Manuel Noriega

Manuel Antonio Noriega Moreno ( shqiptimi Spanjoll: [maˈnwel noˈɾjeɣa] ; 11 shkurt 1934 – 29 maj 2017) ishte një diktator, politikan dhe oficer ushtarak panamez i cili ishte sundimtari de fakto i Panamasë nga 1983 deri në 1989. Një sundimtar autoritar që grumbulloi një pasuri personale përmes operacioneve të trafikut të drogës, ai kishte lidhje të gjata me agjencitë e inteligjencës së Shteteve të Bashkuara përpara se pushtimi amerikan i Panamasë ta largonte atë nga pushteti.

Manuel Noriega
Fotoja e Noriegës pas dorëzimit tek forcat Amerikane në 1990 (mosha 56)
Udhëheqësi ushtarak i Panamasë
Në detyrë 12 Gusht 1983 – 20 Dhjetor 1989
Presidenti	Stampa:Ubli
Paraprirë nga	Rubén Darío Paredes
Të dhëna vetjake
U lind më	Manuel Noriega Moreno (1934-02-11)shkurt 11, 1934 Panama City, Panama
Vdiq më	Panama City, Panama
Bashkëshortja/et	Felicidad Sieiro de Noriega ​ ​ (m. 1960)​
Fëmijët	3
Shkollimi	Shkolla Ushtara Chorillos Shkolla e Amerikave
Shërbimi ushtarak
Aleanca	Panama
Dega/shërbimi	Forcat e Mbrojtjes së Panamasë
Vite shërbimi	1967–1990
Grada	General
Komanda	Forcat e Mbrojtjes së Panamasë
Beteja/luftra	Pushtimi i Panamasë

I lindur në qytetin e Panamasë në një familje të varfër pardo, Noriega studioi në Shkollën Ushtarake Chorrillos në Lima dhe në Shkollën e Amerikave . Ai u bë oficer në ushtrinë panameze dhe u ngjit në grada duke formuar një aleancë me Omar Torrijos . Në vitin 1968, Torrijos përmbysi Presidentin Arnulfo Arias me një grusht shteti . Noriega u bë shefi i inteligjencës ushtarake në qeverinë e Torrijos dhe pas vdekjes së Torrijos në 1981, konsolidoi pushtetin për t'u bërë sundimtari de fakto i Panamasë në 1983. Duke filluar në vitet 1950, Noriega punoi me agjencitë e inteligjencës amerikane dhe u bë një nga burimet më të vlerësuara të inteligjencës të Agjencisë Qendrore të Inteligjencës . Ai shërbeu gjithashtu si një kanal për armë të paligjshme, pajisje ushtarake dhe para të gatshme të destinuara për forcat e mbështetura nga SHBA në të gjithë Amerikën Latine.

Marrëdhëniet e Noriegës me Shtetet e Bashkuara të Amerikës u përkeqësuan në fund të viteve 1980 pas vrasjes së Hugo Spadaforës dhe dorëheqjes së Presidentit Nicolás Ardito Barletta . Përfundimisht, marrëdhënia e tij me agjencitë e inteligjencës të vendeve të tjera doli në dritë dhe përfshirja e tij në trafikun e drogës u hetua më tej. Në vitin 1988, Noriega u padit nga juritë e mëdha federale në Miami dhe Tampa duke patur akuza për shantazh, kontrabandë droge dhe pastrim parash . SHBA nisi pushtimin e Panamasë pas negociatave të dështuara që kërkonin dorëheqjen e tij dhe anulimin e zgjedhjeve të përgjithshme panameze të vitit 1989 . Noriega u kap dhe fluturoi drejt SHBA-ve, ku u gjykua për akuzën e gjykatës së Majamit dhe për të u dënua për shumicën e akuzave dhe u dënua me 40 vjet burg, duke vuajtur përfundimisht 17 vjet pas uljes së dënimit për sjellje të mirë. Noriega u ekstradua në Francë në vitin 2010, ku u dënua dhe u dënua me shtatë vjet burg për pastrim parash. Në vitin 2011 Franca e ekstradoi atë në Panama, ku u burgos për krime të kryera gjatë sundimit të tij, për të cilat ishte gjykuar dhe dënuar në mungesë në vitet 1990. I diagnostikuar me një tumor në tru në mars 2017, Noriega pësoi komplikime gjatë një operacioni dhe vdiq dy muaj më vonë.

Sundimi autoritar i Noriegës në Panama është përshkruar si një diktaturë dhe u karakterizua nga shtypja e medias, një zgjerim i pushtetit të ushtrisë dhe persekutimi i kundërshtarëve politikë, duke kontrolluar de facto rezultatet e çdo zgjedhje. Ai u mbështet në nacionalizmin ushtarak për të ruajtur mbështetjen e tij dhe nuk përkrahu një ideologji specifike sociale ose ekonomike. Noriega ishte i njohur për marrëdhëniet e tij të ndërlikuara me SHBA-në, duke u cilësuar herë si aleat dhe herë si armik i saj. Ai është quajtur një nga diktatorët më të njohur të kohës së tij dhe krahasuar me sundimtarë autoritarë si Muammar Gaddafi dhe Augusto Pinochet .