Napoleoni III (lindur Charles Louis Napoléon Bonaparte; 20 Prill 1808 – 9 Janar 1873) ishte Presidenti i parë i Francës (si Louis-Napoléon Bonaparte) nga 1848 deri në 1852, dhe monarku i fundit i Francës si Perandor i Francës nga viti 1852 deri sa u rrëzua në mungesë më 4 shtator 1870. Nip i Napoleonit I dhe kushëri i Napoleonit II të kontestuar, ai ishte personi i parë që u zgjodh në presidencën e Republikës së Dytë në 1848, dhe ai mori pushtetin me forcë në 1851, kur ai nuk mund të rizgjidhej me kushtetutë. Më vonë ai e shpalli veten Perandor të Francezëve dhe themeloi Perandorinë e Dytë, duke mbretëruar deri në disfatën e ushtrisë franceze dhe kapjen e tij nga Prusia dhe aleatët e saj në Betejën e Sedanit në 1870. Napoleoni III ishte një monark popullor që mbikqyri modernizimin e ekonomisë franceze dhe mbushi Parisin me bulevarde dhe parqe të reja. Ai zgjeroi perandorinë franceze jashtë shtetit, e bëri marinën tregtare franceze të dytën më të madhe në botë dhe u përfshi personalisht në dy luftëra. Duke mbajtur udhëheqjen për 22 vjet, ai ishte udhëheqësi më jetëgjatë i Francës që nga rënia e regjimit të lashtë, megjithëse mbretërimi i tij do të përfundonte përfundimisht në fushën e betejës.

Portret nga Franz Xaver Winterhalter, 1855.

Napoleoni III porositi një rinovim madhështor të Parisit të kryer nga prefekti i Senës, Baroni Georges-Eugène Haussmann. Ai zgjeroi dhe konsolidoi sistemin hekurudhor në të gjithë vendin dhe modernizoi sistemin bankar. Napoleoni III promovoi ndërtimin e Kanalit të Suezit dhe themeloi bujqësinë moderne, e cila i dha fund zisë së bukës në Francë dhe e bëri vendin një eksportues bujqësor. Ai negocioi Marrëveshjen e Tregtisë së Lirë Cobden-Chevalier të vitit 1860 me Britaninë dhe marrëveshje të ngjashme me partnerët e tjerë tregtarë evropianë të Francës. Reformat sociale përfshinin dhënien e punëtorëve francezë të drejtën për grevë, të drejtën për t'u organizuar dhe të drejtën e grave për t'u pranuar në një universitet francez.

Në politikën e jashtme, Napoleoni III synoi të rivendoste ndikimin francez në Evropë dhe në mbarë botën. Në Evropë, ai u bashkua me Britaninë dhe mundi Rusinë në Luftën e Krimesë (1853–1856). Regjimi i tij ndihmoi bashkimin italian duke mposhtur Perandorinë AustriakeLuftën Franko-Austriake dhe më vonë aneksoi Savojen dhe Nicën përmes Traktatit të Torinos si shpërblim të shtyrë. Në të njëjtën kohë, forcat e tij mbronin Shtetet Papale kundër aneksimit nga Italia. Ai ishte gjithashtu i favorshëm ndaj bashkimit të Principatave Danubiane të vitit 1859, i cili rezultoi në krijimin e Principatave të Bashkuara të Moldavisë dhe Vllahisë. Napoleoni III dyfishoi zonën e perandorisë koloniale franceze me zgjerime në Azi, Paqësor dhe Afrikë. Nga ana tjetër, ndërhyrja në Meksikë, e cila synonte krijimin e një Perandorie të Dytë Meksikane nën mbrojtjen franceze, përfundoi në dështim total. Nga viti 1866, Napoleoni III duhej të përballej me fuqinë në rritje të Prusisë, ndërsa kancelari i saj Otto von Bismarck kërkoi bashkimin gjerman nën udhëheqjen prusiane. Në korrik 1870, Napoleoni III pa dëshirë i shpalli luftë Prusisë pas presionit nga publiku i gjerë. Ushtria franceze u mund me shpejtësi dhe Napoleoni III u kap në Sedan. Ai u rrëzua shpejt nga froni dhe Republika e Tretë u shpall në Paris. Pasi u lirua nga paraburgimi gjerman, ai shkoi në mërgim në Angli, ku vdiq në 1873.

Shiko edhe

Redakto

Referime

Redakto