matematikë, transformimi i Laplasit (i emërtuar sipas zbuluesit, Pierre-Simon Laplace) është një transformim integral që pasqyron një funksion me vlera reale (zakonisht , në rrafshin e kohës) në një funksion të ndryshores komplekse (në rrafshin e frekuencës). Shndërrimi ka shumë zbatime në shkencë dhe inxhinieri sepse është një mjet për të zgjidhur ekuacione diferenciale. Në veçanti, ai shndërron ekuacionet diferenciale të zakonshme (EDZ) në ekuacione algjebrike dhe thurjen në shumëzim.

Transformimet e Laplasit

Redakto

Transformimi I Laplasit për sinjalin   përkufizohet si :

 

Ku ndryshorja   është madhësi komplekse  . Zbatim më të madh praktikë ka transformimi i njëanshëm i Laplasit , ku merr parasysh vetem pjesën shkakesore të sinjalit  

 

Vetit e transformimit të Laplasit

Redakto
  • Lineariteti

Shumës së peshuar(kombinimit linear) të hyrjeve I përgjigjet kombinimi linear i transformimeve përkatëse me pesha të njëjta.

  dhe  
 

.Zona e konvergjencës së X(s) formohet nga bashkësia vlerave të s për të cilat bashkërisht konvergjojnë   dhe  

  • Zhvendosja në kohë:

Sinjali i zhvendosur për tο çiftohet me transformimin

 

.Vetia vlen pa kufizim vetëm për transformimin dyanësor, pra si për vlera pozitive ashtu edhe për vlera negative të zhvendosjes  .Te transformimi njëanësor i . .Laplasit vetia vlen vetëm për vlera pozitive të  , pra për   vetia nuk vlen.

  • Zhvendosja në domenin s

Nëse   atëherë vlen

 

Zona e konvergjencës së   zhvendoset për Re[sₒ] ndaj asaj të  .

  • Shkallëzimi në kohë

Nëse   dhe   është numër real atëherë vlen:   Zona e konvergjencës gjithashtu shkallëzohet  

  • Vetia e thurjes në kohë

Nëse   dhe  , me zona të konvergjencës  , përkatësisht  , atëherë:

 
  • Vetia e diferencimit në kohë

Në qoftë se   është transformimi i njëanshëm i  , atëherë për derivatin e   vlen:

 

Zona e konvergjencës mbetet e njëjtë me atë të  , pos në rastin kur   ka pol në  , në këtë rast ky pol anulohet dhe për rrjedhojë zona e konvergjencës ndryshon. Transformim dyanësor i rendit arbitrar të derivatit të   merr trajtën:

 
  • Diferencimi në rrafshin s
 

Zona e konvergjencës mbetet e njëjtë. Në rastin e përgjithshëm, për derivatin e  , vlen:

 
  • Integrimi në rrafshin kohor:
 
  • Terorema për vlerën fillestare:

Vlera fillestare e sinjalit shkakësor   mund të përcaktohet nga   përmes relacionit:

 
  • Teorema për pikën fundore:

Vlera fundore e sinjalit shkakësor   mund të përcaktohet nga relacioni:

 

Tabela e disa funksioneve bazike

Redakto
Sinjali në domenin kohor Sinjali në domenin s Zona e konvergjencës
    ROC
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     

Transformimi i kundërt i Laplasit

Redakto

Bazë për përcaktimin e shprehjes për transformim të kundërt të Laplasit , mund të shërbejnë shprehjet e cifteve transfomuese Furie.

  • Sipas interpretimit më të drejtpërdrejt , transformimi Furie   paraqet vlerat e transformimit të Laplasit ,  , nëpër boshtin imagjinar  
 
  • Transformimi i Laplasit i sinjalit x(t) mund të interpretohet edhe si transformim Furie i sinjalit  .

Me këtë shmanget problemi i përfshirjes së boshtit imagjinar në zonën e konvergjencës.

 

ose

 

Zbatime

Redakto

Impedanca e një kapacitori

Redakto

Në teorinë e qarqeve elektrikë,rryma në një kapacitor është e përpjesshme me kapacitancën dhe shkallën e ndryshimit në potencialin elektrik (me ekuacionet për sistemin SI të njësive). Simbolikisht kjo shprehetj nga ekuacioni diferencial ku C është kapacitanca e kondensatorit, i = i(t) është rryma elektrike nëpërmjet kondensatorit si funksion i kohës, dhe v = v(t) është voltazhi ndërmjet terminaleve të kondensatorit, është gjithashtu një funksion i kohës.

Duke marrë shndërrimin e Laplasit të këtij ekuacioni, përftojmë ku dhe Duke zgjidhur për V(s) marrim Përkufizimin i impedancës komplekse Z (në ohm) është raporti i voltazhit kompleks V i pjesëtuar me rrymën komplekse I duke mbajtur gjëndjen fillestare V0 në çastin t=0: Duke përdorur këtë përkufizim dhe ekuacionin e mëparshëm, gjejmë që: e cila është shprehja e saktë për impedancën komplekse të kondensatorit. Më tej, shndërrimi i Laplasit gjen zbatime të shumta në teorinë e kontrollit.

Përgjigja e impulsit

Redakto

Konsideroni një sistem LTI me funksionin e transferimit: Përgjigja impuls është vetëm transformimi i anasjelltë i Laplasit i këtij funksioni transferimi: 

Referimet

Redakto
  • [1]
  • Hwei P. Hsu, 1995, McGraw-Hill. “Schaum's Outline of Theory and Problems of Signals and Systems”
  • E. Kamen and B. Heck; 3rd ed., 2006, Prentice Hall.“Signals and Systems”
  • Alan V. Oppenheim, 2nd ed., Ligj. 1 1 1996, Prentice Hall. “Fundamentals of Signals and Systems-Using Matlab”
  • “Sinjalet dhe Sistemet” Ilir Limani – Ligjërata të Autorizuara