Çerçiz Topulli: Dallime mes rishikimesh

'''Çerçiz Topulli''' lindi në [[Gjirokastra|Gjirokastër]] në vitin [[1880]] dhe ra dëshmorë më [[15 korrik]] të vitit [[1915]], ishte shkrimtar, atdhetar e veprimtar i shquar i Rilindjes, udhëheqës i luftës së armatosur të çetave kundër sunduesve osmanë për çlirimin kombëtar të vendit, hero i popullit.

 

Çerçiz Topulli lindi në Gjirokastër në vitin 1880 dhe ra dëshmorë më 15 korrik të vitit 1915, ishte shkrimtar, atdhetar e veprimtar i shquar i Rilindjes, udhëheqës i luftës së armatosur të çetave kundër sunduesve osmanë për çlirimin kombëtar të vendit, hero i popullit. Në prill të 1907 komandoi çetën e armatosur që vepronte në Shqipërinë e Jugut, e sidomos në krahinat e Gjirokastrës dhe të Korçës. Me vendim të Komitetit të Gjirokastrës, anëtarë të çetës së tij vranë në fillim të marsit 1908 në Gjirokastër komandantin turk të xhandarmërisë. Drejtoi Luftën e Mashkullorës më 18 mars 1908. Në thirrjen "Nga malet e Shqipërisë" drejtuar bashkatdhetarëve të tij dhe botuar në janar 1907 në gazetën "Shpresa e Shqipërisë" Çerçiz Topulli pasi dënonte grabitjet e administratës osmane kërkonte që Shqipëria të shkëputej nga Perandoria Osmane dhe të bëhej e lirë dhe e pavarur. Ai shprehte bindjen se e vetmja rrugë për çlirimin e Shqipërisë ishte ajo e kryengritjes së përgjithshme të armatosur, dhe ftonte gjithë shqiptarët të ngriheshin me armë në dorë në luftën për lirinë e Shqipërisë.

 

Mjedisi familjar në të cilin u rrit e sidomos vëllai më i madh [[Bajo Topulli]], ndikuan në formimin e tij si atdhetar i vendosur. Mori pjesë në veprimtarinë e Komitetit të Fshehtë «Për lirinë e Shqipërisë» në [[Gjirokastër]].

[[Skeda:870.jpg|thumb|left|250px|Çerçizi me të vëllanë Bajon e Zeman Mashkullorën]]

Pas fitores së revolucionit xhonturk të 1908, Çerçiz Topulli punoi për formimin e klubeve shqiptare dhe për çeljen e shkollave shqipe në viset e ndryshme të vendit. Në shoqëritë dhe klubet patriotike mbrojti interesat e kombit dhe të vegjëlisë. Pas Shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë, më 28 [[nëntor]] 1912 u vu në shërbim të qeverisë së [[Ismail Qemali|I. Qemalit]] dhe luftoi për mbrojtjen e tërësisë territoriale të atdheut, në disa kryengritje të armatosura, për sprapsjen e grekëve nga tokat e pushtuara në jug (pas konferencës së Londrës), por edhe kundër rebelimit të [[Haxhi Qamili]]t në Shqipërinë e Mesme. Në shtator të vitit 1914 Çerçiz Topullin e [[Muço Qulli]]n i gjejmë në Shkodër, ku mendohet të kenë shkuar për t’ju bashkuar mbrojtjes së trojeve nga pushtimi serbo-malazez. Arrestohen për të parën herë në 28 qershor dhe lirohen shumë shpejt. Por arrestohen sërish në 7 korrik 1915 në Fushën e Shtoit ([[Shkodra|Shkodër]]) nga një togë malazeze rrugës për në Çetinë. Për 20 vjet eshtrat e dy heronjve mbetën pa varr, në Shtoj të Shkodrës, deri sa u zbuluan në vitin 1936 nga Javer Hrushidi, mik fëminie me Çerçizin dhe prefekt i Shkodrës aso kohe. Ishte pikërisht ai që identifikoi dhe eshtrat e Çerçizit nga një dhemb floriri, që e kishin të dy të njëjtë. Në zhvarrimin e eshtarve të tyre mori pjesë edhe [[Enver Hoxha]], i cili mbajti edhe një fjalë lamtumire në emër të Gjirokastritëve.

 

Më 18 mars 1934, në Gjirokastër do të ngrihej monumenti i tij, i realizuar nga skulptori [[Odhise Paskali]] me kontributin financiar të shqiptarëve brenda e jashtë vendit.

[[Skeda:2007061833.jpg|thumb|left|200px|Gjirokastër 1934]]

 

Madhështore ishte përcjellja e eshtrave të heronjve në Shkodër. Prekëse janë fjalët e mbajtura nga patër [[Anton Harapi]] e [[Ernest Koliqi]], të pabotuara më parë në kohën e diktaturës:

* Nga fjala e lamtumirës së Pater Anton Harapit:

O ti, Çerçiz, o ti Mustafa Qulli, që ma t’kuq e batë flamurin tonë me gjakun e pastër t’uj, shpallnja djalëris se përparimi më i drejtë se drejtësia ma e plotë shoqnore mund t’arrihen n’emën të shqypnisë.

 

[[Skeda:Cerciz topulli.jpg|thumb|200px|Bluza me portretin e Çerçizit]]

Së fundmi nje kuriozitet interesant është qarkullimi në tregun e Gjirokastrës i bluzave me portretin e Çerçizit që frymëzohen nga bluzat e shumta të luftëtarit Ché Guevara. Këto bluza përdoren gjithashtu edhe gjatë ndeshjeve të kombëtares shqiptare prej tifozave kuq e zi në shenjë patriotizmi.

 

* Muzeu historik Gjirokastër

* Muzeu historik Shkodër

* Arkiva e Shtetit

 

* [[Bajram Ligu]]

 

[[Kategoria:Biografi shqiptarësh]]