Kryengritjet e Stonewall-it
Trazirat e Stonewall-it (të njohura gjithashtu si kryengritja e Stonewall-it, rebelimi i Stonewall-it, ose thjesht Stonewall) ishin një seri protestash spontane nga anëtarët e komunitetit gay në përgjigje të një bastisjeje të policisë që filloi në orët e hershme të mëngjesit të 28 qershorit më 1969, në Stonewall Inn në lagjen Greenwich Village të Lower Manhattan në New York City . Mbrojtësit e Stonewall-it, anëtarët e komunitetit LGBT të zonës dhe njerëzit e rrugëve të lagjes u kundërpërgjigjën kur policia u bë e dhunshme. Trazirat konsiderohen gjerësisht si ngjarja e parë në luftën e shekullit të njëzetë për të drejtat LGBT në Shtetet e Bashkuara. [1] [2] [3]
Siç ishte e zakonshme për baret amerikane të homoseksualëve në atë kohë, Stonewall Inn ishte në pronësi të mafias. [4] [5] [6] Ndërsa bastisjet e policisë në baret e homoseksualëve ishin rutinë në vitet 1960, oficerët humbën shpejt kontrollin e situatës në Stonewall Inn më 28 qershor 28 1969. Tensionet midis policisë së qytetit të Nju Jorkut dhe banorëve homoseksualë të Greenwich Village shpërthyen në protesta të tjera mbrëmjen e ardhshme dhe përsëri disa netë më vonë. Brenda disa javësh, banorët e fshatit u organizuan në grupe aktiviste që kërkonin të drejtën për të jetuar hapur në lidhje me orientimin e tyre seksual dhe pa frikë se do të arrestoheshin. Organizatat e reja aktiviste u përqendruan në taktika konfrontuese dhe brenda disa muajsh u krijuan tre gazeta për të promovuar të drejtat për meshkujt dhe lezbiket homoseksuale.
Një vit pas kryengritjes, për të shënuar përvjetorin më 28 qershor 1970, u zhvilluan marshimet e para të krenarisë së homoseksualëve në Çikago, Los Anxhelos, Nju Jork dhe San Francisko. [7] Brenda pak vitesh, u themeluan organizata të ndryshme për të drejtat e homoseksualëve në të gjithë SHBA dhe më tej. Sot, paradat e krenarisë të LGBT mbahen çdo vit në qershor për nder të trazirave të Stonewall.
Monumenti Kombëtar i Stonewall-it u krijua në vend e ngjarjes në vitin 2016. [8] Rreth 5 miliona pjesëmarrës përkujtuan 50 vjetorin e kryengritjes së Stonewall-it, [9] dhe më 6 qershor 2019, Komisioneri i Policisë së qytetit të Nju Jorkut, James P. O'Neill kërkoi një falje formale për veprimet e policëve më 1969 në Stonewall. [10] [11]
- ^ Julia Goicichea (16 gusht 2017). "Why New York City Is a Major Destination for LGBT Travelers". The Culture Trip. Marrë më 2 shkurt 2019.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Brief History of the Gay and Lesbian Rights Movement in the U.S". University of Kentucky. Arkivuar nga origjinali më 18 nëntor 2019. Marrë më 2 shtator 2017.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ US National Park Service (17 tetor 2016). "Civil Rights at Stonewall National Monument". US Department of the Interior. Marrë më 6 gusht 2017.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Duberman 1993.
- ^ Carter 2004.
- ^ "Stonewall Uprising: The Year That Changed America – Why Did the Mafia Own the Bar?". American Experience. PBS. prill 2011. Marrë më 5 qershor 2019.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Heritage | 1970 Christopher Street Liberation Day Gay-In, San Francisco". SF Pride. 28 qershor 1970. Arkivuar nga origjinali më 22 tetor 2014. Marrë më 28 qershor 2014.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Nakamura, David; Eilperin, Juliet (24 qershor 2016). "With Stonewall, Obama designates first national monument to gay rights movement". Marrë më 24 qershor 2016.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ About five million people attended WorldPride in NYC, mayor says By karma allen, July 2, 2019.
- ^ Gold, Michael; Norman, Derek (6 qershor 2019). "Stonewall Riot Apology: Police Actions Were 'Wrong,' Commissioner Admits". The New York Times (në anglishte amerikane). ISSN 0362-4331. Marrë më 6 qershor 2019.
- ^ "New York City Police Finally Apologize for Stonewall Raids". advocate.com. 6 qershor 2019. Marrë më 6 qershor 2019.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)