|
[[Skeda:Alan Turing Memorial Closer.jpg|parapamje|right|Alan Turing]]
'''Alan Mathison Turing''' [ˈælən ˈmæθɪsən ˈtjʊəɹɪŋ] ([[23 qershor]] [[1912]] në [[Londër]] ; † [[7 qershor]] [[1954]] në Wilmslow, Cheshire) ishte një [[Matematikë|matematikan]], [[Logjika Matematikore|logjikant]], dhe [[Kriptografia|kriptograf]] [[britanik]]. AiTuringu pati shumë ndikim në zhvillimin e shkencës kompjuterike, duke formalizuar konceptet e "algoritmit" dhe "kompjutimit" me [[Makina Turing|makinën Turing]], e cila mund të konsiderohet si modelimodel i kompjuterit me përdorim të përgjithshëm. TuringTuringu konsiderohet gjerësisht të jetë babai i shkencave kompjuterike dhe inteligjencës artificiale.
Gjatë Luftës së Dytë Botërore, TuringTuringu punoi në Shkollën e Qeverisë për Kode dhe Shifra në Bleçli Parkë, qendra e Britanisë për thyerje të kodeve sekrete. Për një kohë ai ishte kreu i Hut 8, seksioniseksionit përgjegjës për kriptoanalizimin e komunikimeve të flotës detare gjermane. Ai hartoi një numër të teknikave për të thyer shifrat gjermane, duke përfshirë metodën ''bombe'', një makinë elektromekanike që mund të gjente konfigurimet e makinës Enigma.
Turing formuloi versionin ''Turing'' të tezës Çurch-Turing, që thotë se çdo model kompjuterik ose është ekuivalent, ose një nënbashkësi e mundësive të një makikenmakine Turing. Me testin Turing, ai dha një kontribut te rëndësishëm (dhe deri diku ngacmues) në debatin mbi inteligjencën artificiale: nëse është e mundur që një makinë të jetë e ndërgjegjshme dhe të mendojë.
Pas luftës, ai punoi në Laboratorin Kombëtar të Fizikës, ku krijoi një nga dizajnët e para për programin e parë kompjuterik të ruajtur në memorie - Ace-in. Në vitin 1948 TuringTuringu iu bashkua Laboratorit të Kompjutimit të Maks Njumanit në Universitetin e Mançesterit, ku ndihmoi në zhvillimin e kompjuterëve Mançester dhe fitoi interesim në biologjinë matematike. Ai shkroi një studim mbi bazën kimike të morfogjenezës, dhe parashikoi reaksionet kimike oscilueseosiluese të tilla si reaksionet Belousov-Zhabotinsky, të cilat janë vëzhguar për herë të parë në vitet e 60-ta.
Homoseksualiteti i Turingut rezultoi në një ndjekje penale në vitin 1952, kur aktet homoseksuale ishin ende të jashtëligjshme në Mbretërinë e Bashkuar. Ai pranoi trajtim me hormone femërore (tredhje kimike) si një alternativë ndaj burgut.
TuringTuringu vdiq në vitin 1954, pak më shumë se dy javë para ditëlindjes së tij të 42-të, nga helmimi me cianid. Një hulumtim ka konstatuar se vdekja e tij ishte vetëvrasje; nëna e tij dhe disa të tjerë besonin se vdekja ishte aksidentale. Më 10 shtator 2009, pas një fushate në internet, kryeministri britanik Gordon Braun ka kërkuar ndjesë zyrtare publike në emër të qeverisë britanike për "mënyrën tmerrshme se si ai u trajtua". Që nga maji i vitit 2012 një projekt-ligj është përpara Dhomës së Lordëve ei cilatcili nëse miratohet do t'i jepte Turingut edhe falje ligjore pas vdekjes.
| 