Antikapitalizmi

Antikapitalizmi është një ideologji dhe lëvizje politike që përfshin një sërë qëndrimesh dhe idesh që kundërshtojnë kapitalizmin. Në këtë kuptim, antikapitalistët janë ata që dëshirojnë të zëvendësojnë kapitalizmin me një lloj tjetër sistemi ekonomik, si socializmi apo komunizmi.

Historia e lëvizjeve

Antikapitalizmi ishte i përhapur në mesin e punëtorëve në Shtetet e Bashkuara në vitet 1900 dhe 1910, dhe Kolorado njihej veçanërisht si një qendër e lëvizjeve punëtore antikapitaliste në atë epokë. ^[1]

Socializmi

Karl Marks, i konsideruar nga shumë njerëz si një nga baballarët themelues të mendimit antikapitalist

Socializmi mbron pronësinë dhe administrimin, direkt ose publik, të mjeteve të prodhimit dhe shpërndarjes së burimeve nga punëtorët, dhe një shoqëri të karakterizuar nga qasja e barabartë në burime për të gjithë individët, me një metodë egalitare tehavi. ^[2]

Një teori ose politikë e organizimit shoqëror që synon ose mbron pronësinë dhe kontrollin demokratik të mjeteve të prodhimit, nga punëtorët ose komuniteti në tërësi, dhe administrimin ose shpërndarjen e tyre në interes të të gjithëve.
Socialistët argumentojnë për një ekonomi bashkëpunëtore /komunitare, ose lartësitë komanduese të ekonomisë, ^[3] me kontroll demokratik nga njerëzit mbi shtetin, megjithëse ka patur disa filozofi jodemokratike. Pronësia "shtetërore" ose "kooperativa punëtore" është në kundërshtim themelor me pronësinë "private" të mjeteve të prodhimit, e cila është një tipar përcaktues i kapitalizmit. Shumica e socialistëve argumentojnë se kapitalizmi përqendron në mënyrë të padrejtë pushtetin, pasurinë dhe fitimin, mes një segmenti të vogël të shoqërisë që kontrollon kapitalin dhe e nxjerr pasurinë e tij nëpërmjet shfrytëzimit .

Socialistët argumentojnë se mbledhja e kapitalit gjeneron mbeturina nëpërmjet eksternaliteteve që kërkojnë masa rregulluese dhe korrigjuese të kushtueshme. Ata gjithashtu theksojnë se ky proces gjeneron industri dhe praktika të kota që ekzistojnë vetëm për të gjeneruar kërkesë të mjaftueshme për produktet që do të shiten me fitim (siç janë reklamat me presion të lartë); kështu duke patur për qëllim të krijojë në vend që të kënaqë kërkesën ekonomike. ^[4]

Socialistët argumentojnë se kapitalizmi përbëhet nga aktivitet i paarsyeshëm (irracional), siç është blerja e mallrave vetëm për t'i shitur në një kohë të mëvonshme kur çmimi i tyre rritet, në vend të konsumit, edhe nëse malli nuk mund t'u shitet me fitim individëve në nevojë; ata argumentojnë se fitimi i parave, ose mbledhjen e kapitalit, nuk gjegjet/përkon/korrespondon me kënaqësinë e kërkesës. ^[4]

Pronësia private imponon kufizime mbi planifikim, duke çuar në vendime ekonomike të paarritshme që rezultojnë në prodhim imoral, papunësi dhe humbje të jashtëzakonshme të burimeve materiale gjatë krizave të mbiprodhimit . Sipas socialistëve, prona private në mjetet e prodhimit bëhet e vjetëruar kur përqendrohet në institucione të qëndërzuara dhe të socializuara që bazohen në përvetësimin privat të të ardhurave derisa roli i kapitalistit të bëhet i tepërt. . ^[5] Pa nevojën e mbledhjes së kapitalit dhe të një klase pronarësh, prona private në mjetet e prodhimit perceptohet si një formë e vjetëruar e organizimit ekonomik që duhet të zëvendësohet nga një shoqatë e lirë individësh bazuar në pronësinë publike ose të përbashkët të këtyre aseteve të socializuara. ^[6] Socialistët i shohin marrëdhëniet e pronës private si kufizuese të potencialit të forcave prodhuese në ekonomi. ^[7]

