[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
No edit summary
Hatake (diskuto | kontribute)
artikulli don nje rishikim shume te durueshem
Rreshti 71:
 
Voskopja u shkatërrua nga disa djegie të njëpasnjëshme. Në 1769 osmanët e dogjën dhe e plaçkitën. Kulmi arriti në 1788 kur trupat e [[Ali Pasha|Ali Pashës]] e rrafshuan përfundimisht. Një pjesë e tregtarëve voskopojarë u vendosën në [[Korça|Korçë]] e [[Berati|Berat]] ndërsa shumica u largua për në [[Thesalia|Thesali]], [[Austri]], [[Hungaria|Mbretërinë e Hungarisë]] si dhe në [[Transilvania|Transilvani]]. Këtu ata luajtën një rol kyç në ''Rilindjen Kombëtare Rumune''. Ndonëse [[Daniel Voskopojari]] rindërtoi një shkollë në [[1802]] qyteti nuk e mori më veten kurrë. Sikur të mos mjaftonte kjo Voskopoja u plaçkit edhe një herë nga banda e [[Sali Butka|Sali Butkës]] në [[1916]].
 
== Emërtimi ==
Vendbanimi shfaqet në dokumentacionin historik me trajtat ''Voskopojë, Voskopol ose Moskopol''. Për historianin [[Pëllumb Xhufi]] dyzimi në onomastikën e vendbanimit nuk është i parëndësi, tek konstaton që në dokumentet osmane gjendet rregullist trajta e parë ''Voskopojë.'' Ndërsa ndër aktet e Patrikanës së Ohrit, emri shfaqet rrallë, por gjithnjë në formën ''Moschopolis''. Në aktet tregtare, veneciane apo franceze, shfaqet të dy format, ''Voscopolis'' e ''Moschopolis.'' Kronisti Gjon Muzaka përdor formën ''Voscop'' për fshatin fqinj, thuajse homonim të Voskopojës.
 
Në këtë vështrim duket se forma ''Moskopolis'' lidhet me popullsinë vllahe të vendit dhe të komuniteteve të tjera vllahishtfolëse e greqishtfolëse në Maqedoni e Thesali. Në kodikun e Shën Prodromit gjendet forma ''Moschopolis.'' Por kur hartuesi ish-peshkopi i Gorës, Mihali, transkripton dokumente arkivore në kodik, gjithnjë ruan trajtës ''Voskopojë''<ref>Xhufi P., ''Shekulli i Voskopojës (1669-1769),'' Tiranë: Toena, 2010, fq. 35-38. ISBN 978-99943-1-657-1</ref>.
 
== Historia ==
[[File:Voskopoja.jpg|left|thumb|250px|Fshati Turistik Voskopojë]]
Voskopoja është një vendbanim [[mesjeta]]r i hershëm që daton prej vitit [[1330]]. Nga [[Shën Prodhomi]] hapet para vizitorit një pamje e mahnitshme nga duken majat e [[Lënie]]s dhe [[Ostrovica]], me një lartësi prej 2246 metra. Lulëzimin më të madh Voskopoja e ka pasur në vitin [[1764]], atëherë kur popullsia e saj arriti në rreth 30 mijë banorë. Në atë periudhë kishte 25 [[kisha]] me [[Afresku|afreske]] nga më të lakmuarat, ndërsa tani nuk kanë mbetur më shumë se 8 kisha. Në të njëjtën periudhë në këtë qytetërim ka pasur [[Akademia e Voskopojës|Akademi]], [[Biblioteka e Voskopojës|Bibliotekë]], [[Shtypshkonja|Shtypshkronjë]], [[1720]], artizanat të zhvilluar e tekstile dhe shërbeu si urë lidhëse jo vetëm brenda vendit, por edhe midis vendeve fqinje Greqi e Turqi. Shkatërrimin e parë e ka pasur në vitin [[1769]], të dytin më [[1789]] dhe të tretin në [[1916]]. Voskopoja ruan vlera të mëdha të artit mesjetar.
 
== Voskopoja, djepi i kapitalizmit të munguar ==
Line 92 ⟶ 97:
 
== Voskopoja, Djep i Rilindjes Kombëtare ==
Prof. Aleks Buda (nëshprehet<ref>''Shkrime “Shkrime Historike”Historike,'' Tiranë, 1986, Vëll. I, f368),fq. shprehet368</ref> “unë nuk ngurroj ta quaj këtë epokë dhe këtë lëvizje që na jep Voskopoja në fund të shek. XVIII Iluminizëm i hershëm dhe një stad që nuk do të thotë ende rilindje kombëtare, qoftë edhe vetëm në fillimet e saj, por që e përgatit atë me siguri” (Fenomeni Voskopojë, Aurel Plasari,shtëpia botuese Phoenix dhe Shtëpia e Librit, f. 50)
 
[[Figura:Voscopole.gif|180px|left|thumb|Dictionary of four Balkan languages (Greek, [[Albanian]], Aromanian and Bulgarian) created from [[Daniel Mоscopolites]], an [[Aromanian]] from [[Moscopole]], probably in 1770 and published in 1794? in [[Greek language]].<ref>Multiculturalism, alteritate, istoricitate «Multiculturalism, Historicity and “The image of the Other”» by Alexandru Niculescu, Literary Romania (România literară), issue: 32 / 2002, pages: 22,23,</ref><ref>Angeliki Konstantakopoulou, Η ελληνική γλώσσα στα Βαλκάνια 1750-1850. Το τετράγλωσσο λεξικό του Δανιήλ Μοσχοπολίτη [The Greek language in the Balkans 1750-1850. The dictionary in four languages of Daniel Moschopolite]. Ioannina 1988, 11.</ref><ref>Peyfuss, Max Demeter: Die Druckerei von Moschopolis, 1731-1769. Buchdruck und Heiligenverehrung im Erzbistum Achrida. Wien - Köln 1989. (= Wiener Archiv f. Geschichte des Slawentums u. Osteuropas. 13), ISBN 3-205-98571-0.</ref><ref>Kahl, Thede: Wurde in Moschopolis auch Bulgarisch gesprochen? In: Probleme de filologie slavă XV, Editura Universităţii de Vest, Timişoara 2007, S. 484-494, ISSN 1453-763X.</ref>]]
Line 128 ⟶ 133:
Në dimër funksionon [[Pista e Skive]] dhe zhvillohen garat e famshme rajonale. Në të janë zhvilluar gjithmonë edhe kampionate kombëtare. Është një nga vendet e rralla ku mund të zhvillohen këto lloje sportesh dimërore, por ende mungon iniciativa për ta zgjeruar dhe çuar më tej turizmin alpin dhe sportin dimëror. Banorët e fshatit mirëpresin idetë e reja dhe shprehen të gatshëm madje të ndihmojnë në zhvillimin e shërbimeve turistike, që në fund të fundit do t’i shërbenin zhvillimit të zonës dhe do të ishin edhe një mundësi më shumë punësimi për vendasit. Ajo që mungon është investimi konkret i fondeve dhe projekteve, që do t’ia ndryshonin destinacionin këtij djepi të hershëm të qytetërimit e do ta kthenin në një vend akoma më të lakmuar për pushuesit.
 
==Burime==
==Burimi i të dhënave==
<references/>
==Lidhje të jashtme==