Lucerni
Lucerni ( Frëngjisht: [lysɛʁn] (
dëgjoni); Alemanikja e lartë : Lozärn ) ose Luzern ( Gjermanishtja standarde zviceriane: [luˈtsɛrn] ) është një qytet në Zvicrën qendrore, në pjesën gjermanishtfolëse të vendit. Lucerni është kryeqyteti i kantonit të Lucernit dhe pjesë e rrethit me të njëjtin emër. Me një popullsi prej rreth 82,000 njerëz, [1] Lucerni është qyteti më i populluar në Zvicrën Qendrore dhe një lidhje e ekonomisë, transportit, kulturës dhe medias në rajon. Zona urbane e qytetit përbëhet nga 19 rrethe dhe qytete me një popullsi të përgjithshme prej rreth 220,000 banorësh. [2]
Gjuha zyrtare e Lucernit është gjermanishtja, [note 1] por gjuha kryesore e folur është varianti lokal i dialektit gjerman zviceran alemanik, gjermanishtja e Lucernit .
Demografia
RedaktoPopullata
Redakto| Grupet më të mëdha të banorëve të huaj 2013 [3] | ||
| Kombësia | Numrat | % e totalit (% e të huajve) |
|---|---|---|
| Gjermania | 4167 | 5.2 (20.7) |
| Italia | 2279 | 2.8 (11.3) |
| Portugalia | 1765 | 2.2 (8.8) |
| Serbia | 1430 | 1.8 (7.1) |
| Kosova | 794 | 1.0 (3.9) |
| Spanja | 760 | 0.9 (3.8) |
| Sri Lanka | 734 | 0.9 (3.6) |
| Bosnja dhe Hercegovina | 543 | 0.7 (2.7) |
| Kroacia | 538 | 0.7 (2.7) |
| Maqedonia e Veriut | 457 | 0.7 (2.6) |
Lucerni ka një popullsi (më 31 December 2020 ) prej 82,620 banorësh. [37] Në 2013-ën , 19,264 ose 25.0% e popullsisë përbëhej nga shtetas të huaj, nga të cilët 19.9% ishin nga Evropa, 2.8% nga Azia, 1.2% nga Afrika dhe 1.0% nga Amerika . [3] Gjatë 10 viteve të fundit popullsia është rritur me një normë prej 1.2%. Shumica e popullsisë ( statistikë e 2010-ës) flasin gjermanisht (87%), me italishten, si dhe serbo-kroatisht dhe anglisht me 5% si gjuhët e dyta më të zakonshme, të ndjekura nga frëngjishtja dhe shqipja me 3%, dhe portugalishtja dhe spanjishtja me 2% secila. [4]
Popullsia historike
RedaktoPopullsia historike e Lucernit jepet në tabelën e mëposhtme:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Feja
RedaktoQyteti u rrit rreth abacisë së Sankt Leodegarit, i themeluar në vitin 840 pas Krishtit, dhe mbeti besnik i katolicizmit deri në shekullin e 21-të. Deri në vitin 1850, 96,9% e popullsisë ishte katolike, në vitin 1900 ishte 81,9% dhe në vitin 1950 ishte ende 72,3%. Në censusin 2000 përbërja fetare e Lucernit ishte: 35,682 (60%) katolikë, 9,227 (15,5%) protestantë, me një shtesë prej 1,979 (3,33%) që ishin të disa besimeve të tjera të krishtera; 1,824 individë (3,07% e popullsisë) myslimanë; 196 individë (0.33% e popullsisë) hebrenj.
Nga pjesa tjetër, 1,073 (1.8%) individë ishin fe tjetër; 6,310 (10.61%) deklaruan se nuk i përkasin asnjë feje të organizuar; dhe 3,205 (5.39%) nuk janë përgjigjur në pyetje.
Ekonomia
RedaktoNë vitin 2012, kishte 77,641 njerëz të punësuar në qytet. Nga këta, 166 banorë punonin në 53 biznese të sektorit parësor. Sektori dytësor punësonte 7,326 punëtorë në 666 biznese. Sektori tretësor kishte 70,149 punë në 6,929 biznese. In 2013 a total of 11.0% of the population received social assistance.
