Vena
Në sistemin e qarkullimit të gjakut, venat (nga gjuha Latine vena) janë enët e gjakut që bartin gjakun në drejtim të zemrës. Shumica e venave bartin gjakun e papastër nga indet deri në zemër; përjashtime kanë venat pulmonare dhe të kërthizës, dy nga të cilat bartin gjakun e oksigjenuar në zemër. Në kundërshtim me venat, arteriet bartin gjakun larg nga zemra. Venat janë më pak muskuloze se arteriet dhe shpesh janë më afër lëkurës. Në shumicën e venave ka valvula për të parandaluar rrjedhjen mbrapa.
Struktura Redakto
Në përgjithësi, venat kanë funksionin për të kthyer gjakun e papastër në zemër, dhe janë në thelb tuba të ciët ngushtohen kur lumenët e tyre nuk janë të mbushur me gjak. Shtresa e trashë e jashtme është e përbërë nga indi lidhës, i quajtur tunica adventitia/externa ose mbështjellës i jashtëm. Në mes gjendet një shtresë e muskulit të lëmuar të quajtur tunica media ose mbështjellësi i mesëm, i cili është, në përgjithësi, i hollë, pasiqë venat nuk funksionojnë në mënyrë kontraktile. Pjesa e brendshme është e veshur me qelizat endoteliale quajtur tunica interna/intima ose mbështjellësi i brendshëm. Për dallim nga arterie, lokacioni i saktë i venave ndryshon shumë më tepër nga personi në person.[1] Venat shpesh shfaqin një shumë të variabilitetit anatomik krahasuar me arteriet brenda një specie dhe midis llojeve.
Shumica e venave janë të pajisura me valvula për të parandaluar kundër rrjedhjen e gjakut. Valvulave u përshkruan nga Jacques Dubois, por funksioni i tyre i vërtetë u zbulua më vonë nga William Harvey.[2]
Sistemi venoz Redakto
Venat më të mëdha në trupin e njeriut janë venae cavae . Vena cava superiore mbart gjakun nga krahët dhe koka në veshkëzën e djathtë të zemrës.Vena cava inferiore mbart gjakun nga këmbët dhe abdomeni në zemrës.Vena cava inferior është retroperitoneale dhe shkon në të djathtë dhe afërsisht paralel me aortën abdominale përgjatë shpinës.
Venat pulmonare mbartin relativisht gjak te oksigjenuar nga mushkëritë në zemër.Venae cavae superiore dhe inferiore bartin gjakun relativisht të papastër nga qarkullimi sistematik i sipërm dhe i poshtëm.
Sistemi Portal venoz është një seri e venave ose venules që direkt lidhin dy shtretër kapilar. Shembuj të sistemeve të tilla përfshijnë venën portale hepatike dhe sistem portal hipofizial.
Venat periferike bartin gjakun nga gjymtyrët,duart dhe këmbët.
Terminologji Redakto
Venat janë klasifikuar në një numër të kategorive:
- Sipërfaqësore - Të thellë
- Pulmonare - Sistematike
- Të mëdha - Të vogla
- Venat sipërfaqësore janë ato të cilat janë afër sipërfaqes së trupit, dhe nuk kanë arteriet përkatëse, ndërsa venat e thella janë më thellë në trup dhe kanë arteriet përkatëse.
- Venat Komunikiuese janë venat që drejtpërdrejt lidhin venat sipërfaqësore me venat e thella.
- Venat pulmonare janë një grup i venave të cilat japin gjakun e oksigjenuar nga mushkëritë në zemër.
- Venat sistemike kullojnë indet e trupit dhe dërgojnë gjakun e papastër në zemër.
Ngjyra Redakto
Venat janë të tejdukshëm, kështu që ngjyra e një venë e cila duket nga jashtë organizmit është e përcaktuar në pjesën më të madhe nga ngjyra e gjakut venoz, e cila është zakonisht e kuqe e errët, si rezultat i përmbajtjes së tij të ulët të oksigjenit. Venat shfaqen blu sepse yndyra në nënlëkurës absorbon dritë të frekuencave të ulëta, duke lejuar vetëm gjatesi vale me shumë energjike blu të depërtojnë deri në venën e errët dhe të reflektojnë përsëri në shikues. Një studim gjeti se ngjyra e enëve të gjakut përcaktohet nga faktorët e mëposhtëm: Shpërndarja dhe thithjea e karakteristikave të lëkurës në gjatësi valore të ndryshme, gjendja e gjakut te oksigjenuar , e cila ndikon në tiparet e thithëse, diametëri dhe thellësia enëve të gjakut, dhe procesi i perceptimit vizual.[3] Kur një venë është tharë nga gjaku dhe hequr nga organizmi duket gri-e bardhë.
Në krahasim nga arteriet venat kanë vela, të cilat e detyrojnë gjakun të lëvizë në drejtim të zemrës dhe të mos largohet prej saj.
Referime Redakto
- ^ Maton, Anthea; Jean Hopkins; Charles William McLaughlin; Alexandra Senckowski; Susan Johnson; Maryanna Quon Warner; David LaHart; Jill D. Wright (1993). Human Biology and Health. Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice Hall. ISBN 0-13-981176-1.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Power, D'Arcy, William Harvey, in Masters of Medicine' series, pub. T. Fisher Unwin, London, 1897
- ^ Kienle, Alwin; Lilge, Lothar; Vitkin, I. Alex; Patterson, Michael S.; Wilson, Brian C.; Hibst, Raimund; Steiner, Rudolf (1 mars 1996). "Why do veins appear blue? A new look at an old question". Applied Optics. 35 (7): 1151. doi:10.1364/AO.35.001151. PMID 21085227.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)