Teodor Kavalioti
Teodor Kavalioti (rreth 1718 - 11 gusht 1789[1]) ka qenë një studiues dhe leksikograf arumun nga Voskopoja. Pas shkollës elementare atje, ai studioi matematikë, teologji dhe filozofi në Janinë, në kolegjin Maruci, i drejtuar në atë kohë nga Eugjen Vulgaris, mes viteve 1732-1734[2], duke u njohur me veprat e Malebrancheit, Descartesit dhe Leibnizit. U kthye në Voskopojë, që kish nisur të lulëzonte si qendër shqiptare dhe arumune, dhe në vitin 1746 u bë drejtor i Akademisë së Re.
Kavalioti është autori i disa veprave filozofike, të shkruara në greqisht, i një gramatike elementare greke dhe i Protopeirias (Venedik, 1770) që përmban një fjalorth trigjuhësh në greqisht, arumanisht dhe shqip prej 1170 fjalësh. Ky fjalorth u ribotua nga profesori gjerman Johann Thunmann nga Halle, me përkthimin latinisht përkrah më 1774. Origjinali i fjalorit është i skanuar dhe mundësuar online nga Shqipopedia[3] ku mund ta shfletoni dhe ta studjoni.
Pjesë nga faqja e parë e fjalorthit
Redakto- Ῥωμαίϊκα. Βλάχικα. Ἀλβανίτικα
- 1. Ἀββᾶς. Ηγούμενου (iyumenu). Ηγκουμέν (igumen).
- 2. Ἀγαλια. Ανάργα (anarya). Γκαντάλε (gadale).
- 3. Ἀγαπῶ. Βόη (voǐ). Ντούα (dua).
- 4. Ἄγγελος. Άγγελου (anyelu). Έγγελ (engjell).
- 5. Ἀγγεῖον. Βάσου (vasu). Ένᾳ (enë).
- 6. Ἀγγίϛρι. Γκρέπου (grepu). Γκρέπ (grep).
- 7. Ἀγελάδα. Βάκᾳ (vacǎ). Λιόπᾳ (lopë).
- 8. Ἅγιος. Σᾴμτου (sǎmtu). Σσιέντ (shent).
- 9. Ἀγκάθι. Σκίνου (skinu). Γκιέπ (gjep).
- 10. Ἀγκάλη. Μπράτζᾳ (braţǎ). Πουσστίμ (pushtim).
- 11. Ἀγκοῦρι. Καϛραβέτζου (castraveţu). Κραϛαβέτζ (krastavec).
- 12. Ἀγκῶνας. Κότου (cotu). Μπᾳλλίουλ (bëlyll).
- 13. Ἀγνάντια. Καρσσί (carşi). Κουντρέ (kundré).
Vepra
Redakto- Εἰσαγωγὴ εἰς τὰ ὀκτω μέρη τοῦ λόγου. Ἐν Μοσχοπόλει 1760 καὶ Ἑνετίῃσι 1774.
- Ἔπη πρὸς τὸν ἐξαρχικῶν ἐν Μοσχοπόλει ἐπιδημήσαντα Ἰωαννίκιον Χαλκηδόνος ἐν ἔτει 1750 Μαΐου 2.
- Πρωτοπειρία. Ἑνετίῃσιν, 1770. Παρὰ Ἀντωνίῳ τῷ Βόρτολι. Superiorum permissu. Ac privilegio.
Shih edhe
RedaktoBibliografia
Redakto- Hetzer, Armin: Das dreisprachige Woerterverzeichnis von Theodoros Anastasiu Kavalliotis aus Moschopolis, Hamburg 1981.
- Hetzer, Armin: Neues zu Kavalliotis' «Protopeiria» (in: Balkan-Archiv NF, 8 (1983), p. 97-158.
- Kahl, Thede: Sprache und Intention der ersten aromunischen Textdokumente, 1731-1809. Studia Philologica Slavica I/I, Munstersche Texte zur Slavistik, p. 245-266.
- Uçi, Alfred: T. A. Kavallioti, un représentant albanais des lumières (in: Studia Albanica 3 (1966), 2, p. 185-196.
Shënime
Redakto- ^ Kodiku i manastirit të Shën Prodhromit, Voskopojë: 1789, Αὐγούστου 11 ἡμέρα ϐ ἐπλέρωσεν τὸ κοινὸν χρέον ὁ ἱεροδιδάσκαλος Πρωτοπαπᾶς Θεόδωρος Ἀναστασίου Καβαλλιώτης - Αἰωνία τοῦ ἡ μνήμη. (f. 29.)
- ^ Dieter Kremer: Actes du XVIIIe Congrès International de Linguistique et de Philologie Romanes; 1989. p. 122 [1]
- ^ "Fjalori i Teodor Kavaliotit".
{{cite web}}
: Mungon ose është bosh parametri|language=
(Ndihmë!)