Masakra në kafenenë Panda
Masakra në kafenenë Panda[1] (Serbisht: напад на кафић „Панда”)[2] ka qenë një sulm ndaj civilëve serbë në qytetin e Pejës në veriperëndim të Kosovës, në natën e 14-15 dhjetorit 1998. Dy burra të maskuar gjuajtën me armë zjarri në një kafene[3], duke vrarë gjashtë të rinj serbë dhe duke plagosur 15 të tjerë.[4][5] Shumë vite pas incidentit, qeveria serbe zyrtarisht e ka pranuar se ajo ishte kryer nga agjentë të Shërbimit Sekret Serb.[6]
| Masakra në kafenenë Panda | |
|---|---|
| Vendndodhja | Pejë, Kosovë, Jugosllavi (sot Kosovë) |
| Data | 14 dhjetor 1998 (UTC+1) |
| Shënjestra | Civilë serbë |
| Armë | Pushkë automatike |
| Vdekje | 6 |
| Të lënduar | 15 |
| Sulmuesit | Agjentë të Shërbimit Sekret Serb |
Sulmi ndodhi në kohë tensionesh, kur më 14 dhjetor, policia serbe i zunë pritën UÇK-së teksa po kontrabandonin armë dhe pajisje nga Shqipëria.[7] Sulmi në kafenenë Panda erdhi pa pritur dhe i ndërpreu armëpushimet mes forcave shqiptare dhe serbe gjatë Luftës së Kosovës.[8] Ishte akuzuar UÇK-ja, por atë kohë nuk kishte marrë përgjegjësi. Gjashtë djem shqiptarë ishin arrestuar dhe torturuar gjatë paraburgimit, por në gjyq ishin shpallur të pafajshëm.
Atëbotë ishin hedhur spekulime se krimi mund të jetë kryer nga shërbimet shtetërore të sigurimit të Serbisë, por krimi mbeti i pazbardhur pasi nuk kishte prova të reja për një kohë të gjatë.[9] Te shqiptarët e Kosovës, masakra e kafenesë Panda konsiderohet se është përdorur si pretekst për sulmet e ushtrisë dhe policisë serbe kundër fshatrave shqiptare.
Shtrirja kohore Redakto
Sulmi në kafenenë Panda ndodhi pak orë pas një prite kufitare, në të cilën u vranë nga trupat serbe të paktën 31 luftëtarë të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës.[10] Atë mbrëmje, disa të armatosur të dyshuar të UÇK-së hynë në një kafene në pronësi serbe në Pejë dhe hapën zjarr ndaj klientëve, duke vrarë gjashtë të rinj serbë.[11] Viktimat ishin një 14-vjeçar, një 16-vjeçar, tre 17-vjeçarë dhe një 25-vjeçar. Diplomatët perëndimorë kanë dyshuar se sulmi ishte kryer nga UÇK-ja si hakmarrje për pritën.[12] UÇK-ja mohoi përgjegjësinë; gazetari Tim Judah vuri në dukje se disa nga diplomatët mendonin se sulmi mund të ishte kryer nga një njësi mashtruese.
Të shtënat tmerruan emisarët e huaj dhe në një takim me Millosheviqin të nesërmen, Holbrooke e dënoi atë si një akt terrorizmi dhe e përshkroi situatën në Kosovë si "shumë të rëndë". Millosheviqi lëshoi një deklaratë të veçantë duke akuzuar komunitetin ndërkombëtar për dështim në parandalimin e sulmeve ndaj civilëve serbë, duke thënë: "Bandat terroriste nuk kanë pushuar së sulmuari ushtrinë, policinë dhe banorët e Kosovës".[13]
Sulmi çoi në një goditje të menjëhershme në lagjet jugore të Pejës të populluara nga shqiptarët – Kapeshnica dhe Zatra.[14] Zona u mbyll dhe shtëpitë u kontrolluan sistematikisht. Raportet e medieve thanë se policia serbe vrau dy shqiptarë të Kosovës gjatë operacionit. OSBE-ja më vonë bëri një raport mbi ngjarjen dhe pasojat e saj, duke e quajtur atë Incidenti në kafenenë Panda.[15]
Gjashtë të rinj shqiptarë u arrestuan dhe u shpallën fajtorë për krimin pas ngjarjes. Ata ishin nga mosha 17 deri në 22 vjeç. Gjashtë djemtë u torturuan dhe njëri prej tyre pranoi vrasjen nën tortura. Në gjyq ata u shpallën të pafajshëm pasi nuk kishte prova për përfshirjen e tyre. Ata u dënuan me nga një vit burg për prishje të rendit publik, por u liruan një muaj më vonë.[16] Që atëherë, njëri prej tyre ka pësuar probleme të shëndetit mendor, të cilat janë përkeqësuar me kalimin e kohës. Një tjetër u bë zyrtar për financa në Komunën e Pejës.
