Wikipedia

Pal Kastrioti: Dallime mes rishikimesh

Browse history interactively
[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
← Redaktim më i vjetërNdryshimi më pas →
Content deleted Content added
PamorTekst wiki
v Rregullim i gabimeve me referimet. (via JWB)
Rishkrim i artikullit me burime bashkëkohore
Rreshti 1:
[[File:Kastrioti Family Du Cange (1680).jpg|thumb|300px|Gjenealogjia e Kastriotëve, Du Cange (1680), Historia Byzantina duplici commentario]]
{{për përmirësim}}
'''Pal Kastrioti''' ka qene fisnik në Shqipërinë ne shekullin e 14. Rreth 1383 ai dokumentohet si si sundimtar i dy fshatrave (Sina dhe Gardi i Poshtëm). I jati i tij ka qene nje [[qefali]] i [[Kaninë Castle|Kanina]] qe i perkiste [[Principata e Vlorës]].{{dubious|date=September 2012}} Sipas informimeve nga [[Gjon Muzaka]] Pali pati tre djem: Konstantin, Alexius dhe [[Gjon Kastrioti]] i cili ishte i jati i [[Skënderbeu|Skanderbeut]].
 
'''Pal''' ose '''Gjergj Kastrioti''' ishte një zotues mesjetar shqiptar në pjesën e fundit të shekullit të 14-të në veri të Shqipërisë. Nuk dihet shumë në lidhje me jetën e tij. Ai përmendet vetëm në dy burime historike që përshkruajnë zotimin e tij si të shtrirë në një hapësirë midis Matit dhe Dibrës. Djali i tij ishte [[Gjon Kastrioti]] dhe nipi i tij [[Gjergj Kastrioti Skënderbeu]], heroi kombëtar shqiptar.
Personi pare që përmendet historikisht në dokumente me mbiemrin ''Kastriot'' ,<ref>{{Citation |last= Buda |first= Aleks|title= Shkrime historike |url=http://books.google.rs/books?ei=M8lyT_mcCMvusgam5ojkDQ&id=l5K4AAAAIAAJ&dq=kanina+kastrioti&q=%22Dokumentet+p%C3%ABrmendin+p%C3%ABr+her%C3%AB+t%C3%AB+par%C3%AB+nj%C3%AB+Kastriot+n%C3%AB+vitin+1368+si+k%C3%ABshtjellar+ose+kefali+n%C3%AB+Kanin%C3%AB+t%C3%AB+Vlor%C3%ABs.+Me+r%C3%ABnien+e+Balshajve+fillon+fuqizimi+i+Kastriot%C3%ABve.+Ata+kthehen+n%C3%AB+tokat+e+tyre+dhe+i+zgjerojn%C3%AB+pronat+n%C3%AB+lugin%C3%ABn+e+Drinit.%22#search_anchor |volume= 3 |date= |origyear= |year=2002 |month= |publisher= Shtëpia Botuese 8 nëntori |location= Tiranë |language= |isbn=9789992716519 |oclc=163395350 |page= 239 |quote=Dokumentet përmendin për herë të parë një Kastriot në vitin 1368 si kështjellar ose kefali në Kaninë të Vlorës.}}</ref> ka qënë një sundimtar kështjelle ([[Qefali (Perandoria Bizantine)|qefali]] apoor [[kastelan]] sipas burimeve të atëkohe) of the [[Kaninë Castle|Kanina]] in 1368.<ref>{{harvnb|Hopf|1873|p=533}}{{quote|Paolo, segneur de Signa et de Gardi-ipostesi ... Branilo, d'origine Serbe, gouverneur de Canina 1368}}</ref><ref>{{cite book|title=Dialogue, Volume 5, Issues 17-20|year=1996|publisher=Dijalog|url=http://books.google.rs/books?ei=ys5xT5C6KMzLswaCkM27DQ&id=KgG5AAAAIAAJ&dq=%22%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0+%D0%BA%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%BE%D1%82%D0%B8%22&q=%22Njegov+sin+Pavle%2C+gospodar+od+Sinje%2C+imao+je+tri+sina%3A+Konstantina%2C+Aleksu+i+Ivana.+Kastriote+su+se+preko+Konstantina+orodile+sa+najznatnijom+albanskom+porodicom+Topija.+Ivan+Kastriota%2C+otac+Skenderbegov%2C+ozenio+se+Voislavom+koja+je%22#search_anchor|accessdate=27 March 2012|page=77|quote=Njegov pradeda Branilo spominje se 1368. kao upravitelj Kanine}}</ref><ref name="Šufflay 2000 148">{{harvnb|Šufflay|2000|p=148}}{{quote|Njegov potomak, Ivan, "gospodin Ivan" u srpskim poveljama, "Ivan Castrioth" u mletačkim spomenicima...}}</ref> Familja e Kastriotëve ishin me origjin nga fshati [[Kastrat]], në [[qarku i Shkodrës|qarkun e Shkodrës]].
 
