Anton Xanoni: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
Lidhje të jashtme të shpëtuara: 1 Lidhje të jashtme të etiketuara si të vdekura: 0) #IABot (v2.0 |
Sejko (diskuto | kontribute) No edit summary |
||
Rreshti 13:
<!--{{Leter mirnjohje|}}-->
{{Leter Tabela Fund}}
'''Anton Xanoni''' i njohur dhe '''Ndoc Zanoni''' ([[Durrësi|Durrës]], [[12 janar]] [[1862]] - [[Shkodra|Shkodër]], 16 shkurt 1915) ka qenë jezuit shqiptar me kontribut në lëminjtë e teksteve edukative, gramatologjisë dhe publicistikës.
'''Anton Xanoni''', i njohur edhe me emrin Ndoc Zanoni, lindi në [[Durrësi|Durrës]] më [[12 janar]] [[1862]], por që fëmijë u shpërngul në [[Shkodra|Shkodër]], ku edhe mori arsim katolik. Etërit jezuitë, duke parë talentin e tij, e dërguan të kryente shkollën e lartë jashtë. Këtë ai e kreu në manastirin Kartusian në Porta Coeli në veri të Valencias, në Spanjë ([[1883]]), në një institucion jezuit në Kraljevica (ital. Porto Re) në bregdetin dalmat ([[1884]]), në Kremona të Italisë ([[1886]]), dhe në Kolegjin Gregorian në Krakov ([[Krakovi|Kraków]]) të Polonisë ([[1890]]-[[1892]]). Më [[1892]] u shugurua prift jezuit në Krakov dhe u kthye dy vjet më pas në Shkodër për të dhënë gjuhë shqipe në Kolegjin Saverian, ku kishte kryer studimet edhe vetë trembëdhjetë vjet më parë. Më [[1896]] dha mësim një vit në kolegjin Gregorian në Kieri (Chieri), në juglindje të Torinos në Itali, para se të kthehej në Shqipëri.▼
== Biografia ==
Bashkë me poetin lirik klasik [[Ndre Mjeda]] ([[1866]]-[[1937]]) e me të vëllanë e tij [[Lazër Mjeda]], Xanoni ishte anëtar aktiv i shoqërisë letrare "Agimi", të themeluar më [[1901]], e cila punonte për nxitjen e përdorimit të gjuhës shqipe në letërsi, sidomos me anë të një alfabeti të ri.▼
▲
▲Bashkë me poetin
Ishte Anton Xanoni ai që vendosi normat e retorikës dhe të stilit të shkrimit në dialektin verior të shqipes në një shkollë me ndikim si Kolegji Saverian, norma që i parashtroi në Prîsi në lâmë të letratyrës, Shkodër [[1911]]-[[1912]]. Ai mbante qendrim purist në shkrimin e shqipes, ishte idhtar i zëvendësimit të shumë huazimeve nga italishtja, turqishtja dhe sllavishtja me rrënjë fjalësh më të lashta shqipe. Si autor vjershash, prozash letrare, dramash e punimesh studimore në gjuhën shqipe, që shërbyen si frymëzim i vazhdueshëm për studentët dhe kolegët e tij shkrimtarë, ai nuk ishte vetëm novator në gjuhë, por edhe stilist i shkëlqyer për kohën kur jetoi.
Line 23 ⟶ 26:
Ka mbetur në histori edhe për veprat "Gramatika shqyp", Shkodër [[1909]], dhe "shkurtorja e historis së moçme", [[1910]], si dhe në veçanti për vjershën me frymën e Rilindjes "Rrnoftë Shqypnia", kushtuar shpalljes së pavarësisë. Një pjesë e mirë e veprës së tij ka mbetur e pabotuar edhe sot e kësaj dite. Xanoni vdiq në Shkodër më [[16 shkurt]] [[1915]] dhe çmohet si një veteran i arsimit dhe i kulturës shqiptare.
==
* [[Robert Elsie]]: Histori e Letërsisë Shqiptare. Botim i dytë. Përktheu nga anglishtja: Abdyrrahim Myftia. Pejë: Dukagjini 2001, Fq. 214.
Line 30 ⟶ 33:
{{DEFAULTSORT:Xanoni, Anton}}
[[Kategoria:Biografi shqiptarësh]]▼
[[Kategoria:Shkrimtarë shqiptarë]]
[[Kategoria:Lindje 1862]]
[[Kategoria:Vdekje 1915]]
[[Kategoria:Njerëz nga Durrësi]]
| |||