Vegim Hasani

Ueb Aplikacionet

Horde groupware është një open source ueb aplikacion.

Një ueb aplikacion është një application që qaset përmes një rrjete siq është Internet ose intranet. Termi mund të kuptohet edhe si aplikacion softuerik që është i hostuar në një hapësirë për kontrollimin e shfletuesëve ose i koduar në ndonjë gjuhë që suporton ueb shfletimin (siq është JavaScript, i kombinuar me markup language si HTML)që mundëson ekzekutimin e aplikacionit.

Ueb aplikacionet janë të njohura për shkak të përkrahjes së gjithe ueb shfletuesve, dhe lehtësinë për përdorimin e ueb shfletuesit si klient. Mundësia për ti rinovuar dhe ruajtur ueb aplikacionet pa pasur nevojë për instalimin e një softueri në potencialisht mijëra shfrytëzues është një arsye për popullaritetin e tyre.

Historia

Në modelet e herëshme kompjuterike , si klient-server, aplikacionet kishin kodin e shpërndarë në server dhe në secilin klient lokal. Me fjalë tjera, një aplikacion kishte klientin e tij me programin që i dedikohej si user interface dhe duhej te instalohej ndamas në secilin user personal computer. Një rinovim në kodin e aplikacionit që ishte në anën e serverit gjithashtu duhej edhe një rinovim në kodin e klientit që ishte instaluar në secilën pajisje të userit përkatës , duke i shkaktuar stafit teknik support shpenzime dhe humbje në kohë productivity.

Ueb aplikacionet web documents janë të shkruara në një format standard si HTML (tash edhe në XHTML), dhe që përkrahën prej ueb shfletuesve të ndryshëm.

Në përgjithësi, secila ueb faqe individuale i dërgohet klientit si një dokument statik.Ueb shfletuesi interpreton dhe i shfaq faqet , dhe luan rolin e një klienti universal për qdo ueb aplikacion.

Më 1995, Netscape shpalosiclient-side scripting gjuhën skriptuese JavaScript, e cila i lejonte programerët të futnin disa elemente dinamike në ndërfaqen e userit që ishte në anën e klientit. Deri atëherë , të gjitha të dhënat duhej të dërgoheshin në server për procesim, dhe rezultati do të dërgohej nga serveri me anë të një HTML faqeje statike tek klienti.

Më 1996, Macromedia shpalosiFlash, a [[vector graphics|vector animation] i cili futet në shfletues si plug-in për të krijuar animacione të ndryshmë në ueb faqe. Poashtu ka mundësuar përdorimin e gjuhës skriptuese për programimin e interaksioneve në klient pa pasur nevojë për komunikim me server.

Më 1999, koncepti i "ueb aplikacioneve" u shpalos në gjuhën Java në Servlet Specification versionin 2.2. [2.1?]. Në atë kohë edhe JavaScript edhe XML ishim veqse të zhvilluara , por Ajax ende nuk ishte shpikur. Në vitin 2005, termi Ajax u zbulua, dhe aplikacionet si Gmail filluan ti krijonin ndërfaqet e tyre sa më interaktive.

Ndërfaqet

Përmes Java, JavaScript, DHTML, Flash, Silverlight dhe teknologjive tjera, metodat specifike si vizatimi ,dëgjimi i zërit , dhe qasja në tastaturë dhe maus janë të gjitha të mundëshme. Shumë shërbime janë projektuar që të kombinohen së bashku me synim që të ketë një ndërfaqe sa më interaktive dhe që është i adaptueshëm edhe me sistemin operativ. Teknikat si drag and drop përkrahen poashtu nga këto teknologji. Ueb zhvilluesit shpesh përdorin skriptimin në anën e klientit për të shtuar funksionalitetin,veqanërisht për të krijuar një eksperiencë interaktive që nuk ka nevoje për ristartim të faqes. Së fundi, teknologjitë janë zhvilluar në atë mënyre që të zhvillohen në koordinim me anën e klientit dhe anën e serverit siq është PHP. Ajax, një teknikë për ueb zhvillim, është një shembull i këtyre teknologjive për të krijuar ndërfaqe sa më interaktive.

