Dioqeza katolike e Shkupit

Dioqeza katolike e Shkupit (lat. Dioecesis Scopiensis), është një dioqezë e ritit latin të kishës katolike romake në Maqedoninë e Veriut . Nga shekulli IV deri në vitin 1656, kur u riemërua në Kryepeshkopatë e Shkupit, u njoh si Kryepeshkopata e Dardanisë . Në vitin 1969, së bashku me Dioqezën Katolike të Prizrenit, formoi Dioqezën Shkup-Prizren . Në vitin 2000 ajo u bë një dioqezë sufragane e Kryedioqezës së Vrhbosna, dhe peshkop është Kiro Stojanov, i emëruar në vitin 2005.

Historia

Bashkë-Katedralja e Zemrës së Shenjtë në Manastir

Kishte peshkopë katolikë në shekujt XIII dhe XIV ^[1] por Shkupi mbeti bizantin deri në vitin 1282 kur u pushtua nga Serbia. Pas ardhjes së osmanëve dhe disfatës së serbëve në betejën e Kosovës (1389), Shkupi u pushtua nga osmanët në vitin 1392. Do të kalonin tre shekuj para se selia katolike të ringjallej përsëri: ishte një seli titullare nga viti 1346 deri në 1656. ^[1] Në vitin 1689, pas disfatës së turqve në betejën e Vjenës, qyteti u bastis dhe u pushtua nga austriakët, dhe kryepeshkopata përfundimisht u restaurua dhe u quajt Kryepeshkopata e Shkupit . Kjo shënoi një ndërprerje të shkurtër, pasi turqit i shtynë ata dhe selia u shtyp edhe një herë nën turqit. Kryepeshkopët duhej të banonin në malet shqiptare. ^[1]

Historia moderne e dioqezës fillon në vitin 1816 me emërimin e Matej Krasniqit (Matthaes Crasnich) si kryepeshkopi i parë rezident i Shkupit në mbi 500 vitet e sundimit osman. Që atëherë, ka pasur një varg të pandërprerë peshkopësh, të cilët banonin në Shkup nga viti 1860. ^[1]

Sundimi osman përfundoi në vitin 1912, kur Shkupi ra nën sundimin e Mbretërisë së Serbisë . Për të rregulluar statusin e Kishës Katolike, qeveria e Serbisë përfundoi Konkordatin zyrtar me Selinë e Shenjtë më 24 qershor 1914. Me nenin e dytë të Konkordatit u vendos që "Dioqeza e Shkupit" të krijohet si peshkopatë e rregullt dhe të vihet nën juridiksionin e Kryepeshkopatës Katolike Romake të Beogradit që do të krijohej. ^[2] Për shkak të shpërthimit të Luftës së Parë Botërore, këto dispozita nuk mund të zbatoheshin dhe vetëm pas vitit 1918 u bënë marrëveshje të reja.

Në vitin 1924, pas shkatërrimit të Luftës së Parë Botërore, kryepeshkopata u zvogëlua në dioqezë. Në vitin 1969, dioqeza u bashkua me Dioqezën Katolike Romake të Prizrenit dhe u bë Dioqeza Shkup-Prizren. Në vitin 2000, ato u ndanë edhe një herë, pasi pjesa që më parë ishte dioqeza e Prizrenit u bë Administrata Apostolike e Prizrenit dhe Dioqezës së Shkupit iu kthye emrit të saj të mëparshëm.

Zyrtarët

Themeluar në shekullin e 13-të

Marino † (1204)
Giovanni † (1298 - 17 tetor 1321, vdiq)
Giovanni, OP † (5 shkurt 1327 - ?, vdiq)
Federico de Retersberck, OFM † (8 korrik 1351 - ?, dha dorëheqjen)
Giovanni Kaiode, OESA † (14 mars 1352 - ?, vdiq)
Giovanni di Siberg, O.Cist. † (23 tetor 1354 – 30 shtator 1384, vdiq)
Ermanno †
Antonio di Teramo, OFM † (5 korrik 1400 - ? )
Roberto Towta, O.Cist. † (12 gusht 1402 - ? )
Alberto †
Giovanni Heldin, OP † (? – 1466, vdiq)
Benedetto Warsalunus † (10 nëntor 1518 - ? )
Stefano Zacalnizi † (3 gusht 1554 - ?, vdiq)
Francesco de Andreis † (20 korrik 1571 - ?, vdiq)
Giacinto Macripodari (29 korrik 1645 – 1649) ^[3] ^[4] ^[5] ^[6]

