Wikipedia

Justiniani I: Dallime mes rishikimesh

Browse history interactively
[Redaktim i kontrolluar][redaktim i pashqyrtuar]
← Redaktim më i vjetërNdryshimi më pas →
Content deleted Content added
PamorTekst wiki
Korrektim i përkthimit nga Google translate dhe pak gabimeve historike. Shtim informacionesh dhe referencash
Rreshti 1:
{{Vini Re!}}
[[Skeda:Meister_von_San_Vitale_in_Ravenna_004.jpg|thumb|'''Justiniani I'''. [[482]]-[[565]]. Mozaik në [[Bazilika e Shën Vitalit|Bazilikën e Shën Vitalit]], [[Ravena]].]]
'''Justiniani''' ([[Latinishtja|lat.]]: '''Flavius Petrus Sabbatius Iustinianus''', [[Greqishtja|gr.]]: Ιουστινιανός;) zakonisht i njohur si '''Justiniani I''', apo (në [[Kisha ortodokse|Kishën Ortodokse]]) '''Shën Justiniani i Madh''', lindi në [[Tauresium]], të [[Iliria|Ilirisë]] rreth viteve [[482]]/[[483]] dhe vdiq me [[13 nëntor]] apo [[14 nëntor]], [[565]] në [[Konstandinopoja|Konstantinopël]]. Ishte [[Perandori|perandor]] i [[Bizanti]]t nga viti [[527]] gjer në vdekjen e tij, dhe anëtari i dytë i [[Dinastia|dinastisë]] [[Dinastia justiniane|justiniane]], pas xhaxhit të tij [[Justini I|Justinit I]].▼
 
▲'''Justiniani''' ([[Latinishtja|lat.]]: '''Flavius Petrus Sabbatius Iustinianus''', [[Greqishtja|gr.]]: Ιουστινιανός;) zakonishtmë përgjithësisht i njohur si '''Justiniani I''', apo (në [[Kisha ortodokse|Kishën Ortodokse]]) '''Shën Justiniani i Madh''', lindi në [[Tauresium]], të [[Iliria|Ilirisë]] rreth viteve [[482]]/[[483]] dhe vdiq menatën mes [[13 nëntor]]dhe apo [[14 nëntor]],nëntorit [[565]] në [[Konstandinopoja|Konstantinopël Konstantinopojë]]. Ishte [[Perandori|perandor]] i [[Bizanti]]t nga viti [[527]] gjer në vdekjen e tij, dhe anëtari i dytë i [[Dinastia|dinastisë]] [[Dinastia justiniane|justiniane]], pas xhaxhitdajos tësë tij [[Justini I|Justinit I]].<ref>Cameron A., et al. The Cambridge Ancient History, XIV: Empire and Successors, A.D. 425-600. Cambridge University Press, 2000, pp. 86-7.</ref>
Justiniani u lind në Petrus Sabbatius të Tauresium në provincën, atëherë secilën, të Dardanisë në vitin 483 të erës sonë.Familjes Latine-folëse të tij fshatar besohet të ketë qënë e Thraco-romake ose illiro-romak në origjinë. Iustinianus, mbiemër të cilën ai e mori më vonë, është tregues i miratimit nga Justin, xhaxhai i tij.Gjatë mbretërimit të tij, ai themeloi Justiniana Prima jo shumë larg nga vendlindja e tij.Nëna e tij ishte Vigilantia, motra e Justin. Justin, i cili ishte një roje perandorak (Excubitors) para se të bëhej perandor, e solli atë në Konstandinopojë, dhe i siguroi edukimin djalit. Si rezultat, Justiniani u arsimuar mirë në juridik, teologji dhe histori romake. Justiniani shërbeu për disa kohë me Excubitors, por detajet e karrierës së tij të hershme janë të panjohura.
 
