombëtarja arriti suksesin e saj më të madh me një përfundim në vendin e katërt në Kampionatin Botëror të Futbollit 1994 në Shtetet e Bashkuara.
CSKA Sofia është një nga dy klubet bullgare të futbollit me performancën më të mirë.[3][4] Levski Sofia u bë skuadra e parë bullgare që mori pjesë në UEFA Liga e Kampionëve në 2006/2007. Slavia Sofia, Lokomotiv Sofia dhe Litex Lovech kanë luajtur shpesh në UEFA Liga e Evropës. Kohët e fundit, Ludogorets Razgrad është bërë skuadra dominuese e vendit, me një seri të vazhdueshme prej gjashtë titujsh të ligës së parë (2012–17). Klube të tjera të njohura përfshijnë Botev Plovdiv, Cherno More Varna, Spartak Varna dhe Lokomotiv Plovdiv.
Volejbolli
Redakto- Artikulli kryesor: Kombëtarja bullgare e volejbollit për meshkuj
Në kombëtaren e saj të volejbollit për meshkuj, të kontrolluar nga Federata Bullgare e Volejbollit, Bullgaria ka një nga ekipet kryesore të volejbollit në Evropë dhe në botë. Që nga janari 2009, ekipi mbante vendin e 4-të në botë sipas renditjes së FIVB rankings.[5] Bullgaria është paraqitur rregullisht në Top 10 dhe ka fituar medalje argjendi në Lojërat Olimpike Verore 1980, Kampionatin Botëror të Volejbollit 1970 dhe Kampionatin Evropian 1951, si dhe medalje të shumta bronzi, duke përfshirë në Kupën e Botës 2007 në Japoni. Që nga viti 2009, volejbollistet më të njohur bullgarë përfshijnë Plamen Konstantinov, Matey Kaziyski and Vladimir Nikolov.
Rugby union
RedaktoRugby union në Bullgari daton në vitet 1960, ndoshta edhe më herët. Bullgaria ka gjithashtu ekipet e veta ndërkombëtare për meshkuj, femra dhe shtatëshe.
Sporte të tjera
RedaktoBullgaria krenohet me arritje të mëdha në një larmi të madhe sportesh të tjera. Maria Gigova dhe Maria Petrova kanë mbajtur secila një rekord prej tre titujsh botërorë në gjimnastikë ritmike. Gjimnastë të tjerë të famshëm përfshijnë Simona Peycheva dhe Neshka Robeva (një trajnere shumë e suksesshme gjithashtu). Gjimnastet ritmike bullgare ishin veçanërisht të suksesshme gjatë viteve 1980, duke formuar një brez gjimnastësh të njohur si Vajzat e Artë të Bullgarisë. Yordan Yovchev renditet si garuesi më i njohur bullgar në gjimnastikë artistike. Në mundje, Boyan Radev, Serafim Barzakov, Armen Nazaryan, Plamen Slavov, Kiril Sirakov dhe Sergey Moreyko renditen si mundës të klasit botëror. Dan Kolov u bë një legjendë e mundjes në fillim të shekullit të 20-të ndërsa jetonte në Shtetet e Bashkuara. Nga 1576 ndeshje, ai ka 75 humbje të regjistruara.
Bullgarët kanë bërë shumë arritje të rëndësishme në atletikë. Stefka Kostadinova, e cila ende mban rekordin botëror të kërcimit së larti për femra, kërceu 209 centimetra në Kampionatin Botëror të Atletikës 1987 në Romë për të fituar titullin e lakmuar. Yordanka Donkova mbajti rekordin botëror në 100 metra me pengesa me 12.21 sekonda të vendosur në Stara Zagora më 21 gusht 1988 për 28 vjet derisa u thye në vitin 2016 nga Kendra Harrison. Aktualisht, Bullgaria krenohet me vrapuesit e saj, veçanërisht Ivet Lalova dhe Tezdzhan Naimova.
Shahu ka arritur një popullaritet të madh. Një nga mjeshtrit më të mirë të shahut dhe një ish-kampion bote, Veselin Topalov, luan për Bullgarinë. Në fund të vitit 2005, nga Bullgaria erdhën kampionë të botës në shah për meshkuj dhe femra, si dhe kampion bote për të rinj.
Bullgarët kanë arritur suksese të mëdha edhe në tenis. Motrat Maleeva: Katerina, Manuela dhe Magdalena, kanë arritur secila në dhjetëshen e parë në renditjen botërore dhe janë bërë grupi i vetëm prej tre motrave të renditura në dhjetëshen e parë në të njëjtën kohë. Bullgaria ka tenisiste të tjera të njohura si Tsvetana Pironkova gjysmëfinaliste e Grand Slam dhe dy herë çerekfinaliste e Grand Slam, Sesil Karatancheva dhe Grigor Dimitrov, dy herë kampion për junior Grand Slam, gjysmëfinalist i Wimbledon 2014, Gjysmëfinalistja e Australian Open 2017, gjysmëfinalistja e US Open 2019 dhe kampione e finaleve të turneut botëror 2017.
Vendi ka tradita të forta në boksin amator dhe në garat e arteve marciale. Bullgaria ka arritur suksese të mëdha me ekipet e saj të xhudos dhe karatesë në kampionatet evropiane dhe botërore. Kaloyan Stefanov Mahlyanov, i njohur më mirë si Kotoōshū Katsunori, është bërë i njohur në mbarë botën për aftësitë e tij sumo, duke u bërë evropiani i parë që fitoi titullin ozeki në Japoni. Bullgaria gjithashtu ka fituar disa kampionate evropiane sumo dhe shpesh është ndër konkurrentët më të mirë në këtë sport.
Referime
Redakto- ^ "Medals" (në anglisht). NyTimes. Marrë më 20 qershor 2018.
- ^ Longman, jere (2000-09-23). "SYDNEY 2000: WEIGHT LIFTING; Drug Scandal Goes On: Bulgarian Team Is Ousted From Games". The New York Times (në anglisht). Marrë më 2008-11-19.
The entire Bulgarian weight-lifting team was expelled from the Olympics today in a drug scandal ... Two Bulgarian lifters tested positive for the diuretic furosemide, according to the International Olympic Committee. It was the same diuretic that two Bulgarian gold medalists were caught using at the 1988 Summer Games in Seoul, South Korea. The entire Bulgarian weight-lifting team withdrew from those Games.
- ^ Rankings of A Group
- ^ Best club of 20th century ranking at the official site of the International Federation of Football History and Statistics
- ^ FIVB official rankings as per January 15, 2009