Sylejman Demirel
Sami Süleyman Gündoğdu Demirel (1 nëntor 1924 – 17 qerhsor 2015)[1] ishte një politikanë i shquar turk, i cili shërbeu si Presidenti i 9-të i Turqisë nga viti 1993 deri më 2000. Ai më parë shërbeu si Kryeministër i Turqisë shtatë herë ndërmjet viteve 1965 dhe 1993. Ai ishte udhëheqësi i Partisë së Drejtësisë (AP) nga viti 1964 deri më 1980 dhe kryetar i Partisë e Rrugës së Vërtetë (DYP) nga viti 1987 deri më 1993. Me 10 vjet e 5 muaj, mandati i Demirel në kryeministrinë është i treti më i gjatë në historinë turke, pas Ismet Inony dhe Rexhep Taip Erdoan.
Süleyman Demirel | |
|---|---|
 | |
| Presidenti i 9-të i Turqisë | |
| Në detyrë 16 maj 1993 – 16 maj 2000 | |
| Paraprirë nga | Turgut Özal |
| Pasuar nga | Ahmet Nexhdet Sezer |
| Kryeministri i 12-të i Turqisë | |
| Në detyrë 20 nëntor 1991 – 16 maj 1993 | |
| Paraprirë nga | Mesut Jëllmaz |
| Pasuar nga | Erdal Inony |
| Në detyrë 12 nëntor 1979 – 12 shtator 1980 | |
| Paraprirë nga | Bülent Ecevit |
| Pasuar nga | Turhan Feyzioğlu |
| Në detyrë 21 korrik 1977 – 5 janar 1978 | |
| Paraprirë nga | Bülent Ecevit |
| Pasuar nga | Bülent Ecevit |
| Në detyrë 31 mars 1975 – 21 qershor 1977 | |
| Paraprirë nga | Sadi Irmak |
| Pasuar nga | Bülent Ecevit |
| Në detyrë 21 tetor 1965 – 16 mars 1971 | |
| Paraprirë nga | Suat Hayri Ürgüplü |
| Pasuar nga | Nihat Erim |
| Kryetar i Partisë e Rrugës së Vërtetë | |
| Në detyrë 24 shtator 1987 – 16 maj 1993 | |
| Paraprirë nga | Hüsamettin Cindoruk |
| Pasuar nga | Tansu Çiller |
| Kryetar i Partisë së Drejtësisë | |
| Në detyrë 28 nëntor 1968 – 16 tetor 1981 | |
| Paraprirë nga | Ragıp Gümüşpala |
| Pasuar nga | Partia u shfuqizua |
| Të dhëna vetjake | |
| U lind më | 1 nëntor 1924 Islamköy, Atabey, Turqi |
| Vdiq më | 17 qershor 2015 Ankaraja, Turqi |
| Partia politike | party e Drejtësisë (1962-81) Partia e Rrugës së Vërtetë (1987-93) |
| Bashkëshortja/et | Nazmije Demirel(m.1948; vdiq më 2013) |
| Arsimimi | Shkolla e Inxhinierisë Civile |
| Nënshkrimi |  |
Jeta e hershme
RedaktoSüleyman Demirel lindi më 1924 në Atabey, një qytezë në provincën Isparta. Pas mbarimit të shkollimit fillor në vendlindjen e tij, ai ndoqi shkollën e mesme dhe atë të lartë përkatësisht në Isparta dhe Afjon. Ai u diplomua në shkollën e inxhinierisë së ndërtimit në Universitetin Teknik të Stambollit më 1949.[2]
Karriera politike
RedaktoKarriera e tij politike nisi me zgjedhjen e tij në bordin ekzekutiv të Partisë së Drejtësisë,[3] e themeluar nga ish-gjeneral Ragıp Gümüşpala nën udhëzime nga kreu i shtetit Xhemal Gyrsel, si një zëvendësim i Partisë Demokratike që u palos pas grushtit ushtarak të 27 majit 1960.
Demirel u zgjodh kryetar në kongresin e dytë të partive të mëdha më 28 nëntor 1964. Ai lehtësoi formimin e një qeverie të përkohshme që sundoi midis shkurtit dhe tetori 1965 nën Kryeministrinë e Suat Hayri Ürgüplü, në të cilën ai shërbeu si Zëvendës Kryeministër. Nën udhëheqjen e tij, AP fitoi një shumicë të paparë të votave në zgjedhjet e përgjithshme të vitit 1965 dhe formoi një qeveri mazhoritare. Kështu, Demirel u bë kryeministri më i ri në historinë turke në moshën 40 vjeç.[4]
Pas grushtit të shtetit të 12 shtatorit 1980, të kryesuar nga Kenan Evren, ai u ndalua nga përfshirja në politikë aktive për dhjetë vjet. Në vitin 1986, megjithatë, Demirel filloi një fushatë kombëtare për heqjen e ndalimit dhe filloi një referendum kombëtar për këtë çështje.[5]
Referendumi kushtetues i vitit 1987 lejoi që ai të kthehej në politikë aktive. Vetëm 18 ditë më vonë, Demirel u zgjodh kryetar në kongresin e jashtëzakonshëm të Partisë së Rrugës së Vërtetë (DYP), një zëvendësim për Partinë e Drejtësisë. Ai u rizgjodh deputet i Ispartës në zgjedhjet e 29 nëntorit 1987.[5]
Pas zgjedhjeve të përgjithshme të vitit 1991, Demirel u bë Kryeministër edhe një herë në një qeveri koalicioni me Partinë Popullore Demokratike Populiste. Pas vdekjes së papritur të Presidentit Turgut Özal, ai u bë Presidenti i nëntë më 16 maj 1993, i zgjedhur nga Asambleja e Madhe Kombëtare e Turqisë. Ai shërbeu si president deri më 16 maj 2000 për mandatin kushtetues të shtatë vjet.
Vdekja
RedaktoDemirel vdiq më 17 qershor 2015 në spitalin Güven në Ankara, ku ai kishte kaluar mjekim për një infeksion të traktit respirator.[6]
Referime
Redakto- ^ Sarı, Eren (25 dhjetor 2016). "Çoban Sülü: Türk siyasetinin son 50 yılına fötr şapkası ve renkli kişiliğinin yanı sıra, hiç çocuğu olmadığı halde 'Baba' lakabıyla damga vuran 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, "Akşam olunca kapısını kilitlemeden yatabilen, sabaha karşı kapıyı çalanların polis olmadığını düşünen bir Türkiye" hayaliyle aramızdan ayrıldı" (në turqisht). Noktaekitap. Marrë më 6 dhjetor 2018 – nëpërmjet Google Books.
- ^ Arslanbenzer, Hakan (19 qershor 2015). "Süleyman Demirel: Dream for a 'Great Turkey'". Daily Sabah (në anglisht). Marrë më 20 qershor 2015.
- ^ "Süleyman DEMİREL". Ministria e Punëve të Jashtme të Turqisë. Arkivuar nga origjinali më 25 mars 2014. Marrë më 20 qershor 2015.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Akkoc, Raziye (17 qershor 2015). "Suleyman Demirel, former Turkish president, dies at 90". The Daily Telegraph. Marrë më 20 qershor 2015.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b "Archived copy". Arkivuar nga origjinali më 12 shtator 2017. Marrë më 12 shtator 2017.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Archived copy si titull (lidhja) - ^ "Turkey's ninth president Suleyman Demirel passes away". Anadolu Agency. 17 qershor 2014. Marrë më 20 qershor 2015.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)