== Përshkrime burimore ==
==Referimet==▼
Një figurë e dëshmuar si Kastrioti i Kaninës në Shqipërinë jugore i cili shfaqet në një letër dërguar më 2 shtator 1368 nga Aleksandër Komnenos Asen në senatin e Raguzës është hipotezuar nga një numër autorësh (kryesisht në fillim të shekullit të 20-të) si paraardhës i derës së Kastriotëve. Heinrich Kretschmayr argumentoi se ky Kastriot mund të ketë qenë në të vërtetë Pal Kastrioti, John Fine e konsideroi "të mundshme" që ky Kastriot të ishte paraardhës i Gjon Kastrioti dhe [[Aleks Buda]] u përpoq të kapërcejë mospërputhjen gjeografike midis Kastriotit të Kaninës që jetonte në Shqipërinë jugore dhe Kastriotëve që ishin aktivë në veri të Shqipërisë duke argumentuar se pas rënies së Balshajve, ata u kthyen në tokat e tyre stërgjyshore në luginën e Dibrës.<ref>{{cite book |last=Kretschmayr |first= Heinrich |title=Geschichte von Venedig |url=https://books.google.com/books?ei=gtJyT6SEG4z6sgafm4T8DQ&id=Wn1KAAAAYAAJ |volume= 2 |year=1920 |publisher=F.A. Perthes |location=Gotha |language= de |oclc=39124645 |p=375}}</ref>{{sfn|Buda|1986|p=239}}{{sfn|Fine|1994|p=357}} Në historiografinë bashkëkohore, figura e regjistruar si Kastrioti i Kaninës në 1368 konsiderohet se nuk ka lidhje me derën e Kastriotëve.<ref name="Omari29">{{harvnb|Omari|2014|p=29}}</ref> Kastriotët shfaqen vonë në të dhënat arkivore mesjetare në krahasim me familjet e tjera fisnike shqiptare, jo përpara fundit të shekullit të 14-të/fillimit të shekullit të 15-të.{{sfn|Omari|2014|p=46}}
{{Reflist|2}}
 
Figura historike e Konstantin Kastriot Mazrekur dëshmohet te vepra e Giovanni Andrea Angelo Flavio Comneno (Andrea Ëngjëlli), ''Genealogia diversarum principum familjum''. Angelo përmend Kastriotit si ''Constantinus Castriotus, cognomento Meserechus, Aemathiae & Castoriae Princeps'' (Constantinus Castriotus, i quajtur Meserechus, Princ i Aemathia dhe Castoria). Angelo përdori emërtimin Meserechus në lidhje me Skënderbeun. Ky emërtim shfaqet në burime të tjera dhe riprodhohet në ato të mëvonshme si Historia Byzantina (1680) e Du Cange.<ref name="Malaj43">{{harvnb|Malaj|2013|p=43}}</ref> Këto lidhje nënvizojnë se Kastriotët përdorën emërtimin "Mazreku" në lidhje me përkatësinë e tyre fisnore (farefisnia).<ref name="Malaj44">{{harvnb|Malaj|2013|p=44}}</ref> Emri Mazrek (u), ka kuptimin e mbarështuesit të kuajve, pra është term blegtoral dhe gjendet në të gjitha trevat shqiptare.{{sfn|Malaj|2013|p=45}}
==Lidhje të jashtme==
 
