Wikipedia

Shqiptarizimi i emrave

Shqiptarizimi i emrave është shqiptarizimi i emrave dhe toponimeve joshqiptare në Shqipëri, Kosovë, Maqedoninë e Veriut perëndimore dhe Mal të Zi. Menjëherë pas Luftës së Dytë Botërore, autoritetet komuniste shqiptare kërkuan që joshqiptarët të shqipëronin emrat e tyre. Në vitin 1966 Partia Komuniste Shqiptare nxori një dekret që synonte të zhdukte "gjurmët e popullsisë joshqiptare" në vendet ku jetonin ende pakica sllave. Në vitin 1968 një nga kërkesat e demonstratës nacionaliste shqiptare në Kosovë ishte heqja e emrit ortodoks serb Metohija nga emri i krahinës. Më 23 shtator 1975 Partia Komuniste Shqiptare nxori "Dekretin nr. 5339" për shqiptarizimin e të gjithë emrave të vendeve dhe emrave vetjakë, i cili urdhëronte qytetarët t'u vendosnin fëmijëve të tyre "emra modernë revolucionarë (ilirë)", ndërsa toponimet joshqiptare ose ato që kishin nënkuptime fetare në të gjithë vendin u shqiptarizuan për t'iu përshtatur më mirë "ideologjisë shtetërore".[1]

Pas Luftës së Kosovës dhe hyrjes së forcave të NATO-s në Kosovë në qershor 1999 u bë një shqiptarizim gjithëpërfshirës i emrave të vendeve, organizatave, emrave të rrugëve dhe bizneseve. Politikanët në Shqipërinë bashkëkohore vazhduan të mbështesin politikën e shqiptarizimit, veçanërisht shqiptarizimin e toponimeve sllave.

Në Shqipëri

Redakto

Menjëherë pas Luftës së Dytë Botërore, njerëzve të përkatësisë etnike joshqiptare iu kërkuan që të shqipëronin emrat e tyre.[2] Komiteti Qendror i Partisë Komuniste Shqiptare nxori dy dekrete me të cilat u shqiptarizuan emrat e vendeve dhe emrat vetjakë. Dekreti i parë u dha në vitin 1966 që synonte të fshinte "gjurmët e popullsisë joshqiptare" në vendet ku jetonin ende pakica sllave.[3][4] Shqiptarizimi i emrave të vitit 1966 përfshinte emrat vetjakë të maqedonasve etnikë dhe emrat e fshatrave ku ata jetonin në bashkësi të vogla.[5] Në Kongresin e 7-të të Partisë Komuniste të mbajtur në periudhën 26-29 maj 1975, u dha edhe një Dekret për shqiptarizimin e të gjithë emrave të vendeve dhe emrave vetjakë. Dekreti i referohej të gjithë emrave që nuk përputhen me udhëzimin ideologjik dhe politik të Partisë Komuniste.[6] Ky dekret urdhëronte qytetarët që t'u vendosnin fëmijëve të tyre "emra modernë revolucionarë (ilirë)".[7][8]

Cakristoja argumenton se emrat e krishterë u prekën në masë të madhe, ndërsa nga ana tjetër, përdorimi i disa emrave myslimanë lejohej, pavarësisht nga nënkuptimet e tyre fetare.[9] Megjithatë, antropologu francez Zhil dë Rape pohon se sipas disa vëzhgimeve emrat fetarë mbijetuan më mirë te të krishterët sesa te myslimanët.[10] Sipas të njëjtit dekret, ndryshimet e emrave gjeografikë ndodhën në të gjithë vendin në rastet e toponimeve joshqiptare ose me nënkuptim fetar.[11] Rreth 90 qytete dhe toponime në zonat jugore ku ndodhen komunitetet etnike greke u riemëruan dhe morën emra laikë.[12] 13 vendbanime në Korçë dhe 6 në Sarandë u ndryshuan për të qenë në përputhje me “ideologjinë shtetërore”.[9] Për më tepër, emrat e vendeve arkeologjike greke dhe romake u ndryshuan në "ilirë".[11]


Politikanët në Shqipërinë bashkëkohore vazhduan të mbështesin politikën e shqiptarizimit, veçanërisht shqiptarizimin e toponimeve sllave. Në vitin 2009 presidenti shqiptar Bamir Topi dhe kryeministri Sali Berisha propozuan ngritjen e komisionit për shqiptarizimin e toponomisë sllave.[13] Berisha në fakt mbështet shqiptarizimin jo vetëm të toponimeve sllave por të të gjithë emrave të vendeve në Shqipëri.[14] Përkundër propozimit të tij, për momentin nuk ka përpjekje të ngjashme të forta për shqipërimin e emrave të vendeve latine, turke apo greke.[15]

Në Kosovë

Redakto

Gjatë demonstratave të përhapura në Prishtinë dhe në disa qytete të tjera në Kosovë në vitin 1968, nacionalistët shqiptarë kërkuan ndryshimin e emrit të provincës së Serbisë Kosova dhe Metohija në Kosovë.[16][17] Ata e konsideruan një emër ortodoks të Metohisë si provokues.[18] Kërkesat e tyre u plotësuan dhe më pak se një muaj pas demonstratave Parlamenti Federal Jugosllav hoqi emrin serb Metohija nga emri zyrtar i krahinës.[19]

