Shëndetësia në Shqipëri
Shqipëria ka një sistem universal të kujdesit shëndetësor. Jetëgjatësia llogaritet në 78.30 vjet, duke u renditur e 61-ta në botë dhe duke tejkaluar një numër vendesh të Bashkimit Evropian, si Hungaria, Polonia, Kroacia, Sllovakia etj.[25] Shkaqet më të zakonshme të vdekjes janë sëmundjet e qarkullimit të gjakut, të ndjekura nga sëmundjet kancerogjene. Sondazhet Demografike dhe Shëndetësore përfunduan një sondazh në prill 2009, duke dhënë detaje mbi statistikat e ndryshme shëndetësore në Shqipëri, përfshirë rrethprerjen e meshkujve, abortin dhe më shumë.[26]
Përmirësimi i përgjithshëm i kushteve shëndetësore në vend pasqyrohet në shkallën më të ulët të vdekshmërisë, deri në rreth 6.49 vdekje për 1,000 në vitin 2000, krahasuar me 17.8 për 1,000 në vitin 1938. Në vitin 2000, jetëgjatësia mesatare u vlerësua në 74 vjet, krahasuar me 38 vjet në fund të Luftës së Dytë Botërore. Vdekshmëria foshnjore e Shqipërisë, e vlerësuar në 20 për 1,000 lindje të gjalla në vitin 2000, gjithashtu ka rënë gjatë viteve që nga shkalla e lartë e 151 për 1,000 lindje të gjalla në vitin 1960. Në vitin 1999 kishte 69,802 lindje dhe shkalla e lindshmërisë në vitin 1999 ishte 2,5, ndërsa shkalla e vdekshmërisë së nënave ishte 65 për 100,000 lindje të gjalla në vitin 1993. Përveç kësaj, në vitin 1997, Shqipëria kishte norma të larta imunizimi për fëmijët deri në një vit: tuberkulozi në 94%; difteria, pertusis dhe tetanoza, 99%; fruthi, 95%; dhe polio, 99.5%. Në 1996, incidenca e tuberkulozit ishte 23 në 100,000 njerëz. Në vitin 1995 ka pasur dy raste të raportuara të AIDS dhe shtatë raste në vitin 1996. Në vitin 2000 numri i njerëzve që jetojnë me HIV / AIDS është vlerësuar në më pak se 100. Shkaqet kryesore të vdekjes janë sëmundjet kardiovaskulare, trauma, kanceri dhe sëmundjet e frymëmarrjes. Në vitin 2015 ende kishte vdekshmërinë më të lartë në Evropë, në 766 për 100,000 banorë, shkalla më e lartë e vdekjes nga sëmundjet jo të transmetueshme (672 për 100,000) dhe shkalla e dytë më e lartë e duhanpirësve meshkuj në Evropë - 51%.
Sigurimi Shëndetësor në Shqipëri është kryesisht publik. Shteti siguron pjesën më të madhe të shërbimeve që i ofrohen popullatës si në fushën e promovimit, parandalimit, diagnostikimit dhe kurimit. Sektori privat është akoma në hapat e para dhe mbulon pjesën më të madhe të shërbimit farmaceutik, shërbimit stomatologjik dhe disa klinika diagnostikuese specialitetesh të cilat janë përqëndruar kryesisht në Tiranë.
Ne sektorin publik rolin e liderit e luan Ministria e Shendetesise e cila eshte hartuese dhe pergjegjese per politikat dhe strategjite e sistemit shendetesor, per rregullimin e tij si dhe per koordinimin e te gjithe aktoreve brenda dhe jashte sistemit.
Shërbimi shëndetësor diagnostikues dhe kurues është i organizuar në tre nivele: shërbimi parësor, shërbimi spitalor dytësor, dhe spitalor terciar.
Shërbimet e shëndetit publik dhe promocionit ofrohen në kuadrin e shëndetit parësor dhe mbështeten dhe mbikqyren nga ISHP
Krahas këtyre ofrojnë shërbimet e tyre edhe një sërë institucionesh nacionale si Qendra Kombetare e Transfuzionit të Gjakut, Qendra Kombetare e Mirërritjes, Zhvillimit dhe Rehabilitimit të Femijës, Klinika Stomatologjike Universitare, etj.