<div class="references-small">
Djali i Konstantin Kastrioti, i cili ishte i ati i Gjon Kastriotit dhe gjyshi i Gjergj Kastriot Skënderbeut shfaqet në dy burime historike, ''Breve memoria de li discendenti de nostra casa Musachi'' nga [[Gjon Muzaka]] (1510) dhe ''Genealogia diversarum principum familumum'' (1603/1610) nga Andrea Angelo, vepër e cila u riprodhua kryesisht nga Du Cange (1680). Të dyja veprat - si shumë botime të asaj kohe - në lidhje me gjenealogjinë e fisnikërisë - përmbajnë gabime dhe nuk mund të përdoren si burime pa u krahasuar me burime bashkëkohore. Angelo ndërtoi linja të lashta mitologjike të cilat lidhnin figurat e epokës së tij me epokën e Kostandinit të Madh, ndërsa Muzaka në veprën e tij ul rëndësinë e familjeve të tjera feudale shqiptare, përfshirë atë të Kastriotëve.<ref name="Omari41">{{harvnb|Omari|2014|p=41}}</ref> Pavarësisht vlerës së tyre historike, të dy burimet përdoren në krahasim me njëra-tjetren dhe kërkime të tjera historike dhe bashkëkohore. Angelo e quan të atin e Gjon Kastriotit "Georgius Castriotus" (Gjergj), zot (princ) të "Aemathiae, Umenestria" ([[Mati]] dhe ndoshta [[Ujmishti]]) dhe "Castoriae". Ky toponim është interpretuar si Kastrioti i Dibrës, Kastrati i Hasit, Kastrati i Dibrës ose mikrotoponimi "Kostur" pranë fshatit Mazrek në Has.{{sfn|Bela|2019|p=229}} Muzaka e quan atë "Paulo Castrioto" (Pal) dhe pohon se "ai sundoi mbi jo më shumë se dy fshatra, të quajtur Signa dhe Gardi Ipostesi" ([[Sinë]] dhe Gardhi i Poshtëm, në [[Çidhën]] të Dibrës).<ref name="Omari45">{{harvnb|Omari|2014|p=45}}</ref> Emri i tij nuk mund të dihet me siguri. Angelo e quan atë "Georgius" (Gjergj) dhe Muzaka e quan "Paulo" (Pal). Asnjë emër nuk mund të karakterizohet si versioni i saktë për shkak të një mungese shumë të madhe të burimeve. Emri "Paulo" (Pal) përmendet vetëm nga një autor (Muzaka) dhe nuk është përdorur si emri i asnjë prej nipërve (Reposh, Konstantin, Stanisha, Gjergj) apo stërnipërve (Giorgio, Costantino, Ferrante) të tij.<ref name="Omari41"/>
* {{Citation|last=Hopf|first=Carl Hermann Friedrich Johann|authorlink=Karl Hopf|title=Chroniques Gréco-Romanes Inédites ou peu Connues|location=Berlin, Gjermani |publisher=Librairie de Weidmann|year=1873|url=http://books.google.com/books?id=xTvPAAAAMAAJ}}
 
* {{Citation |last=Babinger |first=Franz |authorlink=Franz Babinger |coauthors= |author-separator= |editor= |editorn= |editorn-last= |editorn-first= |editor-link= |editorn-link= |others= |title=Aufsätze und Abhandlungen zur Geschichte Südosteuropas und der Levante |url=http://books.google.rs/books?id=Dp0JAQAAIAAJ&q=%22+einig+zu+sein+scheinen,+serbischer+Herkunft,+aber+ich+werde+mich%22&dq=%22+einig+zu+sein+scheinen,+serbischer+Herkunft,+aber+ich+werde+mich%22&hl=sr&sa=X&ei=-cKaT_uaOq3O4QTIvvT9Dg&ved=0CC0Q6AEwAA |volume=3 |year= 1976 |publisher=Südosteuropa-Verl.-Ges. |location=München |isbn=9783878280941 |oclc=165465721 }}
Zotimi tij mbi "vetëm dy fshatra" siç përshkruhet nga Gjon Muzaka është kontestuar sepse nëse është një tezë e vërtetë, kjo do të nënkuptojë që djali i tij, Gjon Kastrioti i cili zotonte mbi një hapësirë shumë më të madhe arriti të përhapi shumë gjërë sundimin e tij në harkun e një brezi. Kjo konsiderohet si një përhapje shumë e rrallë në kontekstin e shoqërisë mesjetare shqiptare sepse derët fisnike shqiptare kishin përhapur ndikimin e tyre gjatë një kohe të gjatë dhe jo brënda një brezi.{{sfn|Muhaj|2015|p=42}}
* {{Citation |last=İnalcık |first=Halil |authorlink=Halil İnalcık |title=From empire to republic : essays on Ottoman and Turkish social history |url=http://books.google.rs/books?ei=xepsT5b_D4zEtAaY5s28Ag&hl=sr&id=kIhpAAAAMAAJ&dq=%22Mali+sup%C3%A9rieur%2C+et+qui+appartenaient+%C3%A0%22&q=Yuvan-#search_anchor |year=1995 |publisher=Isis Press |location=Stamboll |isbn=978-975-428-080-7 |oclc=34985150}}
 