Pas Luftës së Kosovës dhe hyrjes së forcave të NATO-s në Kosovë në qershor të vitit 1999, u bë një shqiptarizim gjithëpërfshirës i emrave të vendeve, organizatave, emrave të rrugëve dhe bizneseve.[20]

Kuvendi i Kosovës miratoi Ligjin për Përdorimin e Gjuhëve, i cili përcaktonte se joshqiptarët kanë të drejtë të marrin të gjitha informatat, dokumentet dhe shërbimet tjera në cilëndo nga gjuhët zyrtare të Kosovës. Është raportuar nga UNHCR-ja se kompanitë publike të Kosovës nuk e respektojnë këtë ligj kur bëhet fjalë për klientët e tyre joshqiptarë, veçanërisht serbët, emrat e të cilëve janë ndryshuar në versione të albanizuara me "ç".[21]

Në Maqedoninë e Veriut

Redakto

Gjatë Luftës së Dytë Botërore pjesa perëndimore e Maqedonisë së Veriut u pushtua në Shqipërinë fashiste. Të gjitha shkollat maqedonase u zëvendësuan me shkolla shqip, ndërsa emrat dhe mbiemrat e joshqiptarëve duhej të merrnin formë shqipe.[22]

Shih edhe

Redakto

Referime

Redakto
  1. ^ Sabrina P. Ramet, Nihil Obstat: Religion, Politics, and Social Change in East-Central Europe and Russia (Duke University Press, 1998) p. 218
  2. ^ Veikou, Mariangela (1 janar 2001). Plamen Makariev (red.). Islamic and Christian Cultures: Conflict Or Dialogue. CRVP. fq. 159. ISBN 978-1-56518-162-5. Marrë më 16 dhjetor 2013. For instance, soon the minority members were all required to Albanize their names; a list of approved names was provided in a booklet distributed to every household by the state. These names were selected on the basis of a Latin origin, {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  3. ^ Macedonian Review. "Kulturen život" (Cultural Life). 1990. fq. 63. Marrë më 16 dhjetor 2013. By a decree passed in 1966 place-names were changed to wipe out "traces of the non-Albanian population"... {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  4. ^ Filipović, Gordana (1989). Kosovo--past and present. Review of International Affairs. fq. 353. Marrë më 16 dhjetor 2013. An act of violence was committed over topography and geography in the aim of albanizing Albania. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  5. ^ Anton Vratuša (1990). Narodne manjšine: zbornik referatov in razprav na znanstvenem srečanju 30. in 31. marca 1989. Slovenska akademija znanosti in umetnosti. fq. 115. ISBN 978-86-7131-033-8. Tako je 1966. godine izvršena albanizacija ličnih imena Makedonaca, imena sela u kojima oni kompaktno žive, a promenjena su i ostala geografska imena. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  6. ^ Elsie, Robert (19 mars 2010). Historical Dictionary of Albania. Scarecrow Press. fq. 41. ISBN 978-0-8108-7380-3. Marrë më 16 dhjetor 2013. ...the Albanization of all personal and place-names that are not in line with political, ideological, and moral guidelines {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  7. ^ Macedonian Review. "Kulturen život" (Cultural Life). 1990. fq. 63. Marrë më 16 dhjetor 2013. Under a decree of 1975, citizens were ordered to give their children "modern revolutionary (Illyrian) names"... {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  8. ^ Aleksandra Dimitrijevic (2005). "On the Implementation of the Framework Convention for the Protection of National Minorities in Kosovo" (PDF). Mustafa Balje, Osman Osmani, Bekim Syla, Elvir Ilijazi. Minority Electronic Sources. fq. 107. Marrë më 16 dhjetor 2013. official names of towns, villages and places are frequently renamed, which unofficially results in the "Albanization" of those names. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  9. ^ a b Tzachristos, Vaios Vasileiou (2013). Η εκκλησιαστική πολιτική του Ενβέρ Χότζα και των επιγόνων του [The Ecclesiastical Policy of Enver Hoxha and of his Successors] (në greqisht). Thessaloniki: University of Thessaloniki. fq. 103. Marrë më 2 tetor 2017.
  10. ^ Gilles de Rapper (7 tetor 2008). "Religion in post-communist Albania: Muslims, Christians and the idea of 'culture' in Devoll, southern Albania" (PDF). Anthropological Notebooks, Slovenian Anthropological Society. Vëll. 14 no. 2. fq. 31–45. Marrë më 2 tetor 2017. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!). Page 42: "Finally, other observations seem to support the idea of the relatively privileged position of Christians during communism: for instance, and as far as I could determine, the destruction of places of cult in 1967 and afterwards seems to have been more systematic in the case of Muslim places, while Christian places (although closed as cult places and dedicated to secular usage) have more often been spared as ‘cultural monuments’ [41] (monument kulture). Also, as far as I could determine, religious first names, formally forbidden in 1976, seem to have survived better among Christians than among Muslims. They seem to have reappeared more easily after 1990, for newborn children as well as for children and adults who got baptised when religious practices were authorised again. Muslim names, on the contrary, do not seem to have regained favour. "
