Wikipedia

Vjedhja e energjisë elektrike në Kosovë

(Përcjellë nga Vjedhja e elektricitetit në Kosovë)

Vjedhja e energjisë elektrike është një dukuri në Kosovë, ku shfrytëzohet rryma përmes mënyrave të paligjshme duke iu shmangur pagesës së tarifave të rrymës. Kjo dukuri ndikon negativisht në stabilitetin ekonomik dhe furnizimin me energji të qëndrueshëm për qytetarët. Kjo dukuri ndodh kryesisht për shkak të varfërisë, dobësive në mbikëqyrje, si dhe rrjeteve dhe matësve të vjetruar që lejojnë qasje të paligjshme në sistemin e energjisë. Shumë qytetarë lidhin energji pa pagesë, duke krijuar humbje financiare për kompaninë që merret me furnizimin dhe menaxhimin e energjisë elektrike.[1] Si rezultat, ky problem ndikon në rritjen e kostove për konsumatorët e ndershëm dhe në uljen e të ardhurave të operatorëve të furnizimit.[2][3][1][4][5]

Për të luftuar këtë dukuri, autoritetet kanë ndërmarrë një sërë masash, përfshirë inspektime më të rrepta për të zgjidhur lidhjet e paligjshme, ndëshkime për ata që vjedhin energji dhe investime në teknologji të reja si matës inteligjentë dhe rrjete më të avancuara. Sidoqoftë, masat mbeten të nevojshme për të adresuar këtë problem në mënyrë të qëndrueshme dhe për të siguruar një furnizim të vazhdueshëm dhe të qëndrueshëm të energjisë për qytetarët e Kosovës. Luftimi i vjedhjes së energjisë është i domosdoshëm për të mbështetur zhvillimin ekonomik dhe sigurinë energjetike të vendit në të ardhmen.[1][2][3][4][5]

Historia

Redakto

Pas vitit 1999, Kosova u përball me një shkallë të lartë të vjedhjes së energjisë elektrike për shkak të krizës ekonomike dhe mungesës së një sistemi të qëndrueshëm energjetik. Problemi u përkeqësua nga gjendja e dobët e infrastrukturës dhe mungesa e kontrollit efektiv.

Prodhimi i kufizuar

Redakto

Prodhimi i kufizuar i energjisë elektrike në Kosovë ka bërë që gjatë dimrit të rritet ndjeshëm nevoja për import të energjisë, shpesh me kosto të larta për ekonominë.[6][7] Gjatë periudhave të pikut të konsumit, kompania energjetike apelon për kursimin e energjisë për të shmangur mbingarkimin e rrjetit.[7] Mungesa e energjisë së mjaftueshme detyron ndërprerje të energjisë në disa zona, duke ndikuar negativisht në cilësinë e jetës dhe aktivitetet ekonomike. Kufizimet në furnizimin me energji krijojnë pengesa për rritjen ekonomike, veçanërisht në sektorët prodhues që varen nga furnizimi i vazhdueshëm.[7] Pamundësia për të siguruar energji të mjaftueshme për të gjithë konsumatorët pengon zhvillimin e industrisë dhe nxit pasiguri energjetike.[6] Varësia nga importi gjatë muajve të dimrit e bën Kosovën të cenueshme nga ndryshimet në tregjet rajonale të energjisë. Thirrjet për kursimin e energjisë kanë si synim reduktimin e konsumit, por ato shpesh nuk arrijnë të zbusin ndikimin e mungesave në ekonominë e vendit.[6] Pamjaftueshmëria e energjisë elektrike shpesh çon në rënie të cilësisë së furnizimit, si luhatje të tensionit dhe ndërprerje të shpeshta, që ndikojnë negativisht në pajisjet elektrike dhe aktivitetet e përditshme.[7]

Falja e borxheve nga Qeveria e Kosovës

Redakto

Pas përfundimit të luftës, Qeveria e Kosovës vendosi të falë borxhet për energjinë elektrike për qytetarët, një masë që përfshinte edhe shumë konsumatorë në veri të vendit. Ky hap kishte për qëllim të lehtësonte barrën financiare të qytetarëve pas krizës së gjatë dhe shkatërrimeve të luftës.[8][9]

