Marrëdhëniet mes Shqipërisë dhe Maqedonisë së Veriut
Marrëdhëniet Shqipëri-Maqedoni e Veriut janë marrëdhënie bilaterale midis Republikës së Shqipërisë dhe Republikës së Maqedonisë së Veriut. Të dyja vendet janë anëtare të plota të Këshillit të Evropës dhe të NATO-s. Të dyja vendet janë në negociata për pranimin në BE në mars të vitit 2020.
 | |
 Shqipëria |
 Maqedonia e Veriut |
|---|---|
Historia
RedaktoNë Maqedoni ekziston një pakicë shqiptare që ka qenë me interes për Shqipërinë.[1] Në vitet 1990, çështjet që rrotulloheshin rreth bashkësisë shqiptare nxitën shqetësimet në Shqipëri për destabilizimin në shtetin e ri maqedonas dhe ndërhyrjen e mundshme serbe. Shqipëria, përmes Presidentit Sali Berisha u bë një nga shtetet e hershme që njohu Maqedoninë në prill 1993. Vendi u njoh nga Shqipëria nën referencën e përkohshme të Kombeve të Bashkuara (KB) të "ish Republikës Jugosllave të Maqedonisë",[2][3] shkurtuar si IRJM.[4][5]
Berisha e shikoi ekzistencën e një Maqedonie të pavarur si të rëndësishme për interesat shqiptare në mbajtjen larg Greqisë dhe Serbisë (asokohe pjesë e FR Jugosllavisë), dhe për të parandaluar çdo rrethim të mundshëm të Shqipërisë. Në atë kohë, marrëdhënia e ngushtë midis Greqisë dhe Serbisë ishte një motiv që Berisha të kërkonte marrëdhënie të ngushta dypalëshe me Maqedoninë, përveç çështjeve politike dhe ekonomike. Lëvizja për njohjen e Berishës rezultoi në kritika brenda Shqipërisë nga opozita politike për mos nxjerrjen e lëshimeve për statusin e pakicës shqiptare në Maqedoni. Për Berishën, qëndrimi i tij ishte se "një Maqedoni e pavarur është më e mirë se ajo e Maqedonisë nën Milosheviçin". Greqia dha një përgjigje me fjalë të forta në lidhje me njohjen e shqiptarëve dhe ishte i pakënaqur për veprimin.
Ndjenjat separatiste midis shqiptarëve në Maqedoni u shkëputën nga Shqipëria për ta stabilizuar më tej Maqedoninë. Berisha u përpoq me ndikim të kufizuar për të inkurajuar pakicën shqiptare që të angazhohej me sistemin politik maqedonas dhe të vendoste përpjekjet e tyre për stabilizimin e vendit. Gjatë viteve të para të mosmarrëveshjes për emrin Maqedoni, Maqedonia ishte nën embargo ekonomike nga Greqia. Greqia sugjeroi emrin "Sllavomaqedonia" si një zgjidhje dhe Berisha, së bashku me shqiptarët e tjerë në rajonin më të gjerë kundërshtuan me forcë Maqedoninë që të miratojë atë emër.[6] Shqipëria i dha përkrahjen e saj Maqedonisë përmes ofrimit të transportit dhe infrastrukturës portuale për përdorim. Për dallim nga Berisha, qëndrimet e opozitës politike Partia Socialiste dhe Aleanca Demokratike i ngjanin ngushtë qëndrimit grek për mosmarrëveshjen për emrin maqedonas. Të dy kritikuan platformën e politikës së qeverisë shqiptare ndaj Maqedonisë si "tolerante dhe shpesh të papërgjegjshme". Çështjet mbi pozicionin dhe trajtimin e komunitetit shqiptar në shtetin maqedonas vazhduan të pengojnë aftësinë e udhëheqjes së të dy vendeve për të krijuar marrëdhënie të mira.
Në mes të qershorit 1993, ndodhi një incident kufitar. Një takim u organizua nga pala maqedonase që më vonë përfundoi në vdekjen e një oficeri të lartë të zbulimit të rojeve kufitare pasi rojet kufitare maqedonase qëlluan për të. Incidente të tjera kufitare ndodhën dhe Bashkimi Evropian (BE) dërgoi vëzhgues në Shqipëri dhe i vendosi në anën e tij të kufirit.[7] Ngjarje të tjera të tilla si përfshirja e pretenduar e elitave shqiptare në Maqedoni në një skandal paramilitar dhe të armëve dhe mbështetje për një grup radikal brenda grupit për Partinë për Prosperitet Demokratik (PDP) rezultuan në tensione bilaterale. Maqedonia kritikoi Shqipërinë për pozicionin e saj në zhvillim dhe e akuzoi atë për ndërhyrje në punët e saj të brendshme. SHBA ndërhyri dhe e shtypi Shqipërinë për të rregulluar lidhjet me Maqedoninë. Berisha më vonë frenoi krahun radikal të PDP dhe ndërmori veprime për të korrigjuar mosmarrëveshjet dhe për të rritur lidhjet me fqinjin e saj.