* {{Citation |last=Šufflay |first= Milan |authorlink=Milan Šufflay |coauthors= |author-separator= |editor=Dubravko Jelčić |title= Izabrani politički spisi |url=http://books.google.com/books?ei=AXpwTp_SGM-k-gakzq2WCQ&ct=result&id=dXJOAAAAMAAJ&dq=%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D1%9F%D0%B0%D0%BA+%D0%92%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%BD%D0%B0&q=kolijevka+mo%C4%87i+Kastriota#search_anchor |year= 2000 |month= |publisher=Matica hrvatska |location= |isbn=9789531502573 |oclc= 48538256 }}
▲== Referimet ==
{{reflist}}
 
== Burimet ==
*{{cite book |last1=Bela |first1=Muhamet |editor1-last=Syla |editor1-first=Sabit |editor2-last=Verli |editor2-first=Marenglen |editor3-last=Asani |editor3-first=Skënder |editor4-last=Berisha |editor4-first=Gjon |title=Gjergj Kastrioti - Skënderbeu në 550-vjetorin e vdekjes: (materiale nga Konferenca shkencore ndërkombëtare "Gjergj Kastrioti - Skënderbeu në 550-vjetorin e vdekjes", mbajtur në Prishtinë, më 16 tetor 2018) |date=2019 |publisher=Institute of history "Ali Hadri" |isbn=9951409806 |url=https://ih-rks.org/konferencat-shkencore/5.%20Gjergj%20Kastrioti-Sk%C3%ABnderbeu%20n%C3%AB%20550-vjetorin%20e%20vdekjes,%20IH_Prishtin%C3%AB,%202019.pdf |language= shqip|chapter=A ishte Skënderbeu nga Hasi?! - Mendime rreth origjinës së Skënderbeut}}
*{{cite book |last1= Buda |first1=Aleks |title=Shkrime Historike |date=1986 |publisher=Shtëpia Botuese "8 Nëntori" |isbn=9992716517 |url=https://books.google.com/books?id=l5K4AAAAIAAJ |language= shqip}}
*{{Cite book|last1=Ducellier |first1=Alain |title = La façade maritime de l'Albanie au Moyen âge: Durazzo et Valona du XIe au XVe siècle |url= https://books.google.com/books?id=Nn5pAAAAMAAJ |publisher = Ed. de l'Ècole des Hautes Études en Sciences Sociales|date = 1981 |language= frëngjisht}}
*{{cite book |last1=Fine |first1 = John |title = The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest |publisher = University of Michigan Press |date =1994 |isbn = 978-0-472-08260-5 | url=https://books.google.com/books?id=LvVbRrH1QBgC |language= anglisht}}
* {{cite book|last=Hodgkinson|first=Harry |title=Scanderbeg: From Ottoman Captive to Albanian Hero|publisher=Centre for Albanian Studies|location=London|isbn=978-1-873928-13-4 |year=1999 |url=https://books.google.com/books?id=eXctAQAAIAAJ |language= anglisht}}
*{{cite journal |last1=Malaj |first1=Edmond |title=Familje fisnike të Drishtit mesjetar |journal=Studime Historike |date=2013 |volume=3-4 |url=https://www.researchgate.net/publication/326573541_Familje_fisnike_te_Drishtit_mesjetar_Noble_Families_of_Medieval_Drivasto_Albanian|language= shqip}}
*{{cite journal |last1=Muhaj |first1=Ardian |title=Hulumtimi i origjinës së Skënderbeut përmes historisë së jetës dhe veprës së tij |journal=610-vjetori i lindjes së Heroit Kombëtar Gjergj Kastrioti Skënderbeu |date=2015 |url=https://www.academia.edu/19225883/Hulumtimi_i_origjines_se_Skenderbeut_permes_historise_se_jetes_dhe_vepres_se_tij |publisher=Academy of Sciences of Albania |language= shqip}}
*{{cite thesis|last=Omari|first=Jeton|year=2014|title=Scanderbeg tra storia e storiografia [Skanderbeg between history and historiography] |publisher=University of Padua|url=http://tesi.cab.unipd.it/47254/1/SCANDERBEG_TRA_STORIA_E_STORIOGRAFIA.pdf |language= italisht}}
 
{{DEFAULTSORT:Kastrioti, Pal}}
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/wiki/Pal_Kastrioti"