Sistemi diellor: Dallime mes rishikimesh

[Redaktim i kontrolluar][redaktim i pashqyrtuar]
Content deleted Content added
+përkthim nga en.wiki
fjalet e gabuara ne drejteshkrim
Rreshti 9:
 
== Zbulimi dhe eksplorimi ==
Për një koh të gjatë në histori, njerëzimi nuk e ka njohur ose kuptuar konceptin e Sistemit diellor. Shumica e njerëzve deri në [[Mesjeta|mesjetën]] e vonë–[[Rilindja|Rilindje]] besonin se [[Toka]] ishte e palëvizshme në qendër të [[Gjithësia|Gjithësisë]] dhe kategorikisht e ndryshme nga objektet hyjnore apo etere që lëviznin përmes qiellit. Edhe pse [[filozofi]] [[Greqia e lashtë|grek]] [[Aristarku i Samos]] kishte spekuluar në një riorganizim heliocentrik të [[kozmosi]]t, [[Nikola Koperniku]] ishte i pari që zhvilloi një [[Heliocentrizëm|sistem heliocentrik]] [[Matematika|matematikor]] parashikues.<ref>{{cite magazine|title= The astronomical system of Copernicus|author=WC Rufus|magazine=[[Popular Astronomy (US magazine)|Popular Astronomyparashikues]]|volume=31|page=510|date= 1923|bibcode=1923PA.....31..510R}}</ref><ref>{{cite book |title=Copernicus, Darwin, & Freud: revolutions in the history and philosophy of science |first=Friedel |last=Weinert |publisher=[[Wiley-Blackwell]] |date=2009 |page=21 |isbn=978-1-4051-8183-9}}</ref> Në shekullin e 17-të, [[Galileo Galilei]], [[Johannes Kepler]] dhe [[Isaac Newton]] zhvilluan një kuptim të [[Fizika|fizikës]] që çuan në pranimin gradual të idesë se Toka lëviz rreth Diellit dhe se planetet qeverisen nga të njëjtat ligje fizike që qeverisin Tokën. Shpikja e teleskopit solli zbulimin e planeteve dhe hënave të tjera. Përmirësimet të teleskopeve dhe përdorimi i anijeve pa pilot kanë mundësuar hetimin e fenomeneve [[Gjeologjia|gjeologjike]], të tilla si [[mal]]et, [[krater]]et, fenomenet [[Meteorologjia|meteorologjike]] sezonale, si [[retë]], [[stuhitë e pluhurit]] dhe [[kapelet e akullit]] në planetët e tjerë.
 
== Ndërtimi i sistemit diellor ==
Rreshti 44:
Është model astronomik , ku [[Toka]] dhe planetët e tjerë rrotulloheshin rreth diellit. Historikisht modeli heliocentric ka qenë në kundërshtim me modelin gjeocentrik, i cili e mendonte Tokën si qendër të sistemit tonë ku rrotulloheshin 7 planetë: [[Mërkuri]], [[Venusi|Afërdita]],[[Marsi]],[[Jupiteri]],[[Saturni]],[[Urani (planet)|Urani]] dhe [[Neptuni]] bashkë me [[Dielli|Diellin]] dhe [[Hëna|Hënën]].
 
Largësia e Tokes nga Dielli llogaritet të jetë rreth 150.000.000km për shkak se gjatë verës Toka është më larg nga Dielli në një largësi prej 151.000.000km.Kjo pozit kur toka gjendet më larg nga Diëlli quhet PERIHEL.Gjatë dimrit Toka gjendet rreth 149.000.000km larg nga Dielli, kjo pozit e tokës quhet AFEL.Në Tokë dallojmë dy Ekuinokse: pranveror edhe vjeshtor.Dallojmë edhe dy Solistice, atë veror dhe dimëror.Rrezet e Diellit në Tokë arrijnë për 8 minuta e 18 sekonda duke marrë parasysh shpejtësinë e drites e cila përkufizohet si 300.000km/h. Largësia e Tokës nga Dielli bën që Toka të jetë i vetmi planet në sistemin tonë diellor në të cilin zhvillohet jeta
 
== Lidhje të jashtme ==
 
[[Kategoria:Astronomi]]