Vetëkontrolli
Vetëkontrolli, një aspekt i kontrollit frenues, është aftësia për të rregulluar emocionet, mendimet dhe sjelljen e dikujt përballë tundimeve dhe impulseve.[1][2] Si funksion ekzekutiv, është një proces njohës që është i nevojshëm për rregullimin e sjelljes së dikujt për të arritur qëllime specifike.
Një koncept i lidhur në psikologji është vetë-rregullimi emocional. Vetëkontrolli mendohet të jetë si një muskul. Vetë-rregullimi, qoftë emocional apo i sjelljes, është një burim i kufizuar që funksionon si energjia[nevojitet sqarim]. Në afat të shkurtër, përdorimi i tepërt i vetëkontrollit çon në varfërim. Megjithatë, në terma afatgjatë, përdorimi i vetëkontrollit mund ta forcojë dhe përmirësojë atë me kalimin e kohës.[3][4]
Vetëkontrolli është gjithashtu një koncept kyç në teorinë e përgjithshme të krimit, një teori kryesore në kriminologji. Teoria u zhvillua nga Michael Gottfredson dhe Travis Hirschi në librin e tyre A General Theory of Crime (1990). Gottfredson dhe Hirschi e përkufizojnë vetëkontrollin si tendencë diferenciale të individëve për të shmangur aktet kriminale pavarësisht nga situatat në të cilat ndodhen. Individët me vetëkontroll të ulët priren të jenë impulsivë, të pandjeshëm ndaj të tjerëve, rrezikues, dritëshkurtër dhe joverbalë. Rreth 70% e variancës në të dhënat e pyetësorit që funksionalizonin një konstrukt të vetëkontrollit u zbulua se ishte gjenetike.[5]
Shiko edhe
RedaktoReferime
Redakto- ^ DeLisi M (2014). "Low Self-Control Is a Brain-Based Disorder". përmbledhur nga Beaver KM, Barnes JC, Boutwell BB (red.). The Nurture versus Biosocial Debate in Criminology: On the Origins of Criminal Behavior and Criminality. SAGE Publications Ltd. doi:10.4135/9781483349114. ISBN 978-1452242255. Marrë më 4 maj 2014.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Diamond A (2013). "Executive functions". Annual Review of Psychology. 64: 135–68. doi:10.1146/annurev-psych-113011-143750. PMC 4084861. PMID 23020641.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Diamond A (2013). "Executive functions". Annual Review of Psychology. 64: 135–68. doi:10.1146/annurev-psych-113011-143750. PMC 4084861. PMID 23020641.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Muraven M, Baumeister RF, Tice DM (gusht 1999). "Longitudinal improvement of self-regulation through practice: building self-control strength through repeated exercise". The Journal of Social Psychology. 139 (4): 446–57. doi:10.1080/00224549909598404. PMID 10457761.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Willems YE, Dolan CV, van Beijsterveldt CE, de Zeeuw EL, Boomsma DI, Bartels M, Finkenauer C (mars 2018). "Genetic and Environmental Influences on Self-Control: Assessing Self-Control with the ASEBA Self-Control Scale". Behavior Genetics. 48 (2): 135–46. doi:10.1007/s10519-018-9887-1. PMC 5846837. PMID 29404830.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)