Tradhtia
Tradhtia është thyerja ose shkelja e një kontrate të supozuar, besimi ose konfidence që prodhon konflikt moral dhe psikologjik brenda një marrëdhënieje midis individëve, midis organizatave ose midis individëve dhe organizatave. Shpesh tradhtia është akti i mbështetjes së një grupi rival, ose është një shkëputje e plotë nga normat e vendosura më parë ose të supozuara nga njëra palë nga tjetra. Dikush që tradhton të tjerët zakonisht quhet tradhtar.
Tradhtia është një element tregimi i përdorur zakonisht në trillim, i përdorur ndonjëherë si një kthesë e komplotit.
Përkufizimi
RedaktoFilozofët Judith Shklar dhe Peter Johnson, autorë respektivisht të Paqartësive të tradhtisë dhe Kornizave të mashtrimit, pohojnë se ndërsa nuk ka një përkufizim të qartë të tradhtisë, tradhtia kuptohet në mënyrë më efektive përmes letërsisë .
Nevojat teorike dhe praktike
RedaktoJackson shpjegon pse nevojitet një përkufizim i qartë:
Tradhtia është edhe problem “populli” edhe problem filozofik. Filozofët duhet të jenë në gjendje të qartësojnë konceptin e tradhtisë, ta krahasojnë dhe krahasojnë atë me konceptet e tjera morale dhe të vlerësojnë në mënyrë kritike situatat e tradhtisë. Në nivelin praktik, njerëzit duhet të jenë në gjendje të kuptojnë sinqerisht tradhtinë dhe gjithashtu të zbusin pasojat e saj: ta trajtojnë atë, jo të sulmohen prej saj. Ajo që na nevojitet është një përshkrim i qartë konceptual i tradhtisë që bën dallimin midis tradhtisë së vërtetë dhe asaj thjesht të perceptuar, dhe që ofron gjithashtu udhëzime sistematike për vlerësimin e tradhtisë së supozuar në jetën reale.
Vepra e Ben-Yehuda-s i vitit 2001 ("Tradhtitë dhe shkeljet e tradhëtisë së besimit dhe besnikërisë" Westview Press) i përshtati të gjitha format e tradhtive dhe tradhtisë nën një kornizë unifikuese analitike duke përdorur besnikërinë, besimin dhe kufijtë moralë si mjete shpjeguese.
Nënshkrimi dhe pasojat
RedaktoNjë akt tradhtie krijon një plejadë sjelljesh, mendimesh dhe ndjenjash negative si te viktimat ashtu edhe te autorët e tij. Ndërveprimet janë komplekse. Viktimat shfaqin zemërim dhe konfuzion dhe kërkojnë shlyerjen nga dhunuesi, i cili nga ana e tij mund të përjetojë faj ose turp dhe të shfaqë pendim. Nëse, pasi dhunuesi ka shfaqur pendim ose ka kërkuar falje, viktima vazhdon të shprehë zemërimin, kjo mund të shkaktojë që autori të bëhet mbrojtës dhe të zemërohet. Pranimi i tradhtisë mund të shfaqet nëse viktimat heqin dorë nga kërkesat e shlyerjes dhe ndëshkimit; por demonstrohet vetëm nëse viktimat nuk vazhdojnë të kërkojnë falje, t'i kujtojnë në mënyrë të përsëritur autorit ose autorëve aktin origjinal, ose të rishikojnë vazhdimisht incidentin pa pushim.
Nëse nuk ka falje të vërtetë, shlyerje, pendim të vërtetë dhe plan për të ndryshuar sjelljet e dikujt, atëherë ai që është tradhtuar mund të pranojë se ka ndodhur dhe se autori nuk dëshiron ose nuk mund të ndryshojë. Asnjë ndryshim i vërtetë do të thotë se ata mund ta bëjnë atë përsëri. Mungesa e vërtetimit nga autori mund të përshkruhet si një "sulm i dytë", i cili mund të përkeqësojë efektet e traumës fillestare të shkaktuar. Të pranosh tradhtinë dhe të mos kesh kontakt është rruga më e mirë përpara. Alternativa është të qëndroni në lidhje dhe të kuptoni se shkelja mund të ndodhë përsëri, dhe mund të zgjidhni të shmangni disa gjëra për të ulur ashpërsinë. Për shembull, nëse një person bën thashetheme, mos i tregoni sekretet tuaja.
Trauma e tradhtisë
RedaktoTrauma e tradhtisë ka simptoma të ngjashme me çrregullimin e stresit posttraumatik, edhe pse elementi i amnezisë dhe shkëputjes ka të ngjarë të jetë më i madh.
