Mahfiruz Hatun
Hatixhe Mahfiruz Hatun[1] ose Mahfiruze Hatun (turqisht osmane: ماه فروز خاتون, "Hëna e lavdishme"[a] ose "Hëna e ditës" ose "Hëna bruz"; rreth 1590 - para 1618) ishte bashkëshorte e sulltanit osman Ahmed I (s. 1603–17) dhe nëna e Osmanit II (s. 1618–22).
| Mahfiruz Hatixhe Hatun | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| Bashkëshort | Ahmed I | ||||
| Fëmijë | Osman II | ||||
| |||||
| U lind | rr. 1590 | ||||
| Vdiq | para vitit 1618 Pallati Topkapı, Stamboll, Perandoria Osmane | ||||
| Varrimi | Varrezat Eyüp, Stamboll, Perandoria Osmane | ||||
| Besimi | Islami | ||||
Biografia
RedaktoPër shkak të epërsisë së Kösem Sultan gjatë mbretërimit të Ahmedit, nuk ka shumë të dhëna për jetën e saj. Ajo ishte një konkubinë, e cila mund të ketë qenë me prejardhje çerkeze.[3] Ajo ishte konkubina e parë e Ahmedit dhe më 3 nëntor 1604 ajo lindi të parëlindurin e Ahmedit, Osmanin II të ardhshëm, duke e bërë Ahmed I sulltanin më të ri osman që kishte një fëmijë.[4]
Pavarësisht kësaj, asaj nuk iu dha titulli Haseki Sultan, i cili përkundrazi iu dha Kösem, bashkëshortes dhe nënës më të dashur të djalit të dytë të Ahmedit, Şehzade Mehmedit, dhe të paktën tre djemve dhe tre vajzave të tjera, gjë që ia hoqi Mahfiruzit të gjithë pushtetin. Megjithatë, ajo mori titullin Başkadın (nëna e të lindurit të parë mashkull).
Ajo zhduket nga regjistrat e haremit menjëherë pas lindjes së Osmanit. Ndërsa fillimisht besohej se ajo u turpërua dhe u internua, tani besohet se ajo vdiq midis 1608 dhe 1613, ndoshta në lindje, dhe për këtë arsye nuk ishte kurrë Valide Sultan i djalit të saj, i cili hipi në fron në vitin 1618.[4]
Në të vërtetë, të dhënat tregojnë se, gjatë mbretërimit të Osmanit, ajo nuk ishte në asnjë nga Pallatet Perandorake, madje as në provinca, dhe se detyrat dhe rroga e Valide sultan i atribuoheshin guvernantes së Osmanit, Daye Hatun.[5]
Mahfiruze u varros në varrezat Eyüp, në një mauzoleum të ndërtuar rreth vitit 1610, gjë që përforcon teorinë se ajo vdiq para kohe.[6][4]
Fëmijët
RedaktoNga Ahmed I, Mahfiruze kishte vetëm një fëmijë të njohur, të parëlindurin dhe djalin e parë të Sulltanit:
- Osman II (3 nëntor 1604, Pallati Topkapı, Stamboll – i vrarë gjatë një revolte jeniçerësh më 20 maj 1622, Pallati Topkapı, Stamboll, varrosur në mauzoleumin Ahmed I, Xhamia e Sulltan Ahmedit).[7][8] Sulltani i 16-të i Perandorisë Osmane.
Përveç Osmanit, shumë historianë spekulojnë se ajo mund të ketë pasur një fëmijë të dytë me Ahmedin, edhe nëse nuk pajtohen për identitetin e këtij dhe nuk ekzistojnë prova të caktuara për këtë.
Pra, Mahfiruze mund të ketë qenë gjithashtu nëna e njërit midis:
- Gevherhan Sultan (l. 1605 ose 1608, përgjithësisht besohet të jetë vajza e Kösem Sultan).
- Hatixhe Sultan (i lindur më 1608, i vdekur më 1610; amësia e panjohur).
- Şehzade Süleyman (i lindur më 1613, përgjithësisht besohet të jetë djali i Kösem Sultan).
- Şehzade Bayezid (lindur në dhjetor 1612, amësi e panjohur).
- Şehzade Hüseyin (lindur në 14 dhjetor 1613, amësi e panjohur).
Në kulturën popullore
RedaktoNë serialin televiziv turk të vitit 2015 Muhteşem Yüzyıl: Kösem, Mahfiruze u portretizua nga aktorja Ceyda Olguner. Këshilltarët historikë të serialit vunë në dukje se Mahfiruze ishte një çerkeze nga lindja. Në episodin e pestë të serisë së parë, personazhi u riformua me aktoren Dilara Aksüyek dhe u prezantua si "Çerkes güzeli Raşa" (bukuroshja çerkeze Rasha) përpara se të riemërohej në Mahfiruze.[9]
Referime
Redakto- Peirce, Leslie P. (1993). The Imperial Harem: Women and Sovereignty in the Ottoman Empire (në anglisht). Oxford University Press. fq. 233–. ISBN 978-0-19-508677-5.
- Tezcan, Baki (2007). "The Debut of Kösem Sultan's Political Career". Turcica (në anglisht). Éditions Klincksieck: 350.
- Nazım Tektaş (2004). Harem'den taşanlar (në turqisht). Çatı. fq. 183–185. ISBN 978-975-8845-02-6.
Shënimet
RedaktoReferime
Redakto- ^ Sakaoğlu, Necdet [in turqisht] (2008). Bu mülkün kadın sultanları: Vâlide sultanlar, hâtunlar, hasekiler, kadınefendiler, sultanefendiler (në turqisht). Oğlak Publications. fq. 238. ISBN 978-9-753-29623-6.
- ^ Çakıroğlu, Ekrem (1999). Osmanlılar ansiklopedisi (në anglisht). Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık. fq. 53. ISBN 978-975-08-0071-9.
Hatice Mâhferūza, Mâhferūz, Mâh-e Fay'rūz
(Mâh-ı Fey'rûz në persisht do të thotë Mâh=Hëna dhe Fay'rūz=hije e ditës.) - ^ Tezcan 2007, f. 350.
- ^ a b c Baki Tezcan (13 shtator 2010). The Second Ottoman Empire: Political and Social Transformation in the Early Modern World (në anglisht). Cambridge University Press. fq. 115–. ISBN 978-0-521-51949-6.
- ^ Peirce 1993.
- ^ Peirce 1993, f. 233.
- ^ Şefika Şule Erçetin (28 nëntor 2016). Women Leaders in Chaotic Environments:Examinations of Leadership Using Complexity Theory (në anglisht). Springer. fq. 77. ISBN 978-3-319-44758-2.
- ^ Mustafa Çağatay Uluçay (2011). Padışahların Kadınları ve Kızları (në turqisht). Ötüken, Ankara. fq. 78. ISBN 978-9-754-37840-5.
- ^ Fındık, Nida (10 dhjetor 2015). "Muhteşem Yüzyıl Kösem". Noluyo.tv (në turqisht). Istanbul. Arkivuar nga origjinali më 11 shkurt 2016. Marrë më 7 mars 2017.