Dhoma kineze
Dhoma Kineze është një eksperiment mendor i konceptuar nga John Searl-i. [1][2][3] Ky eksperiment synon të tregojë se, edhe nëse një kompjuter sillet saktësisht si një njeri, nuk mund të thuhet me siguri se ai kompjuter mendon si një njeri. Kështu, ky test vlen si një kundërpërgjigje ndaj një eksperimenti tjetër mendor, testit të Turingut, të propozuar nga Alan Turing-u.
Eksperimenti
RedaktoSupozojmë se një person është mbyllur në një dhomë të mbyllur nga të gjitha anët, ku as drita dhe as zëri nuk depërtojnë nga jashtë. Komunikimi i vetëm me botën e jashtme realizohet përmes dy të çarash të holla, nëpër të cilat mund të kalojë vetëm një fletë e hollë letre. Personi që ndodhet në dhomë nuk di kinezisht, përveç gjuhës së tij amtare, por ka në zotërim një libër që përmban rregulla për përputhjen e simboleve. Përmes të çarave në mur, i dorëzohen ushqim, bojë dhe fletë të reja letre. [4][5]
Personi merr nga njëra e çarë një fletë letre mbi të cilën janë shkruar disa simbole të panjohura për të. Detyra e tij është të interpretojë simbolet duke përdorur rregullat që përmban libri, t’i shkruajë në një fletë tjetër dhe më pas ta dërgojë atë përmes të çarës së dytë në botën e jashtme. Këto simbole janë pyetje në kinezisht, të cilat personi nuk i kupton, por falë rregullave që ndjek, është në gjendje të formulojë një përgjigje logjike për to, gjithashtu të shkruar në kinezisht. Personi ndjek një proces standard, i cili e ndihmon të përgjigjet në pyetjet që i paraqiten, pa qenë e nevojshme të dijë për çfarë bëhet fjalë. Gjatë gjithë procesit, personi i mbyllur as nuk do të mësojë ndonjëherë kinezisht, as nuk do të dijë çfarë kuptimi kanë simbolet që përdor. Megjithatë, nëse ka vëzhgues të jashtëm që nuk janë në dijeni të kushteve që mbizotërojnë në dhomë, ata mund të supozojnë se ky person di kinezisht dhe madje në një nivel mjaft të mirë. Nëse e shohim dhomën si një tërësi, ajo përmbush rolin e një sistemi përpunues të të dhënave, ose një kompjuteri. Personi përfaqëson njësinë qendrore të përpunimit (procesorin), libri është programi dhe letrat e dorëzuara përbëjnë kujtesën.
Duke supozuar se ky sistem kalon testin e Turingut, pra njerëzit që ndërveprojnë me të (duke dërguar dhe marrë fleta letre) nuk gjejnë asnjë arsye për të dyshuar se nuk po bisedojnë me një person inteligjent që flet kinezisht, Sërli pyet: a është e drejtë të quhet ky sistem inteligjent? A mund të thuhet se kupton gjuhën kineze? Ai argumenton se përgjigjja është jo. Sepse, pyet ai: "në cilën pjesë të sistemit ndodhet ky kuptim? Personi brenda dhomës ndjek vetëm rregullat; ai nuk ka asnjë ide për përmbajtjen e bisedës që zhvillon. Libri dhe fletët e letrës po ashtu nuk mund të kuptojnë gjuhën kineze. Pra, asnjë pjesë e sistemit nuk kupton kinezisht. Pikërisht e njëjta gjë vlen edhe për kompjuterët, të cilët janë thjesht makina që përpunojnë simbole, pa asnjë kuptim mbi veprimet e tyre." Sipas tij, inteligjenca e përgjithshme artificiale është e pamundur. Konkretisht, Sërli përpiqet të tregojë se kompjuterët nuk mund të kenë ndërgjegjje, pasi gjithmonë ka dikush që i furnizon me udhëzime, të cilat ata thjesht i ndjekin. Me fjalë të tjera, programi është ai që e bën kompjuterin të sillet në këtë mënyrë dhe vetë kompjuteri nuk ka as mendje dhe as aftësi për të kuptuar ato që kryen.[6]
Një kundërpërgjigje ndaj problemeve që ngre Sërli vjen nga studiuesit e inteligjencës artificiale, John McCarthy-i dhe Robert Wilensky-i, të cilët thonë se, edhe pse asnjë pjesë e veçantë e sistemit nuk kupton gjuhën kineze, sistemi si një tërësi mund të zhvillojë një bisedë të rrjedhshme. Edhe pse një procesor i vetëm mund të mos jetë i aftë për një detyrë të caktuar (të kuptojë kinezisht, të nxjerrë rrënjë katrore), një kompjuter i plotë me programin e duhur dhe hyrjet e duhura mund ta bëjë këtë.
Shembuj të ngjashëm
RedaktoKy argument mund të përdoret edhe në fusha të tjera. Sidomos në jetën e përditshme njerëzore, mund të gjejmë shumë shembuj ku individët thjesht veprojnë pa ndërgjegjje. Disa shembuj për ilustrim:
- rutina e mëngjesit dhe e mbrëmjes
- puna
- marrëdhëniet shoqërore
- shikimi i televizionit
- ndjekja e filmave
- drejtimi i makinës
Shiko edhe
RedaktoReferime
Redakto- ^ Cole, David (2020), Zalta, Edward N.; Nodelman, Uri (red.), "The Chinese Room Argument", The Stanford Encyclopedia of Philosophy (në anglisht) (bot. Winter 2020), Metaphysics Research Lab, Stanford University, marrë më 2024-12-11
- ^ "Chinese Room Argument | Internet Encyclopedia of Philosophy" (në anglishte amerikane). Marrë më 2024-12-11.
- ^ "The Chinese Room - Bibliography - PhilPapers". philpapers.org (në anglisht). Marrë më 2024-12-11.
- ^ "Chinese room argument | Definition, Machine Intelligence, John Searle, Turing Test, Objections, & Facts | Britannica". www.britannica.com (në anglisht). Marrë më 2024-12-11.
- ^ Searle, John (2009-08-26). "Chinese room argument". Scholarpedia (në anglisht). 4 (8): 3100. doi:10.4249/scholarpedia.3100. ISSN 1941-6016.
- ^ Horgan, John (2021-06-01). "Quantum Mechanics, the Chinese Room Experiment and the Limits of Understanding". Scientific American (në anglisht). Marrë më 2024-12-11.