Kryepeshkopata e Shkupit

Andrea Bogdani (1656–1677), kryepeshkopi i parë katolik romak i Shkupit
Pjetër Bogdani (1677–1689)
Daniel Duranti (1690 - dha dorëheqjen më 29 korrik 1702)
Peter Karagić (1702–1728)
Mihael Summa (1728–1743)
Giovanni Battista Nicolovich Casasi (1743–1752) ^[7]
Thomas Tomicich (1753-1758)
Matija Mazarek (1758–1808) ^[8]
Matej Krasniqi (shkruar si: Matthaeus Crasnich) † (8 mars 1816 I emëruar – 1829 Vdiq) ^[9] ^[10]
Pietro Sciali † (30 korrik 1833 Emërohet - dha dorëheqjen 1839, vd. 20 gusht 1854)
Gaspar Crasnich (24 qershor 1839 Emërohet - ? )
Dario Bucciarelli, OFM † (6 qershor 1864 Emërohet - 1878 Vdiq)
Fulgencije Carev (shkruar si: Fulgenzio Czarev), OFM † (28 mars 1879 Emëruar – 1 qershor 1888 Emëruar, Kryepeshkop (Titulli Personal) i Hvarit (-Braç dhe Vis))
Andrea Logorezzi † (1888 Emërohet - 1891 Vdiq)
Pashkal Trokshi (shkruar si: Pasquale Trosksi) † (10 janar 1893 I emëruar – 22 mars 1908 dorëhequr)
Lazër Mjeda † (14 Prill 1909 Emëruar – 19 Tetor 1921 Emëruar Kryepeshkop i Shkodrës)

Dioqeza e Shkupit

Janez Frančišek Gnidovec (shkruar si: Giovanni Francesco Gnidovec), CM † (29 tetor 1924 I emëruar – 1939 Vdiq)
Smiljan Franjo Čekada † (18 gusht 1940 Emëruar – 12 qershor 1967 Emëruar, Kryepeshkop i Vrhbosna {Sarajevë})

Dioqeza Shkup-Prizren

Joakim Herbut † (2 tetor 1969 Emëruar - 24 maj 2000)
Mark Sopi † (Administrator Apostolik, 2 Nëntor 1995 Emëruar – 24 Maj 2000 Emëruar Administrator Apostolik i Prizrenit )

Dioqeza e Shkupit

Joakim Herbut † (24 maj 2000 Emërohet - 15 Prill 2005 Vdiq)
Kiro Stojanov (20 korrik 2005 Emërohet – )

Shih edhe

Dioqeza Prizren-Prishtinë

Referime

^ ^a ^b ^c ^d "Catholic Encyclopedia (1913)/Archdiocese of Scopia". Wikisource. Marrë më 2014-03-06. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Concordat between the Holy See and the Realm of Serbia in 1914
^ Bahlcke, Joachim (2005). Ungarischer Episkopat und österreichische Monarchie: Von einer Partnerschaft zur Konfrontation(1686–1790). Franz Steiner Verlag. fq. 104–105. ISBN 3515087648. Im Fall des Graner Domherm Hiacynth Macripodari etwa, den Ferdinand III. Im Juli 1645 zum Titularbischof von Skopje emannt hatte, kam es in Rom … Im Januar 1647 und im April 1649 emeuerte der Konig die Nomination auf Bitten und Drangen des griechischen Dominikaners, … Erst danach leitete Kardinal Girolamo Colonna den Informativprozeb fur Macripodari ein, der wenig spatter vom Heiligen Stuhl als Titularbichof von Skopje bestatigt und konsekriert wurde. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Tóth, István György. Missions and Missionaries among the Csángó Hungarians in Moldova in the 17th Century (PDF). fq. 145–147. Dominican Giacinto Macripodari, future Bishop of Csanád, was one of the most interesting Dominican missionaries in Moldavia…He arrived in Vienna in the same year and King Ferdinand III nominated him, at the intercession of the envoy of Istanbul, the bishop of the Macedonian Skopje. …Many backed the plan of Macripodari to become Bishop of Bákó, including the vojvode himself. There were many Greeks among the boyars and the merchants of the court who, although they were Orthodox, got on well with a fellow Greek, the Chian Macripodari. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Dominicans. Provincia romana (1942). Memorie domenicane, Volumes 59–63. Convento di S Maria Novella. fq. 35. GIACINTO MACRIPODARI - Vescovo di Skoplje, nominato dal re d'Ungheria, 1645, luglio 29; confermato dalla SS. 1649, ott. 11- Vescovo di Csanàd, nominato dal re 1658, febbr. 27; confermato dalla SS. dopo il 2 maggio 1668. — Archivum FF. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Hofmann, Georg (1934). Vescovadi cattolici della Grecia. Pont. Institutum Orientalium Studiorum. fq. 34. OCLC 403482. Nell' Albania fu vescovo Giacinto Macripodari a SCOPIA (Uskub) 1649–1669. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Gaetano Moroni (1853). Dizionario di erudizione storico-ecclesiastica da s. Pietro sino ai nostri giorni. Tipogr. Emiliana. fq. 234–. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Zanella, Luana (2006). L'altra guerra del Kosovo: il patrimonio della cristianità serbo-ortodossa da salvare. Casadei Libri. fq. 29. ISBN 978-88-89466-07-0. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Pius Gams (1873). Series episcoporum ecclesiae catholicae: quotquot innotuerunt a beato Petro Apostolo. Manz. fq. 417–. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Jašar Redžepagić (1970). Zhvillimi i arësimit dhe i sistemit shkollor të kombësisë shqiptare në teritorin e Jugosllavisë së sotme deri në vitin 1918. Enti i teksteve dhe i mjeteve mësimore i Krahinës Socialiste Autonome të Kosovës. fq. 152. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[Scopia-1] "Catholic Encyclopedia (1913)/Archdiocese of Scopia". Wikisource. Marrë më 2014-03-06. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[2] Concordat between the Holy See and the Realm of Serbia in 1914