Hetimet Redakto
Pas masakrës, gjashtë të rinj shqiptarë u rrethuan nga trupat serbe dhe u arrestuan e u torturuan në paraburgim. Ata u liruan të gjithë në një gjyq.
Një hetim filloi në vitin 2011.[17] Gurët e varreve të viktimave qenë shkatërruar.[18]
Në dhjetor të vitit 2013, Aleksandar Vuçiq (tani president i Serbisë) pranoi se nuk ka asnjë provë se vrasja është kryer nga shqiptarët.[19] Prokuroria serbe për krimin e organizuar nisi një hetim të ri në vitin 2016 dhe arriti në përfundimin se masakra nuk ishte kryer nga shqiptarët.
Referime Redakto
- ^ Landis & Albert 2012, p. 356
- ^ NIN: nedeljne informativne novine (në serbisht). Politika. mars 2007.
- ^ Aertsen et al. 2013, f. 83.
- ^ Holbrooke and Hill.
- ^ Kosovo: the road to war Arkivuar tetor 20, 2008, tek Wayback Machine
- ^ Everts, Daan (2020). Peacekeeping in Albania and Kosovo: Conflict Response and International Intervention in the Western Balkans, 1997 - 2002 (në anglisht). Bloomsbury Publishing. fq. 50. ISBN 978-1838604493.
In mid-December six young Kosovo Serbs were killed, and about a dozen wounded, in the Panda bar in Peja. The murder caused outrage all around, with the KLA getting all the blame. Many years later, the Serbian government officially acknowledged that the murder had been perpetrated by agents of the Serbian Secret Service.
- ^ Bellamy 2002, f. 112.
- ^ Landis & Albert 2012, f. 356.
- ^ Rudic, Filip; Haxhiaj, Rexhepe (2018). "Kosovo's Panda Café Massacre Mystery Unsolved 20 Years On" (në anglisht).
- ^ "Serb murder in Kosovo condemned" (në anglisht). BBC. 18 dhjetor 1998. Marrë më 30 dhjetor 2015.
- ^ Judah 2002, f. 191.
- ^ Guy Dinmore (15 dhjetor 1998). "Kosovo Cease-fire Is Jeopardized By Killing Of 30 Rebels". Chicago Tribune (në anglisht). Marrë më 9 gusht 2015.
- ^ "Grave differences over Kosovo" (në anglisht). BBC. 16 dhjetor 1998. Marrë më 9 gusht 2015.
- ^ "Human Rights in Kosovo: As Seen, As Told, 1999". OSCE report (në anglisht). OSCE. Arkivuar nga origjinali më 2014-10-15.
- ^ OSCE report (PDF) (në anglisht), OSCE, arkivuar nga origjinali (PDF) më 2010-11-14
- ^ KTV Lajmet. KTV. 22 janar 2014. Arkivuar nga origjinali më 22 janar 2014. Marrë më 22 janar 2014.
- ^ Novosti; Tanjug; Blic.
- ^ Politika 13 December 2008.
- ^ "State killed journalist, says deputy PM". B92 (në anglisht). 2013.
Shënime Redakto
- Libra
- Bellamy, A. (2002). Kosovo and International Society (në anglisht). Palgrave Macmillan. ISBN 978-0-230-59760-0.
- Kosovo: War and Revenge (në anglisht). Yale University Press. 2002. ISBN 978-0-300-09725-2.
- Landis, Dan; Albert, Rosita D. (2012). Handbook of Ethnic Conflict: International Perspectives (në anglisht). Springer Science & Business Media. fq. 356–. ISBN 978-1-4614-0447-7.
- Ivo Aertsen; Jana Arsovska; Holger-C Rohne; Marta Valiñas; Kris Vanspauwen (2013). Restoring Justice after Large-scale Violent Conflicts (në anglisht). Routledge. fq. 83–. ISBN 978-1-134-00623-6.
- Artikuj gazetash
- Politika (13 dhjetor 2008). "Десет година од убиства српских младића у Пећи" (në serbisht). Politika.
- RTS (14 dhjetor 2015). "Годишњица убиства српских младића у Пећи" (në serbisht). RTS.
- Novosti; Tanjug; Blic. "ISTINA SE KRIJE 19 GODINA Kobne noći dvojica maskiranih muškaraca ušli su u kafe "Panda" i izrešetali rafalima šestoricu SRPSKIH MLADIĆA". Blic (në rusisht).
Lidhje të jashtme Redakto
- "Ambassador Richard Holbrooke and Ambassador Christopher Hill, Round-table discussion with representatives of the Serbian independent media, Belgrade, Serbia, December 15, 1998" (në anglisht). Massachusetts: Mount Holyoke College International Relations Program. Arkivuar nga origjinali më 21 janar 2014. Marrë më 3 dhjetor 2022.