Përdorimi në biznes

Si strategji e kompanive për zhvillimin e aplikacioneve softuerike është që të ofrojnë qasje në ueb për softueret e tyre si aplikacione lokale.Varësisht prej tipit të aplikacionit,mund të kërkohet që të zhvillohet një ndërfaqe shfletuese totalisht ndryshe,ose adaptimi i ndonjë aplikacioni ekzistues për të përdorur tëknologji të ndryshme. Këto programë i mundësojnë klientit që të paguaj një shumë mujore ose vjetore për përdorimin e këtyre aplikacioneve softuerike pa pasur nevojë për instalimin e tyre ne hard diskun e tyre lokal. Një kompani që ndjekë këtë strategji njihet si application service provider (ASP), dhë ASPs kohëve të fundit janë dukë pasur një vëmëndje të madhë në industrinë e softuerit.

Benefitet

• Ueb aplikacionet nuk kërkojnë ndonjë procedurë komplekse që të vendosen në organizata të mëdha.Krejt qka nevoitet është një ueb shfletues kompatibil;
• Aplikacionet në shfletues kërkojnë pak hapsirë në diskun e klientit;
• Nuk kërkohet procedura rinovuese sepse të gjitha opcionet e reja që dalin implementohen në server dhe automatikisht janë të shfrytëzueshme nga përdoruesi;
• Ueb aplikacione integrohen lehtë në procedurat tjera në anën e serverit , siq janë email dhe makinat kërkuese.
• Ato gjithashtu ofrojnë kompatibilitet në tw shumicen e platoformave si (i.e., Windows, Mac, Linux, etc.) sepse ato operojnë brenda një dritare të ueb shfletuesit.

Të metat

• Ueb aplikacionet absolutisht kërkojnë ueb shfletues kompatibil. Nëse një shfletues vendos të mos e implementoj ndonjë tipar të caktuar, ose heq dorë nga ndonjë platformë ose version të sistemit operativ, mund të ketë pasoja te një numër i madh i përdoruesëve;
• Aplikacionet në shfletues varen nga fajllat e aplikacionet që gjendjen në serverët në internet. Kështu ,nëse një lidhje shkëputet,aplikacioni nuk do të jetë i mundshëm. Megjithatë , nëse përdoret HTML5 API(ndërfaqja programuese e aplikacionit) siq është mundësinë për shfrytëzim të ueb aplikacionit offline, mund të instalohet në formë lokale, për përdorim offline.
• Meqenëse shumica e ueb aplikacioneve nuk janë open source, ekziston poashtu një mungesë fleksibiliteti,duke i bërë përdoruesit të varur nga server të palës së tretë,dhe duke mos lejuar modifikimet në softuer dhe parandilimin e përdoruesëve për të përdorur aplikacionet në formen offline (në shumicën e rasteve).
• Ato janë të varura tërësisht nga disponueshmëria e serverit për mundësimin e aplikacionit.Nëse një kompani falimenton,dhe serveri është i fikur, përdoruesit nuk do të mund të kenë më qasje. Shumica e softuereve të instaluar vazhdojnë funksionalitetin e tyre edhe pas shitjes së kompanisë që e ka prodhuar atë (por nuk do të ketë mundësi për rifreskimin e shërbimeve të përdoruesit);
• Kompania teoritikisht mund të shoë gjithqka që përdoruesi bën. Kjo mund të shkaktojë problame në privatësi.

External links

• HTML 5 Draft recommendation, changes to HTML and related APIs to ease authoring of web-based applications.
• The Other Road Ahead — An article arguing that the future lies on the server, not rich interfaces on the client
• Web Applications në Open Directory Project
• Web Applications Working Group at the World Wide Web Consortium (W3C)

ar:تطبيق ويب ca:Aplicació Web cs:Webová aplikace de:Webanwendung el:Διαδικτυακή εφαρμογή es:Aplicación web fa:برنامه کاربردی وب fr:Application Web ko:웹 애플리케이션 hy:Ցանցի կիրառական ծրագիր id:Aplikasi web it:Applicazione Web nl:Webapplicatie ja:ウェブアプリケーション no:Webapplikasjon pl:Aplikacja internetowa pt:Aplicação Web ru:Веб-приложение simple:Web application sk:Webová aplikácia fi:Web-sovellus sv:Webbapplikation ta:வலைச் செயலி th:โปรแกรมประยุกต์บนเว็บ uk:Веб-застосунок vi:Ứng dụng web zh:网络应用程序