Anarkizmi dhe socializmi libertarian

Emma Goldman denoncoi skllavërinë me pagë duke thënë: "Dallimi i vetëm është se ju jeni skllevër të punësuar në vend të skllevërve në masë". ^[8]

Për filozofin anarkist individualist gjerman tepër me ndikim, Max Stirner, " prona private është një rrëqethë" që "rron sipas hirit të ligjit" dhe "bëhet "e imja" vetëm nga efekti i ligjit". Me fjalë të tjera, prona private ekziston thjesht "nëpërmjet mbrojtjes së shtetit, nëpërmjet hirit të shtetit". Duke njohur nevojën e saj për mbrojtje nga shteti, Stirner argumentoi se "nuk ka nevojë të bëjë ndonjë ndryshim për 'qytetarin e mirë' që i mbron ata dhe parimet e tyre, qoftë një Mbret absolut apo një kushtetuese, një republikë nëse vetëm ata mbrohen. Dhe cili është parimi i tyre, mbrojtësin e të cilit ata gjithmonë e 'dashurojnë', jo atë të punës (punëtorin), përkundrazi ai është "kapitali me interes...kapitali i punës, pra... [ata mbrojnë] punën sigurisht, por pak ose aspak punën e tyre?, por punën e kapitalit dhe e punëtorëve të nënshtruar." ^[9] Anarkisti francez Pierre-Joseph Proudhon kundërshtoi privilegjin e qeverisë që mbron interesat kapitaliste, bankare dhe tokësore, dhe mbledhjen ose blerjen e pronës (dhe çdo formë detyrimi që çoi në të) që ai besonte se pengon konkurrencën dhe mban pasurinë në duar. nga të paktët. Anarkisti individualist spanjoll Miguel Giménez Igualada pa: ^[10]

kapitalizmi [si] efekt i qeverisjes; Zhdukja e qeverisë do të thotë rënie e kapitalizmit nga piedestali i tij me marramendje... Ajo që ne e quajmë kapitalizëm nuk është asgjë tjetër veçse produkt i shtetit, brenda të cilit e vetmja gjë që shtyhet përpara është fitimi, i fituar mirë apo keq. Dhe kështu të luftosh kundër kapitalizmit është një detyrë e kotë, pasi qoftë ai kapitalizëm shtetëror apo kapitalizëm sipërmarrës, për sa kohë të ekzistojë Qeveria, do të ekzistojë kapitali shfrytëzues. Lufta, kësaj rradhe lufta e ndërgjegjes, është kundër shtetit.

Marksizmi

Kapitali: Kritika e Ekonomisë Politike, nga Karl Marksi, është një analizë kritike e ekonomisë politike, që synon të zbulojë ligjet ekonomike të mënyrës kapitaliste të prodhimit .

Karl Marksi e shihte kapitalizmin si një fazë historike, dikur përparimtare, por që përfundimisht do të ngecte për shkak të kontradiktave të brendshme dhe përfundimisht do të pasohej nga socializmi. Marksi pretendonte se kapitalizmi nuk ishte gjë tjetër veçse një hap i domosdoshëm për përparimin e njeriut, i cili më pas do të përballej me një revolucion politik përpara se të përqafonte shoqërinë pa klasa . ^[11]

