Lili dhe Endacaku
Lili dhe Endacaku (anglisht: Lady and the Tramp) është një film komedi romantike muzikore e animuar amerikane e vitit 1955 i prodhuar nga Walt Disney Productions dhe i publikuar nga Buena Vista Film Distribution. Bazuar në tregimin e revistës Cosmopolitan të Ward Greene të vitit 1945 "Happy Dan, the Cinical Dog", filmi u drejtua nga Hamilton Luske, Clyde Geronimi, dhe Wilfred Jackson. Filmi ndjek Lilin, Cocker Spaniel e përkëdhelur, teksa ajo rritet nga një qenush në i rritur, merret me ndryshimet në familjen e saj dhe takohet dhe bie dashuria me qenin e pastrehur Endacaku.
| Lili dhe Endacaku | |
|---|---|
| Regjia nga | |
| Historia nga |
|
| Bazuar në | "Happy Dan, the Cynical Dog" nga Ward Greene |
| Prodhuesi | Walt Disney |
| Luajnë |
|
| Montazhi | Don Halliday |
| Muzika | Oliver Wallace |
Kompania prodhuese | |
| Shpërndarë nga | Buena Vista Film Distribution |
Data e publikimit | 22 qershor 1955 |
Kohëzgjatja | 76 minuta |
| Shteti | Shtetet e Bashkuara |
| Gjuha | Anglisht |
| Buxheti | $4 million[1] |
| Fitimi | $187 million[2] |
Lili dhe Endacaku u shfaq në kinema më 22 qershor 1955, me sukses në arkë. Ishte filmi i parë i animuar që u filmua në procesin e filmit me ekran të gjerë CinemaScope,[3] si dhe filmi i parë i animuar i Disney që u shpërnda nga divizioni i tyre Buena Vista pas ndarjes së tyre nga RKO Radio Pictures. Fillimisht mori komente përgjithësisht të përziera nga kritikët e filmit, por pritja kritike për filmin ka qenë përgjithësisht pozitive në kohët moderne.
Një vazhdim videofilmi, i titulluar Lili dhe Endacaku 2, u publikua në vitin 2001, dhe një xhirim hibrid live-action/CGI u shfaq premierë më 2019 si një titull fillestar për shërbimin e transmetimit Disney+. Në vitin 2023, Lili dhe Endacaku u zgjodh për t'u ruajtur në National Film Registry të Shteteve të Bashkuara nga Libraria e Kongresit si "kulturalisht, historikisht ose estetikisht domethënëse".[4]
Përmbajtja
RedaktoNë vitin 1909, në një qytet të vogël, "Jim Dear" i jep gruas së tij "Darling"[a] një qenush cocker spaniel si dhuratë për Krishtlindje. Këlyshi, i quajtur Lady, rritet i përkëdhelur nga pronarët e saj të përkëdhelur dhe miqësohet me qentë e fqinjëve të saj Jock (një Scottie) dhe Trusty (një Bloodhound i moshuar). Ndërkohë, në të gjithë qytetin, një miks me terrier endacak i quajtur Tramp kalon ditët e tij duke bredhur rrugëve, duke u ushqyer me mbetje dhe materiale dhe duke shkaktuar telashe për gjuetarin vendas.
Duke ikur nga gjuetari i zemëruar i qenve pasi liroi miqtë e tij Peg Pekingese dhe Bull Bulldog, Tramp e gjen veten në lagjen e Lady. Ai dëgjon një Lady të shqetësuar duke biseduar me Jock dhe Trusty për sjelljen e papritur të largët të pronarëve të saj ndaj saj. Kur Jock dhe Trusty e nxjerrin përfundimin për shkak se Darling është shtatzënë, Tramp fut veten në bisedë si "zëri i përvojës" dhe paralajmëron Lady se "kur një fëmijë futet brenda, një qen largohet". I mërzitur, Jock e përzë nga oborri. Fjalët e Tramp bëjnë që Lady të shqetësohet gjatë gjithë shtatzënisë së Darling, por kur djali vjen, ajo lejohet të takohet dhe të lidhet me të, duke i larguar frikën e saj.
Më vonë, Jim Dear dhe Darling bëjnë një udhëtim të shkurtër, duke lënë shtëpinë, Lady, dhe foshnjën nën kujdesin e tezes së Jim Dear, Sarah, e cila sjell me vete dy macet e saj siameze Si dhe Am.[b] Sarah nuk i pëlqen qentë dhe e ndalon Lady nga shikimi i foshnjës; më vonë, macet shkatërrojnë shtëpinë dhe ia vënë veprën Lady duke pretenduar se ajo i ka lënduar. Sara e çon Lady në dyqanin e kafshëve dhe i ka vënë një gojëz; Lady e zë paniku dhe ikën në rrugë, ku ndiqet nga tre qen të egër, derisa Tramp ndërhyn për ta mbrojtur.