Justiniani u lind në vendbanimin Tauresium të provinces së Dardanisë në vitin 483 të erës sonë. Emri i tij i parë ishte Petrus Sabbatius, por pas birësimit prej të ungjit, Justinit I, u quajt Justinian. Sipas Prokopit të Cezaresë vinte prej një familjeje ilire. <ref>Procopius, Anekdota, VI. </ref> Gjatë mbretërimit të tij, ai themeloi qytetin e Justiniana Primas jo shumë larg nga vendlindja e tij Tauresium-i. Për të mbrojtur banorët e Ilirisë dhe Dardanisë nga sulmet e popujve të veriut ka ndërtuar ose rindërtua fortesa të shumta në të dy provincat. Vetëm nË Dardani numri i tyre ishte 69.<ref>Akademia Shqiptare e Shkencave. Historia e Popullit Shqiptar. Tiranë, Botimet Toena, 2002, pp. 173-4.</ref> Nëna e tij - emri i së cilës nuk është ruajtur - ishte motra e Justin që në rini kishte qenë pjesë e Gardës perandorake bizantine Ekskuibitorëve (Excubitors). Përpara se të bëhej perandor Justini e solli nipin në Konstandinopojë, dhe i siguroi edukimin. Justiniani u arsimua në lëndet e drejtësisë, teologjisë dhe historisë romake. Ishte gjithashtu një arkitet i zoti (mes të tjerave ka planifikuar ndërtimin e Shën Sofisë) dhe sot mendohet si një prej personazheve më eruditë të kohës së tij. Justiniani shërbeu për disa kohë në Gardën e Ekskuibitorëve por detajet e karrierës së tij të hershme janë të panjohura.
Kur perandori Anastasius vdiq në vitin 518, Justin u shpall perandor i ri, me ndihmë të konsiderueshme nga Justiniani. Gjatë mbretërimit të Justin (518-527), Justiniani ishte shok i ngushtë perandorit. Justiniani treguan ambicie shumë, dhe ajo është menduar se ai ishte funksionuar si regjent virtuale të gjatë para se Justin e bëri atë perandorit shok më 1 prill 527, edhe pse nuk ka asnjë dëshmi bindëse për këtë. Siç u bë Justin pleqërie pranë fundit të tij komandant konsull mbretërimit, Justiniani u bë de facto sundimtari. Justiniani u emërua në vitin 521, dhe më vonë i ushtrisë së në lindje.Pas vdekjes Justin unë e më 1 gusht 527, Justiniani u bë e sovran i vetëm.
 
Kur perandori [[Anastasios|Anastas]] I vdiq në vitin 518, Justini u shpall perandor i ri, me ndihmën e Justinianit, të cilit ju ofrua gjithashtu posti i perandorit nga paria e Bizantit, por e refuzoi për t'ia lënë vendin të ungjit. Gjatë mbretërimit të Justinit I (518-527), Justiniani ishte një prej bashkëpuntorëve më të ngushtë perandorit. Mendohet se në vitet e fundit të sundimit të ungjit, Justinaini ishte drejtuesi i vërtetë perandorisë. Pas vdekjes Justin unë e më 1 gusht 527, Justiniani u bë sovran i vetëm i perandorisë bizantine.
 
Justiniani rregull nuk është universale popullore, në fillim të mbretërimit të tij ai pothuajse humbi fronin e tij gjatë trazirave të Nika, dhe një komploti kundër jetës së perandorit nga biznesmenë të pakënaqur u zbulua si vonë si 562.
 
Në vitet e para të mbretërimit të tij, rrezikoi tê humbte fronin gjatë kryengritjes së Nikesë. Gjatë viteve të fundit të jetës, në 562, u zbulua gjithashtu një kompot i parisë bizantine kundër jetës së perandorit.
Justiniani ishte goditur nga murtaja në 540s fillim, por gjetën. Theodora vdiq, ndoshta nga kanceri, në 548, në një moshë relativisht të re, dhe Justiniani outlived e saj duke pothuajse njëzet vjet. Justiniani, i cili kishte gjithmonë ka pasur një interes të madh në çështjet teologjike dhe në mënyrë aktive ka marrë pjesë në debatet mbi doktrinën e krishterë, [19] u bë edhe më i përkushtuar në fenë gjatë viteve të mëvonshme të jetës së tij. Kur ai vdiq, në natën e 13-14 nëntor të vitit 565, ai nuk la fëmijë. Ai u pasua nga Justin II, i biri i motrës së tij Vigilantia, i cili ishte martuar në Sofia, mbesë e Empress Theodora. trupit Justiniani ishte entombed në një mauzole ndërtuar posaçërisht në Kishën e Apostujve të Shenjtë.▼
 
▲JustinianiNë ishtevitin goditur540 u sëmur rëndë nga murtaja nëpor 540sarriti fillim,ta portejkalonte gjetënkëtë sëmundje shfarrërosëse për bizantinët gjatë sundimit të tij. E shoqja e perandorit,Theodora, vdiq, ndoshta nga kanceri, në 548, në një moshë relativisht të re, dhe Justiniani outlived e saj duke pothuajse njëzet vjet. Justiniani, i cili kishte gjithmonë ka pasur një interes të madh në çështjet teologjike dhe në mënyrë aktive ka marrë pjesë në debatet mbi doktrinën e krishterë,. [19] uU bë edhe më i përkushtuar nëndaj fenëfesë gjatë viteve të mëvonshme të jetës së tij. Kur ai vdiq, në natën e 13-14 nëntor të vitit 565, ai nuk la fëmijë, të njohur. Ai uU pasua nga JustinJustini II, i biri i motrës së tij Vigilantia, i cili ishte martuar nëme SofiaSofian, mbesëmbesën e Empressperandoreshës TheodoraTeodora. trupitPas Justinianivdekjes ishtetrupi entombedi Justinianit është varrosur në një mauzole të ndërtuar posaçërisht në Kishën e Apostujve të Shenjtë.
 
== Bizanti në kohën e Justinianit I ==
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/wiki/Justiniani_I"