Lidhja Socialdemokrate e Maqedonisë

Bashkimi Social Demokratik i Maqedonisë
Bashkimi Social Demokratik i Maqedonisë
Kryetar	Zoran Zaev
Viti i krijimit	20 Prill 1991
Organi i rinisë	Forumi Rinor Social-Demokratik i Maqedonisë
Spektri politik	Qëndra e majtë
Ngjyra zyrtare	Blu, e kuqe dhe e verdhe 2016: E kuqe
Faqja zyrtare e Internetit
	sdsm.org.mk

Lidhja socialdemokrate e Maqedonisë (Maqedonisht: Социјалдемократски сојуз на Македонија–СДСМ, SDSM) është një parti social-demokratike e qendrës së majtë në Maqedoninë e Veriut^[1]. Lidhja socialdemokrate e Maqedonisë është themeluar më 20 prill 1991 në Kongresin e 11-të LKM-PDP (UCM - Partia për Ndryshime Demokratike). Branko Crvenkovski u zgjodh si presidenti i parë i partisë. Udhëheqësi aktual i saj është Zoran Zaev. Lidhja socialdemokrate e Maqedonisë është anëtare e Aleancës Progresive dhe një shoqërues i asociuar i Partisë së Socialistëve Evropianë (PES). LSDM është parti politike e qendrës së majtë të pozicionuar me ideologji social demokratike.^[2]

Nga shtatori 1992 deri në vitin 1998 dhe nga viti 2002 deri në vitin 2006 LSDM ka qenë partia më e madhe në parlamentin e Maqedonisë së Veriut dhe partia kryesore në qeveri, dhe ka treguar një qëndrim të moderuar dhe të ri-pajtuese ndaj pakicave etnike në Maqedoninë e Veriut. Në zgjedhjet e para parlamentare në vitin 1990, partia e përfundoi e dyta pas VMRO-DPMNE dhe ishte pjesë e qeverisë së unitetit kombëtar nga viti 1991 deri më 1992. Nga viti 1992 deri 1994 LSDM-ja ishte në një qeveri koalicioni me Partinë Liberale dhe Partisë Socialiste. LSDM fitoi zgjedhjet parlamentare në vitin 1994 dhe 2002 dhe fitoi shumicën e komunave në zgjedhjet lokale në vitin 1996, 2000 dhe 2005. Nga shtatori 2006 deri në dhjetor 2016 LSDM ishte partia më e madhe opozitare në parlament. Në zgjedhjet e parakohshme parlamentare në fund të vitit 2016, LSDM udhëhoqi qendrën në koalicionin e krahut të majtë "Për jetën në Maqedoni" dhe fitoi 440,000 vota dhe 49/120 deputetë në asamblenë maqedonase, rezultati i dytë më i mirë në historinë e partisë, pas fitimit të zgjedhjeve parlamentare në vitin 2002.

Historia dhe rezultatet e zgjedhjeve

Partia humbi zgjedhjet e vitit 1998, por në zgjedhjet legjislative, më 15 shtator 2002, partia u bë partia më e fortë që fitoi 60 nga 120 vende në Kuvendin e Maqedonisë së Veriut, si partia kryesore e aleancës së përbashkët për Maqedoninë e Veriut, të kryesuar nga LSDM dhe partia liberale Partia Demokratike. Së bashku për Maqedoninë e Veriut vendosi në koalicion me Bashkimin Demokratik për Integrim.

Ish-udhëheqësi i vjetër i partisë ishte Branko Crvenkovski, i cili shërbeu si kryeministër i Maqedonisë së Veriut nga viti 1992 deri në vitin 1998 dhe nga viti 2002 deri në vitin 2004. Cërvenkovski u zgjodh më pas në biletën socialdemokratike për t'u bërë president i Republikës së Maqedonisë së Veriut një post që ai mbajti deri në maj 2009. Presidenca iu dorëzua Vlado Buçkovskit, i cili ishte udhëheqës i partisë dhe kryeministër deri në zgjedhjet parlamentare të vitit 2006. LSDM është anëtare e Aleancës Progresive dhe një degë e asociuar e Partisë Socialiste Europiane (PShM). Më 30 nëntor 2005, një nga anëtarët më të shquar të LSDM-së, Tito Petkovski, i cili kandidoi për president në vitin 1999 dhe erdhi në vendin e dytë, u largua nga partia për të formuar Partinë e Re Social Demokrate. Kjo është ndarja e dytë e madhe nga LSDM-ja, e para është ndarja e vitit 1990 e Petër Goševit, i cili ka themeluar Partinë Demokratike.

Në zgjedhjet parlamentare në Maqedoninë e Veriut të mbajtur në 2008, koalicioni Sun (prej të cilit LSDM ishte partia kryesore) u mposht, duke marrë 27 nga 120 vendet. Në zgjedhjet e fundit lokale nga 2009, Social Demokratët fituan në 8 nga 84 komuna në vend.^[3] Lidhja socialdemokrate e Maqedonisë është partia e dytë më e madhe politike dhe partia kryesore e opozitës në vend. Në maj të vitit 2009, pas përfundimit të mandatit 5-vjeçar të Presidentit të Republikës së Maqedonisë, Branko Crvenkovski u kthye në LSDM dhe u rizgjodh lider i partisë. Ai e riorganizoi partinë thellësisht, por dha dorëheqjen pas humbjes së partisë në zgjedhjet lokale të vitit 2013. Në qershor 2013 Zoran Zaev u zgjodh si kreu i ri.