[Bahlcke,_Joachim_2005_104–105-3] Bahlcke, Joachim (2005). Ungarischer Episkopat und österreichische Monarchie: Von einer Partnerschaft zur Konfrontation(1686–1790). Franz Steiner Verlag. fq. 104–105. ISBN 3515087648. Im Fall des Graner Domherm Hiacynth Macripodari etwa, den Ferdinand III. Im Juli 1645 zum Titularbischof von Skopje emannt hatte, kam es in Rom … Im Januar 1647 und im April 1649 emeuerte der Konig die Nomination auf Bitten und Drangen des griechischen Dominikaners, … Erst danach leitete Kardinal Girolamo Colonna den Informativprozeb fur Macripodari ein, der wenig spatter vom Heiligen Stuhl als Titularbichof von Skopje bestatigt und konsekriert wurde. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[Tóth,_István_György_2009_145–147-4] Tóth, István György. Missions and Missionaries among the Csángó Hungarians in Moldova in the 17th Century (PDF). fq. 145–147. Dominican Giacinto Macripodari, future Bishop of Csanád, was one of the most interesting Dominican missionaries in Moldavia…He arrived in Vienna in the same year and King Ferdinand III nominated him, at the intercession of the envoy of Istanbul, the bishop of the Macedonian Skopje. …Many backed the plan of Macripodari to become Bishop of Bákó, including the vojvode himself. There were many Greeks among the boyars and the merchants of the court who, although they were Orthodox, got on well with a fellow Greek, the Chian Macripodari. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[Dominicans._Provincia_romana_1942_35-5] Dominicans. Provincia romana (1942). Memorie domenicane, Volumes 59–63. Convento di S Maria Novella. fq. 35. GIACINTO MACRIPODARI - Vescovo di Skoplje, nominato dal re d'Ungheria, 1645, luglio 29; confermato dalla SS. 1649, ott. 11- Vescovo di Csanàd, nominato dal re 1658, febbr. 27; confermato dalla SS. dopo il 2 maggio 1668. — Archivum FF. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[Hofmann,_Georg_1934_34-6] Hofmann, Georg (1934). Vescovadi cattolici della Grecia. Pont. Institutum Orientalium Studiorum. fq. 34. OCLC 403482. Nell' Albania fu vescovo Giacinto Macripodari a SCOPIA (Uskub) 1649–1669. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[Moroni1853-7] Gaetano Moroni (1853). Dizionario di erudizione storico-ecclesiastica da s. Pietro sino ai nostri giorni. Tipogr. Emiliana. fq. 234–. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[Zanella2006-8] Zanella, Luana (2006). L'altra guerra del Kosovo: il patrimonio della cristianità serbo-ortodossa da salvare. Casadei Libri. fq. 29. ISBN 978-88-89466-07-0. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[Gams1873-9] Pius Gams (1873). Series episcoporum ecclesiae catholicae: quotquot innotuerunt a beato Petro Apostolo. Manz. fq. 417–. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[Redžepagić1970-10] Jašar Redžepagić (1970). Zhvillimi i arësimit dhe i sistemit shkollor të kombësisë shqiptare në teritorin e Jugosllavisë së sotme deri në vitin 1918. Enti i teksteve dhe i mjeteve mësimore i Krahinës Socialiste Autonome të Kosovës. fq. 152. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]