Mospagesa e energjisë nga serbët e veriut

Redakto

Që nga paslufta, serbët në veri të Kosovës nuk kanë paguar për energjinë elektrike, duke u mbështetur në ndihmat nga Serbia dhe në situatën politike të tensionuar në atë zonë. Kjo praktikë ishte shpesh e mbështetur nga grupet politike dhe kriminale lokale, duke dëmtuar rëndë rrjetin energjetik dhe financat e Kosovës. Vitet e fundit, situata filloi të ndryshojë falë marrëveshjeve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, si dhe krijimit të kompanisë Elektrosever, e cila ka filluar të faturojë dhe të mbledhë pagesat për energjinë e shpenzuar. Në bazë të marrëveshjes së re, serbët në veri kanë nisur të marrin faturat e para për energji që nga viti 2023, megjithëse niveli i pagesave mbetet ende i ulët.[9]

Mospagesa e energjisë elektrike nga serbët në komunat veriore të Kosovës i ka kushtuar shtetit të Kosovës rreth 348 milionë euro që nga paslufta. Kjo barrë financiare është mbuluar nga qytetarët e Kosovës përmes subvencioneve shtetërore për të kompensuar kostot e konsumit të energjisë në këtë zonë, ku faturimi nuk zbatohej deri në vitin 2024. Situata filloi të ndryshojë kur Elektrosever, një kompani me licencë për operim, filloi regjistrimin dhe faturimin e konsumit të energjisë në komunat veriore, duke sjellë një rënie të konsumit për 35% krahasuar me vitet e mëparshme.[10][11]

Llojet e vjedhjes

Redakto

Vjedhjet nga qytetarët

Redakto

Disa qytetarë e kanë vjedhur rrymën për arsye mbijetese, sidomos pas luftës së Kosovës. Kurse disa ende vazhdojnë me vjedhjen edhe sot.[2]

Vjedhjet për përfitime financiare

Redakto

Në Kosovë, që nga paslufta dihet se vjedhja e rrymës ka qenë në shkallë shumë të lartë, dhe vazhdimisht është bërë thirrje për ruajtje të energjisë elektrike dhe moskeqpërdorim të saj. Janë marrë masa ndëshkuese ligjore ndaj shkelësve të ligjit, por dukuria vazhdon të mbetet një sfidë. Aktualisht, gjendja është shumë më stabile, megjithatë, në Kosovë ende vjedhja e energjisë ndodh, veçanërisht nga bizneset apo kompanitë dhe vlera e saj arrin në miliona euro ndër vite.

Vjedhjet për aparate të kriptovalutave

Redakto

Në veri të Kosovës, për disa vite, është vjedhur energjia elektrike në mënyrë të organizuar nga grupet kriminale serbe në atë zonë, por edhe nga shqiptarë që e kishin shfrytëzuar situatën e brishtë në atë pjesë të vendit për t'u pasuruar. Këto vjedhje masive ishin bërë me përdorimin e aparateve për prodhimin e kriptovalutave, të cilët furnizoheshin me energji "falas" nga rrjeti energjetik.[12][13][14][15]

Dëmet

Redakto

Në rrjetin energjetik

Redakto

Vjedhja e energjisë shkakton mbingarkesë në rrjet, që dëmton pajisjet dhe rrit koston e mirëmbajtjes. KEDS dhe KOSTT përballen me humbje teknike dhe jo-teknike, ku një pjesë e madhe e energjisë së prodhuar ose importuar humbet para se të arrijë te konsumatorët.

Ndaj kompanive të rrjetit energjetik

Redakto

Dëmet e shkaktuara nga vjedhja dhe mos-pagesa janë të konsiderueshme. Sipas raporteve, në vitin 2021, dëmet financiare të KEDS-it nga vjedhjet dhe humbjet komerciale kapën vlerën deri në 110 milionë euro, bazuar në çmimet e energjisë të importuar. Për vitin 2022, kjo shifër u vlerësua të ishte rreth 99 milionë euro. Këto dëme jo vetëm që rëndojnë kompanitë energjetike, por ndikojnë edhe në stabilitetin e rrjetit dhe sigurinë e furnizimit[16][17][18]

Ndaj shtetit të Kosovës

Redakto

Dëmet ndaj buxhetit të Kosovës për shkak të vjedhjes së energjisë janë të konsiderueshme. Humbi të mëdha financiare ndodhin si rezultat i nevojës për subvencione për sektorin energjetik, duke përfshirë humbjet jo-teknike dhe vjedhjet. Në periudha të fundit, këto dëme janë vlerësuar në miliona euro në vit, duke ndikuar negativisht jo vetëm në buxhetin e shtetit, por edhe në zhvillimin ekonomik të vendit dhe stabilitetin energjetik.[19][20][21]

