Pinguini: Dallime mes rishikimesh
[redaktim i pashqyrtuar] | [redaktim i pashqyrtuar] |
Content deleted Content added
Armend (diskuto | kontribute) |
No edit summary |
||
Rreshti 1:
'''Pinguinët''' (rendi Sphenisciformes, familja Spheniscidae) janë një grup ujor, zogj jofluturues që jetojnë pothuajse ekskluzivisht në hemisferën jugore, veçanërisht në
Edhe pse të gjitha llojet e pinguinëve kanë prejardhjen nga hemisfera jugore, ata nuk janë gjetur vetëm në klimat e ftohta, të tilla si Antarktida. Në fakt, vetëm disa lloje të
Lloji më i madh i specieve
== Etimologjia ==
Pinguin mund të vije nga pinguis latinisht, "yndyra". Kjo mbështetet nga fakti që fjalët përkatëse në shume gjuhë të tjera (p.sh., ''pingouin'' frëngjisht, ''Pinguin'' gjermanisht) kanë -i në vend të -e si zanore
Fjala pinguin është menduar nga disa si e nxjerre nga fjala e
▲Pinguin mund të vije nga pinguis latinisht, "yndyra". Kjo mbështetet nga fakti që fjalët përkatëse në shume gjuhë të tjera (p.sh., pingouin frëngjisht, Pinguin gjermanisht) kanë -i në vend të -e si zanore te parë. Lind pyetja çfarë mund të jetë një Pinguin Mbret, por sigurisht është një anëtar i Spheniscidae qe paraqitet në një hartë te 1599 në ngushticën e Magelanit me titullin "Pinguyn". Permbajtjet e hartes janë të etiketuara në latinisht, të tilla si Fretum Magellanicum ("ngushtica e Magelanit"). Përveç kësaj, ka fakte të bollshme se termi latin anser magellanicus ("Goose e Magellan" ose "Magellanic Goose") ishte i zakonshem për pinguinet në literaturen shkollore te asaj kohe. Si një shënim ne anë, fjala franceze pingouin në fakt përkthehet si AUK në anglisht, se pinguinet quheshin manchot në frëngjisht.
Një tjetër teori thekson se fjala është një
▲Fjala pinguin është menduar nga disa si e nxjerre nga fjala e gjuhes se Uellsit pen (kokë) dhe gwyn (e bardhë), aplikuar ne AUK i Madh, i cili kishte njolla të bardha para syve të tij (edhe pse koka e tij ishte e zeze), ose nga ishulli Newfoundland si Pengwyn, për shkak të një pjese të madhe të bardhë (në rastin e fundit, emri mund të ketë ardhur nga Breton). Kjo teori e çuditshme është shumë e papelqyer, sepse në fakt pinguinet nuk kanë koka te bardha, dhe nuk ka shembuj të tjerë nga një fjalë e Uellsit qe te bëhet bazë e fjalëve në të gjithë gjuhët e Europës. Gjuha e Uellsit nuk eshte folur madje edhe në Angli, prandaj eshte lene e vetme jashte Evropës. Për më tepër pinguinet nuk kanë asnjë lidhje të veçantë me gjuhen e Uellsit që mund te çojë në një fjalë të huaj te marre nga gjuha e Uellsit. Nje -i e Uellsit është shpesh tingull i zhvendosur në -e ne gjuhën angleze.
Në një kthesë përfundimtare për ngjarjen, termi "Magellanic Goose" (sot zakonisht "Magellan Goose") në kohën tonë ka ardhur për të treguar një lloj zogu aktual,
▲Një tjetër teori thekson se fjala është një nderthurje e "pen-wing", në lidhje me të dy krahët rudimentare te te dyjave Auks I Madh dhe pinguinet, por nuk ka prova për të mbështetur këtë.
▲Në një kthesë përfundimtare për ngjarjen, termi "Magellanic Goose" (sot zakonisht "Magellan Goose") në kohën tonë ka ardhur për të treguar një lloj zogu aktual, te emertuar si Chloephaga sheldgoose.
== Evolucioni ==
Historia e evolucionit e pinguinëve është e hulumtuar dhe përfaqëson një vitrinë
Pinguinët basal
▲Historia e evolucionit e pinguinëve është e hulumtuar dhe përfaqëson një vitrinë te biografise evolucionare; edhe sikur kockat e pinguineve te ndonje specieje të ndryshojnë shumë në madhësi dhe disa mostra të mira janë të njohura, taksonomia alfa e shumë formave prehistorike ende lë shumë për të dëshiruar. Disa artikuj te farës rreth parahistorisë te pinguineve janë botuar që nga viti 2005, evolimi i përgjithshem i jetesës mund të konsiderohet i zgjidhur deri tani.
▲Pinguinët basal qe kane jetuar në kohën e ngjarjes te zhdukjes Kretak-terciar diku në zonën e përgjithshme tek Zelanda e Re(ne jug)dhe ne Byrd Land, ne Antarktide. Për shkak të pllakave tektonike, këto zona ishin në atë kohë më pak se 1.500 kilometra ne krahasim me vendin e 4.000 kilometrave te sotme. Paraardhësit më të fundit të zakonshem të pinguinëve dhe motrës se tyre clade mund të jenë diktuar afërsisht në kufijte e Campanian-Maastrichtian, rreth 70-68 Mya. Ajo qe mund të thuhet me siguri që është e mundur në mungesë të deshmive te drejtpërdrejta (dmth., fosileve) është se deri në fund të kretakut, prejardhja e pinguineve duhet të ketë qenë veçanërisht duke evoluar, ndonëse shumë më pak morfologjikisht, është mjaft e mundshme që ata nuk kanë qenë krejtësisht jofluturues ende në atë kohë, si zogjtë jofluturues qe kanë përgjithësisht elasticitet të ulët ne ndarjen në trophic webs që pason fazen fillestare te zhdukjes te mases për shkak të aftësive të tyre nën mesatare te shpërndarjes.
== Fosilet bazale ==
|