Një samit midis Presidentit Berisha dhe Presidentit të Maqedonisë Kiro Gligorov u mbajt në maj 1994 mbi bashkëpunimin në infrastrukturë, çështjet e pakicave dhe forcimin e marrëdhënieve bilaterale. Udhëheqja maqedonase shikoi pozitivisht samitin dhe pati lëvizje fillestare për të forcuar marrëdhëniet. Më vonë, disa deklarata të zyrtarëve maqedonas treguan se vendi nuk do të ndërmarrë ndryshime të mëdha ndaj pakicës shqiptare për të përmirësuar lidhjet me Shqipërinë. Në Maqedoni, zyrtarët ishin të mendimit se Shqipëria ishte në një pozitë të dobët, për shkak të tensioneve në marrëdhëniet e saj me Greqinë dhe Serbinë. Pranimi i Maqedonisë në organizatat evropiane dhe ulja e tensioneve në mosmarrëveshjen e emrit me Greqinë i dha një nxitje minimale të kërkonte marrëdhënie më të ngushta me Shqipërinë.
Në shkurt 1995, u bë një përpjekje për të hapur një universitet shqiptar në Maqedoni dhe masa u ndalua nga policia. Shqipëria deklaroi zyrtarisht se situata e universitetit mund ta inkurajojë atë të "rishqyrtojë" politikën në lidhje me fqinjin e saj. Kishte presion drejtuar qeverisë së Shqipërisë nga forcat e brendshme politike për të reaguar fuqishëm, megjithëse, nuk ishin të kënaqur me ngjarjet, përgjigja e saj ishte e përmbajtur. Në fund të vitit 1996, çështjet e brendshme politike kufizuan Shqipërinë dhe Maqedoninë të bëjnë përpjekje për të zhvilluar më tej marrëdhëniet dypalëshe.
Pas një tërmeti që e goditi Shqipërinë (26 nëntor 2019), Maqedonia e Veriut dërgoi 100,000€ ndihmë financiare,[8] si dhe drone me kamera termike për të kërkuar të mbijetuarit nën rrënoja. U dërguan edhe ekipe shpëtimi, si dhe pajisje mekanike për pastrimin e rrënojave.[9][10]
Shiko edhe
RedaktoReferime
Redakto- ^ Biberaj, Elez (2019). Albania In Transition: The Rocky Road To Democracy (në anglisht). Routledge. fq. 239–242. ISBN 9780429982040.
- ^ United Nations, A/RES/47/225, April 8, 1993
- ^ United Nations Security Council Resolutions 817 of April 7 and 845 June 18, 1993, see UN resolutions made on 1993
- ^ "Diplomatic Representative of Albania, 30, FYROM". Arkivuar nga origjinali më 4 mars 2016. Marrë më 29 shkurt 2012.
Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Albania
- ^ FYROM on un.org
- ^ Poulton, Hugh (1995). Who are the Macedonians? (në anglisht). Bloomington: Indiana University Press. fq. 178. ISBN 9781850652380.
- ^ Phillips, John (2004). Macedonia: Warlords and Rebels in the Balkans (në anglisht). Yale University Press. fq. 68. ISBN 9780300102680.
- ^ "Maqedonia e Veriut jep 100 mijë Euro për Shqipërinë". TV Klan. 28 nëntor 2019. Marrë më 29 nëntor 2019.
- ^ "Земјотрес во Албанија - Македонија прати помош [Earthquake in Albania, Macedonia sends help]" (në maqedonisht). Gevgelijanet. 26 nëntor 2019. Arkivuar nga origjinali më 22 janar 2020. Marrë më 30 nëntor 2019.
{{cite news}}:|archivedate=dhe|archive-date=është specifikuar më shumë se një herë (Ndihmë!);|archiveurl=dhe|archive-url=është specifikuar më shumë se një herë (Ndihmë!) - ^ "Albania hit by a devastating earthquake, North Macedonia to send rescue teams" (në anglisht). Nezavisen Vesnik. 26 nëntor 2019. Marrë më 30 nëntor 2019.