Rrethimi i Isës

Rrethimi i Isës u zhvillua nga viti 230 p.e.s. deri në vitin 229 p.e.s. midis forcave të kolonisë së lashtë greke të Isës, të ndihmuar nga Republika Romake, dhe Mbretërisë Ardiae të Ilirisë .

Preludi

Më herët në vitin 230 p.e.s., forcat ilire nën mbretëreshën Teuta ^[1] dhe Scerdilaidi kishin pushtuar Epirin si nga toka ashtu edhe nga deti, duke pushtuar Foinikën dhe pjesën më të madhe të Epirit, duke kaluar Antigoneinë dhe afër Helikranumit ( Janina moderne). Pavarësisht nga një fitore ilire në Betejën e Fenikisë, një rebelim pro-dardan në veri-lindje të Mbretërisë e detyroi Teutën të tërhiqte forcat ilire nga Epiri. ^[2] Teuta e shtypi shpejt rebelimin dhe tani u kthye në drejtim të Isës, ^[3] që ndodhet jashtë vijës bregdetare të Ilirisë. ^[4]

Rrethimi

Menjëherë pas mposhtjes së kryengritësve, ilirët nën Teutën dhe Dhimitrin, komandant i ishullit fqinj Faros, filluan të rrethojnë Isën. Menjëherë pas fillimit të rrethimit, Roma dërgoi ambasadorë për të takuar Teutën në Issa. Teuta urdhëroi vrasjen e një prej ambasadorëve që e kishte ofenduar. ^[5] Pas kësaj, Roma shpalli luftë, duke filluar Luftën e parë iliro-romake në vitin 230 p.e.s, dhe pushtoi Korkyrën e cila deri asokohe mbahej nga Ilirët. ^[4] Komandanti i garnizonit ilir në Korkyrë ishte Dhimitri, i cili ia dorëzoi romakëve forcat e tij, së bashku me kontrollin e Korkyrës dhe Farosit dhe tradhtoi Teutën. Romakët më pas zbarkuan në Ilirinë jugore me drejtimin e Demetrius dhe pas shumë suksesesh, ata lundruan në veri për të lehtësuar rrethimin e Isës në vitin 229 p.e.s. Romakët mundën rrethuesit ilirë dhe lehtësuan isanët, ^[6] me ishullin nën mbrojtjen romake. Rrethuesit ilirë që vepronin nën Dhimitrin u kursyen nga romakët, ndërsa ata nën Teutën u tërhoqën në Arbo . ^[7]

Shkaku i luftës

Polibi thotë se romakët kishin dërguar ambasadorë në Iliri për shkak të vrasjeve të romakëve dhe sulmeve të shumta ndaj anijeve romake nga ilirët. ^[4] Apiani, nga ana tjetër, thotë se romakët ndërhynë pasi Issa kërkoi mbështetjen romake. ^[8] Një historian i mëvonshëm, Gruen, thotë se Apiani (i cili raportoi rrethimin pothuajse katër shekuj pas Polybit) dhe historianët e mëvonshëm e keqinterpretuan ndërhyrjen romake, duke thënë se ishte thjesht një rastësi që ilirët po rrethonin Isën dhe se ndërhyrja romake vetëm për të çliruar Isën ishte një justifikim joadekuat për luftë (megjithëse është e mundur që Isa të ketë kërkuar vërtet ndihmën romake). Po ashtu, pasi Romakët filluan Luftën e Parë Ilire në vitin 230 p.e.s., ata së pari pushtuan shumë territore të tjera, duke e lënë Isën të rrethuar për më shumë se një vit, përpara se të çlironin përfundimisht ishullin në fund të fushatës. ^[9]

Shih edhe

Referime

^ Appian states that Agron had invaded Epirus, not Teuta (which in his version only took power in 228 BC) whilst Polybius claims that Agron died after his victory at Medion in 231 BC and that Teuta ordered the invasion of Epirus the following year.
^ Polybius. Histories, Plb. 2.6. Marrë më 17 prill 2014. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Erich S. Gruen (25 shtator 1986). The Hellenistic World and the Coming of Rome, Volume 1. fq. 363. ISBN 9780520057371. Marrë më 18 prill 2014. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ ^a ^b ^c Polybius. Histories, Plb. 2.8. Marrë më 17 prill 2014. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Erich S. Gruen (25 shtator 1986). The Hellenistic World and the Coming of Rome, Volume 1. fq. 361, 362. ISBN 9780520057371. Marrë më 18 prill 2014. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Erich S. Gruen (25 shtator 1986). The Hellenistic World and the Coming of Rome, Volume 1. fq. 367. ISBN 9780520057371. Marrë më 18 prill 2014. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Polybius. Histories, Plb. 2.11. Marrë më 17 prill 2014. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Appian. Illyrian Wars, App. Ill. 2.7. Marrë më 17 prill 2014. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Erich S. Gruen (25 shtator 1986). The Hellenistic World and the Coming of Rome, Volume 1. fq. 362. ISBN 9780520057371. Marrë më 18 prill 2014. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[1] Appian states that Agron had invaded Epirus, not Teuta (which in his version only took power in 228 BC) whilst Polybius claims that Agron died after his victory at Medion in 231 BC and that Teuta ordered the invasion of Epirus the following year.

[2] Polybius. Histories, Plb. 2.6. Marrë më 17 prill 2014. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[Agron-3] Erich S. Gruen (25 shtator 1986). The Hellenistic World and the Coming of Rome, Volume 1. fq. 363. ISBN 9780520057371. Marrë më 18 prill 2014. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[2.8-4] Polybius. Histories, Plb. 2.8. Marrë më 17 prill 2014. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[Issa_amb.-5] Erich S. Gruen (25 shtator 1986). The Hellenistic World and the Coming of Rome, Volume 1. fq. 361, 362. ISBN 9780520057371. Marrë më 18 prill 2014. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[6] Erich S. Gruen (25 shtator 1986). The Hellenistic World and the Coming of Rome, Volume 1. fq. 367. ISBN 9780520057371. Marrë më 18 prill 2014. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[2.11-7] Polybius. Histories, Plb. 2.11. Marrë më 17 prill 2014. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[Appian's_Issa-8] Appian. Illyrian Wars, App. Ill. 2.7. Marrë më 17 prill 2014. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[9] Erich S. Gruen (25 shtator 1986). The Hellenistic World and the Coming of Rome, Volume 1. fq. 362. ISBN 9780520057371. Marrë më 18 prill 2014. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]