Partia u mposht në zgjedhjet e përgjithshme të vitit 2014 nga VMRO-DPMNE, por rezultatet nuk u njohën dhe partitë e opozitës bojkotuan Parlamentin. Nga shkurti deri në maj 2015, Zaev lëshoi material të përgjuar që pretendoi kryeministrin Nikola Gruevski për spiunimin e paligjshëm të më shumë se 20,000 qytetarëve. Në maj, në Shkup filluan protesta të mëdha duke përfshirë anëtarët e LSDM-së. Turma të mëdha u mblodhën për të protestuar më 17 maj, duke kërkuar dorëheqjen nga Gruevski, i cili refuzoi të japë dorëheqjen dhe organizoi një tubim pro-qeveritar të nesërmen. Numri i protestuesve u vlerësua të jetë më shumë se 40,000. Zaev pohoi se numri i protestuesve arriti në 100,000, dhe tha se disa prej tyre do të qëndrojnë atje derisa Gruevski të japë dorëheqjen. Diplomatët e Bashkimit Evropian ofruan të ndërmjetësojnë një zgjidhje për krizën. Kriza politike u tejkalua me Marrëveshjen e Przhinos që nga korriku 2015, e cila detyroi një qeveri kalimtare me LSDM-në nga nëntori 2015, dorëheqjen nga Gruevski në janar 2016 dhe zgjedhjet e parakohshme parlamentare më 11 dhjetor 2016. Për zgjedhjet më 11 dhjetor 2016 partia fitoi pothuajse 440 000 dhe 49 deputetë, i cili ishte rezultati i dytë më i mirë në historinë e LSDM-së, pas rezultatit të vitit 2002. Në shkurt 2017, Zaev filloi negociatat me partnerët e vogël për të formuar shumicën e parlamentit.

Rezultatet e zgjedhjeve

Zgjedhjet	Në koalicion me	Vota fitoi	Përqindje	Vende fituan	Ndryshim	Qeveria
Zgjedhjet	Në koalicion me	(Koalicioni total)		(Kualicioni total)		Qeveria
1990	asnje	220,748	27.70 (#2)	31 / 120	31	Qeveri
1994	LS-SS	329,700	53.50 (#1)	87 / 120	56	Qeveri
1998	asnje	279,799	25.14 (#2)	27 / 120	60	Opozitë
2002	LDS-DST-DLB-USR-DSD-DSV-RSS-SKS-ZS	494,744	41.58 (#1)	60 / 120	33	Qeveri
2006	LDS-DST-DLB-USR-DSD-DSV-RSS-SKS-ZS	218,164	23.31 (#2)	32 / 120	28	Opozitë
2008	NSDS-LDS- LSM-NA-ZS-SU-DSV	233,284	23.64 (#2)	27 / 120	5	Opozitë
2011	NSDS-NSDS-SEB-LS-SPT-SPS-SPER-NA-SU -DSV-UTLS-PNUT-DUS-SSD-SL	368,496	32.78 (#2)	42 / 120	15	Opozitë
2014	NSDP-LDP-UM-SPT-SPT-SPER-SS-DSV- SL	283,955	26.22 (#2)	34 / 120	8	Opozitë
2016	NSDP-LDP-DOM-SPER-PEI-APM-PEP21-POPM	436,981	37.87 (#2)	49 / 120	15	Qeveri

Udhëheqësit e partisë

Branko Crvenkovski (1991–2004)
Vlado Bučkovski (2004–2006)
Radmila Šekerinska (2006–2008)
Zoran Zaev (2008–2009)
Branko Crvenkovski (2009–2013)
Zoran Zaev (2013–present)

Referime

^ Janusz Bugajski (2002). Political Parties of Eastern Europe: A Guide to Politics in the Post-Communist Era. M.E. Sharpe. pp. 739–. ISBN 978-1-56324-676-0.
^ Nordsieck, Wolfram, "Macedonia" Arkivuar 23 tetor 2013 tek Wayback Machine, Parties and Elections in Europe,
^ "Vecer newspaper". Arkivuar nga origjinali më 28 shtator 2011. Marrë më 3 janar 2018. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[1] Janusz Bugajski (2002). Political Parties of Eastern Europe: A Guide to Politics in the Post-Communist Era. M.E. Sharpe. pp. 739–. ISBN 978-1-56324-676-0.

[2] Nordsieck, Wolfram, "Macedonia" Arkivuar 23 tetor 2013 tek Wayback Machine, Parties and Elections in Europe,

[3] "Vecer newspaper". Arkivuar nga origjinali më 28 shtator 2011. Marrë më 3 janar 2018. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[1]

[2]

[3]