Në mbështetje të institucioneve shëndetësore funksionojne edhe Qendra Kombetare e Inxhinierise Biomjekesore, Qendra Kombëtare e Kontrollit të Barnave dhe Qendra Kombëtare e Cilësisë Sigurisë dhe Akreditimit të Institucioneve Shëndetësore.
Me përjashtim të Tiranës ku në kuadrin e një projekti pilot është riorganizuar shërbimi shëndetësor parësor dhe ështe krijuar ASHR–ja, në çdo distrikt funsionon një DSHP-Drejtoria e Shëndetit Publik e cila duhet të koordinojë te gjitha shërbimet shëndetësore të rrethit. Në 12 rrethet e medha (qendra të rajoneve) krahas DSHP-ve, funksionojnë si drejtori të veçanta Drejtoria Spitalore dhe Drejtoria e Kujdesit Shëndetësor Parësor. Ky organizim do të rishikohet me përfundimin e projektit pilot të ASHR-së duke synuar krijimin e autoriteteve rajonale që do të koordinojnë funksionimin e shërbimeve shëndetësore në rang rajoni.
Instituti i Sigurimeve të Kujdesit Shëndetësor
Sigurimi Shëndetësor në Republikën e Shqipërisë është institucionalizuar në bazë të Ligjit “Për Sigurimet Shëndetësore në Republikën e Shqipërisë” (Nr. 7870), datë 13.10.1994. Ai është i tipit Bismarkian. Skema e Sigurimeve Shëndetësore ka hyrë në zbatim me 1 mars 1995 si një mekanizem i rëndësishëm në reformimin e sistemit shëndetësor, si në drejtim të menyrës së financimit dhe rritjes së burimeve për kujdesin shëndetësor, ashtu dhe të përmirësimit të cilësisë së shërbimeve.
Institucione nacionale
Sistemi shëndetësor në Shqipëri mbështetet edhe nga një sërë institucionesh nacionale, të cilat varen direkt nga Ministria e Shëndetësisë.
Instituti i Shëndetit Publik
Institucioni më i larte teknik në fushën e shëndetit publik është Instituti i Shëndetit Publik i cili është një institucion nacional nën varësine direkte të Ministrisë së Shëndetësisë. Detyrat e tij përfshijnë studimin dhe monitorimin e faktoreve të riskut, survejancën e semundjeve ngjitëse, referencën laboratorike si edhe menaxhimin e programeve të vaksinimit. Zbatimi i mjaft programeve afatshkurtra me natyrë studimore apo promovuese të shendetit është gjithashtu pjesë e aktivitetit të tij. Instituti i Shëndetit Publik luan edhe një rol të rëndësishëm lidhur me trainimin në fushën e shëndetit publik.
Qendra Kombëtare Kontrollit të Barnave
Qendra është institucioni përgjegjës për kontrollin e çdo veprimtarie në fushën farmaceutike. Ajo ushtron kontroll mbi :
a) veprimtaritë e fabrikimin, mjediset dhe pajisjet e tij
b) tregtimin me shumicë dhe pakicë si dhe kushtet e ruajtjes së barnave,
c) lëndët e para medikamentoze dhe lëndët ndihmese ambalazhuese
d) barnat e importura nga të gjitha subjektet e licensuara.
Qendra Kombëtare e Transfuzionit të Gjakut
Qendra Kombetare e Transfuzionit të Gjakut ka si qëllim sigurimin e gjakut dhe produkteve të tij për të plotësuar në mënyren me optimale kërkesat për transfuzione që nevojiten për, trajtimin e personave të aksidentuar, pacientëve që vuajne nga anemia e rende dhe kronike, pacientëve me kancer, pacientëve që do t'u nënshtrohen ndërhyrjeve kirurgjikale, grave që kanë hemoragji të madhe gjatë lindjes.
Shërbimi Kombëtar i Transfuzionit është i përbërë nga 29 banka gjaku, 3 banka gjaku në Tiranë dhe 26 në rrethe.
