Disforia

Disforia (nga greqishtja e lashtë) është një gjendje e thellë shqetësimi ose pakënaqësie. Është e kundërta semantike e euforisë. Në një kontekst psikiatrik, disforia mund të shoqërojë depresionin, ankthin ose agjitacionin.

Në psikiatri

Gjendjet intensive të shqetësimit dhe shqetësimit rrisin rrezikun e vetëvrasjes, si dhe të jenë të pakëndshme në vetvete. Prandaj, lehtësimi i disforisë është një prioritet i trajtimit psikiatrik. Dikush mund të trajtojë shkaqet themelore të tilla si depresioni (veçanërisht çrregullimi depresiv i vazhdueshëm (dikur distymia) ose çrregullimi i madh depresiv) ose çrregullimi bipolar, si dhe vetë simptomat disforike.

Rishikimi i 11-të i Klasifikimit Ndërkombëtar të Sëmundjeve (ICD-11) e përkufizon disforinë si "një gjendje të pakëndshme humori, e cila mund të përfshijë ndjenjat e depresionit, ankthit, pakënaqësisë, nervozizmit dhe pakënaqësisë". ^[1]

Manuali Diagnostik dhe Statistikor i Çrregullimeve Mendore (DSM-5) kategorizon disforitë specifike në spektrin obsesiv-kompulsiv.

Pakënaqësia me të qenit i aftë për punë mund të diagnostikohet si disfori e integritetit të trupit në ICD-11. ^[2]

Llojet e disforisë

Disforia gjinore

Disforia gjinore është shqetësim, pakënaqësi ose shqetësim për shkak të karakteristikave kryesore seksuale dhe karakteristikave sekondare seksuale të seksit të caktuar në lindje. Botimi aktual i Manualit Diagnostik dhe Statistikor të Çrregullimeve Mendore, DSM-5, përdor termin "disfori gjinore" ku më parë i referohej "çrregullimit të identitetit gjinor".

Disforia zanore

Disforia zanore i bën njerëzit të ndihen të pakëndshëm sepse mendojnë se zëri i tyre nuk përputhet me identitetin e tyre gjinor dhe ndihen të shqetësuar me zërin e tyre. Ajo i bën njerëzit në ankth, depresion ose stres.

Simptomat e diforisë zanore

Gjumi dhe oreksi i reduktuar.
Ndjeheni të shqetësuar dhe të trishtuar gjatë gjithë kohës.
Të jesh i shqetësuar ose i zemëruar kur dëgjon zërin e vet.
Ndjeheni të vetëdijshëm dhe të poshtëruar gjatë bisedës në publik.
Shmangia e situatave ku dikush mund të dëgjojë zërin e tyre.
Ndjehen të vështirë për të artikuluar dhe shprehur mendimet e tyre në publik.

Trajtimet e disforisë zanore

Trajtimi i disforisë së zërit quhet gjithashtu kujdesi i zërit që pohon gjininë. Ai përfshin terapinë e të folurit për disforinë gjinore që ndihmon në feminizimin, maskulinizimin dhe neutralizimin e zërit. Kujdesi për zërin me një logoped këshillohet rreptësisht para dhe pas operacionit të laringut. ^[3]

Kushtet e ndërlidhura

Kushtet e mëposhtme (në anglisht) mund të përfshijnë disforinë si simptomë:

Major depressive disorder (unipolar) and dysthymia
Bipolar disorder^[4] and cyclothymia
Borderline personality disorder^[5]
Premenstrual syndrome
Premenstrual dysphoric disorder
Dysphoric milk ejection reflex
Stress
Adjustment disorder with depressed mood
Anxiety disorders such as post-traumatic stress disorder
Dysphoric rumination^[6]
Dissociative disorders such as dissociative identity disorder, dissociative amnesia and depersonalization disorder.
Attention deficit hyperactivity disorder, defined as emotional deregulation or unbearable RSD "rejection sensitivity dysphoria"
Mixed anxiety-depressive disorder
Gender dysphoria
Personality disorders such as borderline personality disorder, dependent personality disorder, histrionic personality disorder, and antisocial personality disorder
Substance withdrawal
Body dysmorphic disorder
Akathisia
Hypoglycemia
Schizophrenia
Sexual dysfunction
Body integrity dysphoria
Insomnia^[7]
Chronic pain^[8]

Të shkaktuara nga droga (disforiantët)

Disa ilaçe mund të shkaktojnë disfori, duke përfshirë agonistët e receptorit κ-opioid si salvinorin A (përbërësi aktiv i bimës halucinogjene Salvia divinorum), butorfanol dhe pentazocina, ^[9] antagonistët e receptorit μ-opioid si naltreksoni dhe nalmefeni dhe antikotikët ^[10] si haloperidol dhe klorpromazina (nëpërmjet bllokadës së receptorëve të dopaminës), ^[11] ndër të tjera. Drogat depresogjene dhe/ose anksiogjene gjithashtu mund të shoqërohen me disfori.