Shih edhe

Redakto

Referime

Redakto
  1. ^ a b c Dahsyla, Egzon (2022-11-29). "Vjedhja e rrymës nga 164 konsumatorë për një javë, deklarohet KEDS-i". Kallxo. Marrë më 2024-12-09.
  2. ^ a b c "Gjashtë persona të dënuar me burg për vjedhje të rrymës në Kosovë". IndeksOnline. 3 nëntor 2018.
  3. ^ a b "Hoteli në Prishtinë vjedh 21,000 euro energji elektrike, KEDS e kap në flagrancë". Gazeta Express. 2024-11-05. Marrë më 2024-12-09.
  4. ^ a b "Zbulohet "fabrika" e kriptovalutave". Kallxo. 2021-06-26. Marrë më 2024-12-09.
  5. ^ a b "KEDS-i zë një hotel në Prishtinë duke vjedhur mbi 21 mijë euro rrymë". RTV21. 2024-11-05. Marrë më 2024-12-09.
  6. ^ a b c Baftiu, Doruntina (2023-11-26). "Prodhimi i energjisë bie, konsumi rritet". Radio Evropa e Lirë. Marrë më 2024-12-16.
  7. ^ a b c d Ekonomik, Buletini (2024-10-01). "A do ketë Kosova energji elektrike gjatë dimrit?". Buletini Ekonomik (në anglishte amerikane). Marrë më 2024-12-16.
  8. ^ "113 milionë euro i kanë kushtuar vendit humbjet e energjisë elektrike në veri 2021-2022". Kosova Press. Marrë më 2024-12-09.
  9. ^ a b "Qytetarëve serbë në veri u shkojnë paralajmërime për t'i shlyer borxhet e rrymës". VushtrriaOnline. 2024-10-04. Marrë më 2024-12-09.
  10. ^ G, L. (2024-10-10). "Rizvanolli: Që nga janari kur e zgjidhëm çështjen e mospagesës së rrymës në veri, konsumi ra për 35%". Veriu.info. Marrë më 2024-12-09.
  11. ^ "Kryeshefi i KOSTT-it: Bie konsumi i energjisë elektrike në komunat veriore krahasuar me vitin 2023". Gazeta Express. 2024-10-07. Marrë më 2024-12-09.
  12. ^ "Policia sekuestron 174 pajisje të kriptovalutave në veri". Telegrafi.com. 2023-04-14. Marrë më 2024-12-09.
  13. ^ Rugova, Zana (2023-04-16). "Policia me aksion në Veri, sekuestron 20 pajisje për mihjen e kriptovalutave". Sinjali. Marrë më 2024-12-09.
  14. ^ Redenica, Mergesa (2023-11-26). "(VIDEO) Policia e Kosovës sekuestron aparate për prodhimin e kriptovalutave në veri". Dukagjini.com. Marrë më 2024-12-09.
  15. ^ "Policia e Kosovës sekuestron në Zubin Potok pajisje të kriptovalutave, arreston një ish zyrtar policor". Media Index. 2023-09-08. Marrë më 2024-12-09.
  16. ^ "ME: Kostot e vjedhjes së energjisë elektrike na kushtojnë miliona euro në vit". TV Malisheva. 2022-08-16. Marrë më 2024-12-09.
  17. ^ "Ministria e Ekonomisë: Vjedhja e energjisë elektrike po kushton qindra miliona euro në vit". RTV Ahireti. 2022-08-16. Marrë më 2024-12-09.
  18. ^ "Kostot e vjedhjes së energjisë elektrike na kushtojnë miliona euro në vit". Ministria e Ekonomisë. 16 gusht 2022.
  19. ^ "113 milionë euro i kanë kushtuar vendit humbjet e energjisë elektrike në veri 2021-2022". Kosova Press. Marrë më 2024-12-09.
  20. ^ "Kostot e vjedhjes së energjisë elektrike kushtojnë miliona euro në vit". Ekonomia.info. Marrë më 2024-12-09.
  21. ^ "Përfitimet ekonomike nga investimet në efiçiencë të energjisë në Kosovë" (PDF). Instituti GAP. korrik 2023.
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Vjedhja_e_energjisë_elektrike_në_Kosovë&oldid=2732888"