Qendra Kombëtare e Mirërritjes, Zhvillimit dhe Rehabilitimit të Fëmijëve Tiranë
QKMZHRF Tiranë është ngritur si Qender Kombëtare, Diagnostikuese, Trajtuese e Trainuese në vitin 2000, mbi bazën e spitalit distrofik Tiranë.
Misioni saj është përmirësimi i cilësisë së jetës së fëmijëve me nevoja të veçanta, si dhe mbështetja e familjeve të tyre, për ti pasur partnerë ato në rrugën e gjatë të rehabilitimit, kujdesit dhe edukimit të këtyre fëmijëve.
Qendra Kombëtare e Inxhinierisë Biomjeksore
Qëllimi i saj është profilaksia dhe mirëmbajtja e pajisjeve mjeksore me qëllim që pajisjet mjeksore të kombinuara me personelin e institucioneve shëndetësore (mjekë, specialistë, infermierë) t`i shërbejnë sa më mirë pacientëve, duke rritur cilësinë në shërbimin ndaj tyre.
Qendra Kombëtare e Cilësisë Sigurisë dhe Akreditimit të Institucioneve Shëndetësore
QKCSA-ISH do te mbeshtese Ministrine e Shendetesise ne zbatimin e strategjise nacionale shendetesore afatgjate ne fushat e meposhtme:
- Permiresimin e vazhdueshem te cilesise se sistemit shendetesor.
- Edukimin dhe trajnimin e personelit mjekesor dhe partnereve te tjere, ne lidhje me cilesine e kujdesit mjekesor dhe krijimit te nje kulture te re per te.
- Rilicensimi periodik i personelit mjekesor, ne sektoret publik dhe privat.
- Formulimin, perhapjen dhe monitorimin e udhezuesve klinik (protokolleve klinike) te praktikes klinike me te mire, ne ndihme te personelit mjekesor.
- Akreditimin e institucioneve shendetesore shqiptare publike dhe private.
- Edukimin terapeutik dhe fuqizimin e rolit te pacienteve si aktore kryesor e qendror te sistemit shendetesor.
- Minimizimin e rreziqeve dhe gabimeve ne institucionet mjekesore: Ritjen e sigurise per pacientet dhe personelin mjekesor.
- Vleresimin dhe perzgjedhjen e teknologjive ekzistuese dhe te reja me te nevojshme dhe me kostefektive te sistemit shendetesor.
- Krijimin, mbledhjen dhe perdorimin e evidences shkencore te praktikave mjekesore te faktuara si me te mirat.
- Vendosjen e lidhjeve dhe koordinimin teknik te programeve te Ministrise se Shendetesise ne fushat e mesiperme, me partneret, institucionet, apo organizata te vendit dhe te huaja.te interesuara e te nevojshme per to
Klinika Stomatologjike Unversitare
Funksionon në bazë të rregullores si dhe të udhezimeve përkatese të Ministrisë së Shëndetesise.
Ofron shërbime të specializuara në: Kirurgji maximofaciale, Terapi, Ortopedi, Pedodonti dhe siguron forminin profesional të mjekëve specializante .
NJËSIA E TRANSPORTIT MJEKËSOR ME HELIKOPTER
Misioni eshte mbulimi i urgjencave mjekësore kur paraqitet nevoja për ofrimin e një shërbimi të tillë. Veprimtaria kryesore: Transportimin e specializuar mjekësor me helikopter të pacientëve në raste akute.
KLINIKA E SHËRBIMEVE SHËNDETËSORE (QEVERITARE)
Misioni eshte ofrimi i shërbimit të urgjencës dhe kujdesit parësor për autotitet e larta të shtetit.
Shërbimet :Shoqëron delegacionet qeveritare për të mundësuar dhënien e ndihmës së shpejtë shëndetësore në rast nevoje.
QENDRA KOMBETARE E EDUKIMIT NE VAZHDIM
Misioni eshte nxitja realizimi dhe përmirësimi i zhvillimit profesional të gjithë kategorive të personelit profesional me synim rritjen e njohurive dhe zhvillimin e aftësive të këtij personeli.
Veprimtaria kryesore:Hartim i planit kombëtar të veprimeve të formimit të vazhdueshëm të punonjësve të shëndetësisë.