Në kulturën popullore

Against Me! publikoi albumin Transgender Dysphoria Blues në të cilin këngëtarja kryesore Laura Jane Grace ndan përvojat e saj të disforisë gjinore. ^[12]

Shane Neilson publikoi një libër me poezi të titulluar Disforia (Erin, ON: The Porcupine's Quill, 2017) në të cilin ai eksploron përvojën e disforisë. ^[13]

Referime

^ "MB24.7 Dysphoria". ICD-11 for Mortality and Morbidity Statistics (Version 01/2023). World Health Organization (WHO). Marrë më 2 gusht 2023. An unpleasant mood state, which can include feelings of depression, anxiety, discontent, irritability, and unhappiness {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ "ICD-11 - Mortality and Morbidity Statistics". icd.who.int (në anglisht). Marrë më 2018-11-11.
^ https://www.clinicspots.com/blog/voice-dysphoria#:~:text=Voice%20dysphoria%20causes%20people%20to,and%20sad%20all%20the%20time.
^ Abbess, John F. "Glossary of terms in the field of psychiatry and neurology". Arkivuar nga origjinali më 2007-07-18. Marrë më 2006-11-18. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Borderline personality disorder
^ Lyubomirsky, S.; Kasri, F.; Zehm, K. (2003). "Dysphoric rumination impairs concentration on academic tasks". Cognitive Therapy and Research. 27 (3): 309–330. doi:10.1023/A:1023918517378. S2CID 14204781. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Rosa RR, Bonnet MH (2000). "Reported chronic insomnia is independent of poor sleep as measured by electroencephalography". Psychosom Med. 62 (4): 474–82. doi:10.1097/00006842-200007000-00004. PMID 10949091. S2CID 24557015. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Chapman CR, Gavrin J (qershor 1999). "Suffering: the contributions of persistent pain". Lancet. 353 (9171): 2233–7. doi:10.1016/S0140-6736(99)01308-2. PMID 10393002. S2CID 32348469. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Lemke, Thomas L.; Williams, David A. (24 janar 2012). Foye's Principles of Medicinal Chemistry. Lippincott Williams & Wilkins. fq. 682–683. ISBN 978-1-60913-345-0. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Lowinson, Joyce H. (2005). Substance Abuse: A Comprehensive Textbook. Lippincott Williams & Wilkins. fq. 648–. ISBN 978-0-7817-3474-5. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Wu, Hanjing Emily; Okusaga, Olaoluwa O. (2014). "Antipsychotic Medication-Induced Dysphoria: Its Meaning, Association with Typical vs. Atypical Medications and Impact on Adherence". Psychiatric Quarterly. 86 (2): 199–205. doi:10.1007/s11126-014-9319-1. ISSN 0033-2720. PMID 25164199. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Thompson, Stephen. "First Listen: Against Me!, 'Transgender Dysphoria Blues'" NPR. NPR, 12 Jan. 2014. Web. 27 May 2014
^ "Dysphoria". The Porcupine's Quill. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[1] "MB24.7 Dysphoria". ICD-11 for Mortality and Morbidity Statistics (Version 01/2023). World Health Organization (WHO). Marrë më 2 gusht 2023. An unpleasant mood state, which can include feelings of depression, anxiety, discontent, irritability, and unhappiness {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[2] "ICD-11 - Mortality and Morbidity Statistics". icd.who.int (në anglisht). Marrë më 2018-11-11.

[3] ttps://www.clinicspots.com/blog/voice-dysphoria#:~:text=Voice%20dysphoria%20causes%20people%20to,and%20sad%20all%20the%20time.

[read-4] Abbess, John F. "Glossary of terms in the field of psychiatry and neurology". Arkivuar nga origjinali më 2007-07-18. Marrë më 2006-11-18. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[5] Borderline personality disorder

[6] Lyubomirsky, S.; Kasri, F.; Zehm, K. (2003). "Dysphoric rumination impairs concentration on academic tasks". Cognitive Therapy and Research. 27 (3): 309–330. doi:10.1023/A:1023918517378. S2CID 14204781. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[7] Rosa RR, Bonnet MH (2000). "Reported chronic insomnia is independent of poor sleep as measured by electroencephalography". Psychosom Med. 62 (4): 474–82. doi:10.1097/00006842-200007000-00004. PMID 10949091. S2CID 24557015. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[8] Chapman CR, Gavrin J (qershor 1999). "Suffering: the contributions of persistent pain". Lancet. 353 (9171): 2233–7. doi:10.1016/S0140-6736(99)01308-2. PMID 10393002. S2CID 32348469. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[LemkeWilliams2012-9] Lemke, Thomas L.; Williams, David A. (24 janar 2012). Foye's Principles of Medicinal Chemistry. Lippincott Williams & Wilkins. fq. 682–683. ISBN 978-1-60913-345-0. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[Lowinson2005-10] Lowinson, Joyce H. (2005). Substance Abuse: A Comprehensive Textbook. Lippincott Williams & Wilkins. fq. 648–. ISBN 978-0-7817-3474-5. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[WuOkusaga2014-11] Wu, Hanjing Emily; Okusaga, Olaoluwa O. (2014). "Antipsychotic Medication-Induced Dysphoria: Its Meaning, Association with Typical vs. Atypical Medications and Impact on Adherence". Psychiatric Quarterly. 86 (2): 199–205. doi:10.1007/s11126-014-9319-1. ISSN 0033-2720. PMID 25164199. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[12] Thompson, Stephen. "First Listen: Against Me!, 'Transgender Dysphoria Blues'" NPR. NPR, 12 Jan. 2014. Web. 27 May 2014

[13] "Dysphoria". The Porcupine's Quill. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]