Lucerni është shtëpia e një numri kompanish të mëdha zvicerane, duke përfshirë lidhjen hekurudhore AlpTransit Gotthard, Schindler Group, Chronoswiss, Emmi dhe Luzerner Kantonalbank . Suva, një nga kompanitë më të vjetra të sigurimit të aksidenteve në Zvicër, është gjithashtu e bazuar në Lucern, siç është edhe Universiteti i Lucernit, më i riu ndër universitetet tradicionale të Zvicrës. Kompanitë ndërkombëtare janë EF Education First dhe Instituti i Elementeve të Rralla Tokësore dhe Metaleve Strategjike .
Falë politikave të uljes së taksave, Lucerni është bërë kantoni më miqësor ndaj biznesit të Zvicrës. As of 2012 Lucerni ofron normën më të ulët të taksës së korporatave në Zvicër në nivel kantonal. [5]
Për më tepër, Lucerni ofron gjithashtu norma shumë të moderuara të tatimit mbi të ardhurat personale. Në një studim të publikuar së fundmi për indeksin e taksave të BAK Basel Economics 2012, Lucerni u rendit në vendin e 4-të me një normë tatimore vetëm paksa 2% më të lartë krahasuar me kantonin kryesor në këtë krahasim. [6]
Lucerni në art
Redakto_Lucerne_from_the_Walls,_Sample_Study_-_William_Turner_-_Tate_Britain.jpg)
Sporti
Redakto-Në Luzern ekziston ekipi i famshëm i qytetit Fc.Luzern me disa nga yjet nga Shqipëria dhe Kosova . Poashtu edhe futbollisti i njohur i përfaqësueses së Kosovës Hekuran Kryeziu.
Galeri
Redakto-
-
Monumenti i Luanit të Lucernit përkujton Gardën Zvicerane të Luigjit XVI që u masakruan në 1792 gjatë Revolucionit Francez -
Rathausquai i mbushur me njerëz -
Festivali Yodelling 2008 -
Zyra qendrore e Suva, e vendosur në një kodër me pamje nga qendra e Lucernit -
Bashkia e Lucernit ka qenë shtëpia e qeverisë së qytetit për shekuj me radhë
- ^ Statistik, Bundesamt für (9 prill 2019). "Ständige Wohnbevölkerung nach Staatsangehörigkeitskategorie, Geschlecht und Gemeinde, Provisorische Jahresergebnisse, 2018 - 2018 | Tabelle". Bundesamt für Statistik.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Statistik, Bundesamt für (18 dhjetor 2014). "Räume mit städtischem Charakter der Schweiz 2012 - 2012 | Tabelle". Bundesamt für Statistik.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b "Ausländische Personen nach Nationalität und Status Ende 2013 - Stadt Luzern". www.lustat.ch (Database excerpt) (në gjermanisht). lustat - Statistik Luzern, Kanton Luzern. 19 gusht 2014. Arkivuar nga origjinali më 23 nëntor 2014. Marrë më 2014-11-23.
- ^ "Wohnbevölkerung nach Hauptsprachen seit 2010 – Stadt Luzern". www.lustat.ch (Database excerpt) (në gjermanisht). lustat - Statistik Luzern, Kanton Luzern. 10 mars 2014. Arkivuar nga origjinali më 23 nëntor 2014. Marrë më 2014-11-23.
- ^ Schöchli, Hansueli (17 janar 2012). "Die Steuern sind weiter gesunken" [Taxes have fallen further in 2012]. Neue Zürcher Zeitung (në gjermanisht). Marrë më 20 dhjetor 2010.
- ^ "Zwischenbericht Executive Summary" (PDF). BAK Basel (në gjermanisht). Arkivuar nga origjinali (PDF) më 31 maj 2013. Marrë më 20 dhjetor 2010.
Gabim referencash: Etiketat <ref> ekzistojnë për një grup të quajtur "note", por nuk u gjet etiketa korresponduese <references group="note"/>