  11. ^ a b Nußberger Angelika; Wolfgang Stoppel (2001), Minderheitenschutz im östlichen Europa (Albanien) (PDF) (në gjermanisht), Universität Köln, fq. 20, arkivuar nga origjinali (PDF) më 2016-03-03, marrë më 2017-10-03, Teil diverser Albanisierungskampagnen war schließlich ... in "illyrische" umbenannt.
  12. ^ Albania : a country study. Area handbook series (bot. 2nd). Federal Research Division, Library of Congress. 1994. fq. 86. ISBN 0-8444-0792-5. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  13. ^ Marjola Rukaj (2009). "Lexical cleansing: Slavic toponyms in Albania (or out of?)". Osservatorio Balcani e Caucaso. Marrë më 16 dhjetor 2013. Current president Bamir Topi first mentioned the idea during a routine visit to a village in the country's northeast. At first, it seemed like a simple gaffe made by a president who lacked better speech ideas for a minor event. But a few months later, Prime Minister Berisha also mentioned Slavic toponymy. Berisha, discussing the issue in one of his new government's first meetings, did not hesitate to take the idea further. "We have to create a commission to replace all the Slavic toponymy in the country with corresponding Albanian toponyms originating before the Slavic invasion," Berisha said. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  14. ^ Marjola Rukaj (2009). "Lexical cleansing: Slavic toponyms in Albania (or out of?)". Osservatorio Balcani e Caucaso. Marrë më 16 dhjetor 2013. In that sense, Berisha went even further with a proposal to "Albanize" all place names in the country. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  15. ^ Marjola Rukaj (2009). "Lexical cleansing: Slavic toponyms in Albania (or out of?)". Osservatorio Balcani e Caucaso. Marrë më 16 dhjetor 2013. But for the time being Greek place names in southern Albania, Turkish ones in other regions, and Latin and Italian ones along the coast do not seem to be a source of concern. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  16. ^ Gordana Filipović (1989). Kosovo--past and present. Review of International Affairs. fq. 249. ... Flag Day, November 27, 1968, they organized demonstrations in Pristina and several other towns in Kosovo and Metohija. ... Accession to the demand for a change in the name of the Province followed only a month later and was a high point in the albanization of the province. The old idea of ethnic Albanian nationalists to change the historical name of Kosovo and Metohija to Kosovo, so as to adapt it ... {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  17. ^ United States. Congress. Commission on Security and Cooperation in Europe (1998). Repression and violence in Kosovo, March 18, 1998; Kosovo, the humanitarian perspective, June 25, 1998: two hearings before the Commission on Security and Cooperation in Europe, One Hundred Fifth Congress, second session. U.S. G.P.O. fq. 73. ISBN 978-0-16-057628-7. The 1968 demonstrations resulted in the changing of Kosovo and Metohija's name to Kosovo only, and the albanization of the province: the albanization of the topography,... {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  18. ^ Year Book. ELIAMEP. 1990. fq. 151. ... other Kosovo cities, calling for an independent University, the removal of what they saw as "the provocative Orthodox name of Metohija" from the ... {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  19. ^ Frederick L. Shiels (1984). Ethnic separatism and world politics. University Press of America. fq. 130. ISBN 9780819137296. Serbian name "Metohija" was dropped from the Province's official title in deference to Albanian sentiments. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  20. ^ Rajić, Ljubiša (2012). "Toponyms and the political and ethnic identity in serbia". Oslo Studies in Language. 4 (2): 203–222. doi:10.5617/osla.319. ISSN 1890-9639. Marrë më 16 dhjetor 2013. When NATO forces came to Kosovo in June 1999 a thorough "Albanization" of the names of the streets, squares, settlements, businesses and other organizations was carried out in order to define Kosovo as an Albanian region, and the name Metohija ceased to be used as it was officially renamed Dukagjin which is an Albanian word. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  21. ^ "Uneven implementation of the Law on the Use of Languages in Kosovo (2009)". The Internal Displacement Monitoring Centre (IDMC). 2010. Arkivuar nga origjinali më 20 korrik 2012. Marrë më 16 dhjetor 2013. In Kosovo's public companies, the Law on the Use of Languages is practically not implemented. Electricity bills, bank statements and informative leaflets are written and distributed only in Albanian, or, in the best cases, also in English (see Annex B). Often the names of non-Albanian customers, in particular Serbs, are mangled, for instance changing the last letter of the Serbian last names from "ć" to the Albanized-version ending with "ç". {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  22. ^ Rossos, Andrew (6 qershor 2008). Macedonia and the Macedonians: A History. Hoover Press. fq. 179. ISBN 978-0-8179-4883-2. Marrë më 16 dhjetor 2013. The names and surnames of non-Albanians had to take on an Albanian form {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Shqiptarizimi_i_emrave&oldid=2696179"