Teizmi

Besim në eksistencën e të paktën një hyjnie
(Përcjellë nga Teistët)
This is the stable version, checked on 20 maj 2020. 2 pending changes await review.

Teizmi' (gr. θεός theós „zot“ dhe -ismus) Në kuptimin më të ngushtë të besimit se ai (vetëm) një personal, jashtëzakonshëm, është vendimi mbi të gjitha Zotit të krijimit. Në kuptimin më të gjerë është se besimi i përgjithshëm do të thotë se të paktën një Zoti është. Teizëm në kuptim të gjerë përfshin deizëm dhe [Politeizmi] [] një.[1]

Teizmit e sheh zotin si krijues të botës ne tokë, i cili gjithashtu merr dhe drejton. Perëndia është i jashtëzakonshëm në fetë teiste, kryesisht, në pjesë, ai ka gjithashtu [imanencë [| imanent]] elemente / format. Ai e bën të vërtetë në botë (të tilla si mrekulli dhe argumentet), por është tërësisht në [substancë []] e tyre (dual e Krijuesit dhe [krijimit []]) të ndryshme. Në këtë teizëm vetë thelbësisht nga Panteizmi.

Termi është përdorur si një term kategorizimin e [filozofisë [i] fesë] në [zbulimit []] (shekulli 17) dominuar mbi [ateizmi []], por edhe si një diferencim nga deizëm.

Koncepte kufizuese

Redakto

Brenda teizëm mund të dallohen

  • Monoteizmi (ka vetem nje zot)
  • Henoteizëm (ka shume zota dhe nder ta nje qe eshte me lart se te tjeret)
  • Monolatrie (ka shume zota, por une nderoj njeriun)
  • Politeizmi (ka shume zota dhe perendi); politeizmi nuk i perket me së shumti percaktimit te mesiperm, meqe politeistet nuk njohin nje krijese eksplicite (sipas llogjikes „te ndertosh boten ne menyre aktive“) dhe i kuptojne forct e tyre si te botes se brendeshme.

Religjione teiste

Redakto

jane

sowie historisch als henotheistische Religionen; nder te tjera

Koncepte kufizuese

Redakto

Der Theismus wird unterschieden

  • von Weltanschauungen, die keiner Götter bedürfen, insbesondere
    • vom Agnostizismus, der die Frage der Existenz oder Nicht-Existenz von Göttern für nicht beantwortbar hält.
    • vom Ignostizismus, der fordert, dass eine einheitliche Definition für "Gott" gegeben wird, bevor man die ansonsten sinnlose Frage nach dessen Existenz überhaupt beantworten kann.
    • vom Atheismus, der die Existenz eines Gottes oder von Göttern verneint.
    • vom Kosmotheismus, der die Welt als eine Einheit begreift, die sich selbst ordnet, ohne des gewollten Aktes eines Schöpfergottes zu bedürfen.
    • vom Nihilismus, der jede Erkenntnismöglichkeit von Etwas abstreitet.
  • von Weltanschauungen, bei denen Gott anders wahrgenommen wird
    • vom Deismus, der zwar einen Gott als Schöpfer der Welt annimmt, aber nicht an seine weitere Einwirkung auf sie glaubt.
    • vom Pandeismus, der zwar einen Gott als Schöpfer der Welt annimmt, aber nicht an seine weitere Einwirkung auf sie glaubt, weil Gott in der Schöpfung/Welt aufgegangen sei.
    • vom Pantheismus, der die Natur und Gott als vollständig (und seit jeher) identisch ansieht.
    • vom Panentheismus, der die Welt als Teil einer sich entwickelnden (bzw. sich selbst erfahrenden) Gottheit sieht.
    • vom Theokratismus, der in Gott auch den Herrscher und nicht nur den Schöpfer des Universums sieht.

Eine scharfe Abgrenzung ist nicht möglich, da es vielfache Überschneidungen gibt.

Siehe auch

Redakto

Literatur

Redakto
Redakto

Einzelnachweise

Redakto
  1. ^
    • "Theismus", in Friedrich Kirchner, Wörterbuch der philosophischen Grundbegriffe, 5. Aufl., Leipzig 1907.
    • "Theismus", in Meyers Großes Konversations-Lexikon, Band 19, 6. Aufl., Leipzig 1909.

Kategorie:filozofi religjioni