^ Andrews, Thomas G. (2008). Killing for Coal: America's Deadliest Labor War. Cambridge: Harvard University Press. fq. 6. ISBN 978-0-674-03101-2. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ "Socialism". Oxford English Dictionary.
^ "Socialism". Encyclopædia Britannica. 2008. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ ^a ^b "Let's produce for use, not profit". socialist standard. maj 2010. Arkivuar nga origjinali më 16 korrik 2010. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) Gabim referencash: Invalid <ref> tag; name "WorldSocialism" defined multiple times with different content
^ Engels, Fredrich. Socialism: Utopian and Scientific. Retrieved October 30, 2010, from Marxists.org: http://www.marxists.org/archive/marx/works/1880/soc-utop/ch03.htm, "The bourgeoisie demonstrated to be a superfluous class. All its social functions are now performed by salaried employees."
^ The Political Economy of Socialism, by Horvat, Branko. 1982. Chapter 1: Capitalism, The General Pattern of Capitalist Development (pp. 15–20)
^ Marx and Engels Selected Works, Lawrence and Wishart, 1968, p. 40. Capitalist property relations put a "fetter" on the productive forces.
^ Goldman 2003.
^ Lorenzo Kom'boa Ervin. "G.6 What are the ideas of Max Stirner? in An Anarchist FAQ". Infoshop.org. Arkivuar nga origjinali më 2010-11-23. Marrë më 2010-09-20. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Igualada, Miguel Gimenez. "Anarquismo" [Anarchism] (PDF) (në spanjisht). Arkivuar nga origjinali (PDF) më 2017-01-31. Marrë më 2014-03-31. el capitalismo es sólo el efecto del gobierno; desaparecido el gobierno, el capitalismo cae de su pedestal vertiginosamente...Lo que llamamos capitalismo no es otra cosa que el producto del Estado, dentro del cual lo único que se cultiva es la ganancia, bien o mal habida. Luchar, pues, contra el capitalismo es tarea inútil, porque sea Capitalismo de Estado o Capitalismo de Empresa, mientras el Gobierno exista, existirá el capital que explota. La lucha, pero de conciencias, es contra el Estado.
^ Wallerstein, Immanuel (shtator 1974). "The Rise and Future Demise of the World Capitalist System: Concepts for Comparative Analysis". Comparative Studies in Society and History. 16 (4): 387–415. doi:10.1017/S0010417500007520. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[1] Andrews, Thomas G. (2008). Killing for Coal: America's Deadliest Labor War. Cambridge: Harvard University Press. fq. 6. ISBN 978-0-674-03101-2. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[2] "Socialism". Oxford English Dictionary.

[3] "Socialism". Encyclopædia Britannica. 2008. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[WorldSocialism-4] "Let's produce for use, not profit". socialist standard. maj 2010. Arkivuar nga origjinali më 16 korrik 2010. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) Gabim referencash: Invalid <ref> tag; name "WorldSocialism" defined multiple times with different content

[5] Engels, Fredrich. Socialism: Utopian and Scientific. Retrieved October 30, 2010, from Marxists.org: http://www.marxists.org/archive/marx/works/1880/soc-utop/ch03.htm, "The bourgeoisie demonstrated to be a superfluous class. All its social functions are now performed by salaried employees."

[6] The Political Economy of Socialism, by Horvat, Branko. 1982. Chapter 1: Capitalism, The General Pattern of Capitalist Development (pp. 15–20)

[Engels_Selected_Works_1968,_p._40-7] Marx and Engels Selected Works, Lawrence and Wishart, 1968, p. 40. Capitalist property relations put a "fetter" on the productive forces.

[FOOTNOTEGoldman2003-8] Goldman 2003.

[9] Lorenzo Kom'boa Ervin. "G.6 What are the ideas of Max Stirner? in An Anarchist FAQ". Infoshop.org. Arkivuar nga origjinali më 2010-11-23. Marrë më 2010-09-20. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[10] Igualada, Miguel Gimenez. "Anarquismo" [Anarchism] (PDF) (në spanjisht). Arkivuar nga origjinali (PDF) më 2017-01-31. Marrë më 2014-03-31. el capitalismo es sólo el efecto del gobierno; desaparecido el gobierno, el capitalismo cae de su pedestal vertiginosamente...Lo que llamamos capitalismo no es otra cosa que el producto del Estado, dentro del cual lo único que se cultiva es la ganancia, bien o mal habida. Luchar, pues, contra el capitalismo es tarea inútil, porque sea Capitalismo de Estado o Capitalismo de Empresa, mientras el Gobierno exista, existirá el capital que explota. La lucha, pero de conciencias, es contra el Estado.

[11] Wallerstein, Immanuel (shtator 1974). "The Rise and Future Demise of the World Capitalist System: Concepts for Comparative Analysis". Comparative Studies in Society and History. 16 (4): 387–415. doi:10.1017/S0010417500007520. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]