Tramp e çon Lady në kopshtin zoologjik për t'i hequr surrat nga një kastor; ai më pas i tregon Lady stilin e tij të jetesës pa pronarë dhe ata eksplorojnë qytetin. Pronari me dashamirësi i restorantit Tony u jep atyre një darkë me spageti për ta ndarë, përpara se ta mbyllin mbrëmjen me një shëtitje në park. Të nesërmen, Tramp përpiqet të bindë Lady që të jetojë "pa jakë" me të; pavarësisht se i pëlqen Tramp, ajo vendos se detyra e saj është të kujdeset për fëmijën. Ndërsa Tramp shoqëron Lady në shtëpi, ai ndalon për të ndjekur disa pula; gjuetarja e qenve i ndjek të dy, por vetëm Lady kapet. Në strehimin e kafshëve, ajo takon Peg, Bull, dhe disa endacakë të tjerë, të cilët të gjithë e njohin Trampin. Ata zbulojnë se ai ka pasur shumë të dashura në të kaluarën dhe pretendojnë se femrat janë dobësia e tij.
Sarah vjen për të kërkuar Lady dhe e lidh me zinxhirë në oborrin e shtëpisë si ndëshkim për ikjen. Jock dhe Trusty propozojnë që Lady të martohet dhe të vijë të jetojë me njërën prej tyre, për t'i shpëtuar abuzimit, por ajo i refuzon butësisht. Kur Tramp arrin për t'i kërkuar falje Lady, ajo e qorton atë për të dashurat e tij të shumta dhe e largon atë gjithashtu. Më pas, Lady vëren një mi të madh që hyn fshehurazi në shtëpi nga dritarja e dhomës së gjumit të foshnjës. Përpjekjet e saj për të alarmuar Sarën dështojnë, por Tramp e dëgjon lehjen e saj, kthehet dhe hyn vetë në shtëpi për të shpëtuar foshnjën. Lady thyen zinxhirin e saj dhe e ndjek menjëherë pas. Tramp plagoset në betejën me miun, por arrin ta vrasë pas një perde. Gjatë përleshjes, djepi i foshnjës përmbyset dhe ai fillon të qajë; Sara vjen për të hetuar dhe supozon se qentë sulmuan foshnjën.
Jim Dear dhe Darling kthehen në shtëpi dhe zbulojnë se Sara e ka mbyllur Lady në bodrum dhe ia ka dorëzuar Tramp gjuetarit të qenve për t'u eutanizuar. Duke mos besuar historinë e Sarës, Jim Dear liron Lady, e cila u tregon menjëherë miun e ngordhur. Duke dëgjuar të vërtetën, Jock dhe Trusty ndjekin karrocën e gjuetarit dhe përpiqen ta ndalojnë atë; kuajt u trembën, duke bërë që karroca të përplasej. Jim Dear dhe Darling mbërrijnë me Lady për të shpëtuar Tramp, por Trusty është plagosur rëndë në rrënoja.
Më vonë, në kohën e Krishtlindjes, Tramp është bërë pjesë zyrtare e familjes dhe ai dhe Lady kanë katër këlysh të vegjël të tyre. Jock dhe një besimtar kryesisht i shëruar vizitojnë familjen; këlyshët tani i ofrojnë Trusty një audiencë të re për tregimet e tij të vjetra, por ai i ka harruar ato, për argëtimin e tij dhe të gjithë të tjerëve.
Dublimi në shqip
Redakto- Suela Tukaj - Lady
- Dritan Boriçi - Tramp, Jim Dear
- Ahmet Pasha - Jock
- Piro Malaveci - Trusty
- Alma Koleci - Darling, Si and Am
- Jetmira Dusha - Aunt Sarah
- Gëzim Rudi - Tony
- Leonard Daliu - Joe, Toughy
- Bujar Asqeriu - Bull
- Ema Andrea - Peg
- Neritan Liçaj - Pedro, Beaver
- Andia Xhunga - Guest
Shënime
Redakto- ^ Emrat e tyre të vërtetë nuk përmenden në film. Ata i drejtohen njëri-tjetrit vetëm me këto kushte dashurie, kështu që të tjerët - qentë në veçanti - bëjnë të njëjtën gjë.
- ^ Fjalimi dhe sjellja e Si dhe Am pasqyron stereotipe nënçmuese të njerëzve aziatikë. Në vitin 2020, shërbimi i transmetimit Disney+ shtoi një paralajmërim për përmbajtjen e filmit, duke vënë në dukje se Lady and the Tramp "përfshin përshkrime negative dhe/ose keqtrajtim të njerëzve ose kulturave" dhe se "këto stereotipe ishin të gabuara atëherë dhe janë të gabuara tani".[5]
Referime
Redakto- ^ "Lady and the Tramp". Box Office Mojo (në anglisht). IMDb. Arkivuar nga origjinali më 19 janar 2016. Marrë më 5 janar 2012.
- ^ Mallory, Michael; D'Alessandro, Anthony (27 tetor 2003). "Tooned in: Disney's ani classics set the bar and lit the way for future generations". Variety (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 13 tetor 2022. Marrë më 10 maj 2024 – nëpërmjet The Free Library.
- ^ Finch, Christopher (2004). "Chapter 8: Interruption and Innovations". The Art of Walt Disney (në anglisht). Harry N. Abrams. fq. 234–244. ISBN 0-8109-2702-0.
- ^ Saperstein, Pat (13 dhjetor 2023). "'Home Alone,' 'Terminator 2,' '12 Years a Slave' Among 25 Titles Joining National Film Registry". Variety (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 13 dhjetor 2023. Marrë më 13 dhjetor 2023.
- ^ "Disney updates content warning for racism in classic films," Arkivuar 2023-09-22 tek Wayback Machine BBC News, October 16, 2020