Dallimi kryesor midis çrregullimit tradicional të stresit posttraumatik (PTSD) dhe traumës së tradhtisë është se i pari shihet historikisht si i shkaktuar kryesisht nga frika, ndërsa trauma e tradhtisë është një përgjigje ndaj zemërimit ekstrem. Një tjetër ndryshim kryesor është se trauma e tradhtisë përfshin një individ që përjeton një shkelje të besimit midis një individi ose institucioni të besuar, ndërsa çrregullimi i stresit posttraumatik nuk përfshin një shkelje nga një burim i besuar. [1]
Në marrëdhëniet romantike
RedaktoÇfarë e bën dashurinë të zgjasë? nga John Gottman e përshkruan tradhtinë si "një pushtues i dëmshëm, që vjen me një fshehtësi të madhe" që minon romancat në dukje të qëndrueshme dhe qëndron në zemër të çdo marrëdhënieje të dështuar, edhe nëse çifti nuk është në dijeni të saj. Gottman llogariti një metrikë të tradhtisë duke llogaritur se sa i gatshëm ishte secili partner të sakrifikonte për tjetrin dhe për marrëdhënien. Një metrikë e ngritur vazhdimisht e tradhtisë shërbeu si një tregues se çifti ishte në rrezik për tradhti ose një tjetër pabesi serioze. Disa lloje të tradhtisë në marrëdhëniet romantike përfshijnë pabesinë seksuale, angazhimin e kushtëzuar, një lidhje joseksuale, gënjeshtrën, formimin e një koalicioni kundër partnerit, mungesën ose ftohtësinë, tërheqjen e interesit seksual, mungesën e respektit, padrejtësinë, egoizmin dhe thyerjen e premtimeve. [2]
Kryq i dyfishtë
RedaktoKryqi i dyfishtë është një frazë që do të thotë të mashtrosh duke bërë dyfish.
Origjina
RedaktoFraza e ka origjinën nga përdorimi i fjalës kryq në kuptimin e lojës së keqe: bashkëpunim i qëllimshëm për të shkaktuar humbjen e dikujt në një garë të një lloji.
Është sugjeruar gjithashtu se termi u frymëzua nga praktika e hajdutit dhe kriminelit britanik të shekullit XVIII, Jonathan Wild, i cili mbante një regjistër të transaksioneve të tij dhe thuhet se kishte vendosur dy kryqe me emrat e personave që e kishin mashtruar. në një farë mënyre. Kjo etimologji popullore është pothuajse me siguri e pasaktë, por ka prova dokumentare që termi ekzistonte në shekullin e 19-të.
Kohët e fundit, fraza u përdor për t'iu referuar njërës prej dy situatave të mundshme:
- Një konkurrent që merr pjesë në rregullim i cili ka pranuar të hedhë lojën e tij në vend të kësaj konkurron si zakonisht, kundër qëllimit fillestar të bashkëpunëtorëve të tij – një “kryq” kundër një tjetri.
- Dy palët kundërshtare afrohen, duke i nxitur ata të hedhin lojën dhe të mbështesin tjetrin. Të dyja palët humbasin dhe autorët përfitojnë duke mbështetur një palë të tretë fituese.
Ky përdorim ka kaluar në gjuhën e zakonshme, kështu që, për shembull, në Luftën e Dytë Botërore, Inteligjenca Ushtarake Britanike përdori Sistemin e Kryqit të Dyfishtë për të liruar nazistët e kapur dhe për t'i transmetuar në Gjermani informacione të rreme.
Verbëria e tradhtisë
RedaktoVerbëria e tradhtisë është mosvetëdija, mosnjohja dhe harresa e shfaqur nga njerëzit ndaj tradhtisë. [3]
Termi "verbëri e tradhtisë" u prezantua në 1996 nga Freyd, dhe u zgjerua në 1999 nga Freyd dhe më pas përsëri në 2013 nga Freyd dhe Birrell përmes Teorisë së Traumës së Tradhëtisë. [3] Kjo verbëri e tradhtisë mund të shtrihet në tradhtitë që nuk konsiderohen si trauma tradicionale, si tradhëtia bashkëshortore dhe pabarazitë. Verbëria e tradhtisë nuk është ekskluzive për viktimat. Autorët dhe dëshmitarët mund të shfaqin gjithashtu verbëri të tradhtisë për të ruajtur marrëdhëniet personale, marrëdhëniet e tyre me institucionet dhe sistemet shoqërore nga të cilat ata varen. [3]
Termi "Tradhti Institucionale" i referohet keqbërjeve të kryera nga një institucion ndaj individëve të varur nga ai institucion. Kjo përfshin dështimin për të parandaluar ose për t'iu përgjigjur në mënyrë mbështetëse keqbërjeve nga individë (p.sh. sulmet seksuale) të kryera brenda kontekstit të institucionit. [3]
Shiko gjithashtu
Redakto
Referime
Redakto- ^ Kelley, Lance P.; Weathers, Frank W.; Mason, Elizabeth A.; Pruneau, Genevieve M. (2012-07-20). "Association of life threat and betrayal with posttraumatic stress disorder symptom severity". Journal of Traumatic Stress. 25 (4): 408–415. doi:10.1002/jts.21727. ISSN 0894-9867.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Gottman, John (2012). What Makes Love Last. fq. xvii, 14.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b c d "Definition of Betrayal Trauma Theory". pages.uoregon.edu. Marrë më 2016-12-02.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) Gabim referencash: Invalid<ref>tag; name "Definition of Betrayal Trauma Theory" defined multiple times with different content