Hautes-Pyrénées

Hautes-Pyrénées ( shqiptimi frëngjisht: [ot piʁene]  ( dëgjoni); Gaskon/Ocitanisht : Nauts Pirenèus / Hauts Pirenèus ['awts piɾeˈnɛʊs]; Spanjisht: Altos Pirineos ; Katalanisht: ['alts piɾiˈneʊs]; Shqip: Pirenejt e Lartë ) është një departament në rajonin e Ocitanisë, Franca jugperëndimore. Në vitin 2019, popullsia e tij ishte 229,567; prefektura e saj është Tarbes . Ai është emërtuar pas vargmalit të Pirenejve .

Historia

Historikisht zona e mbuluar nga departamenti i njohur si Bigorre, një territor heraherës i pavarur, por më vonë pjesë e provincës së Gaskonjës . Pjesë të mëdha të zonës u mbajtën nga anglezët pas Traktatit të Brétigny, 1360. Në shekullin e 16-të, ajo ishte pjesë e domenit Hygenot të monarkëve të Navarrës, të sjellë në Francë nga Henri IV .

Departamenti i Hautes-Pyrénées u krijua në kohën e Revolucionit Francez, më 4 mars 1790, përmes ndikimit të politikanit francez Bertrand Barère, një anëtar i Konventës .

Gjeografia

Harta e Hautes-Pyrénées

Qytetet kryesore

Zona e madhe e Tarbesit mban fokusin ekonomik dhe administrativ të departamentit, ndërsa Lurdesi, qyteti i dytë më i madh në Hautes-Pyrénées, i kushtohet pothuajse ekskluzivisht industrisë së pelegrinazhit fetar. Që nga viti 2019, ka 7 komuna me më shumë se 5000 banorë:

Komuna	Emri shqip	Popullsia (2019)
Tarbes	Tarbes	42758
Lourdes	Lurdes	13,132
Aureilhan	Aureljan	7864
Bagnères-de-Bigorre	Banjerë-Bigorë	7085
Lannemezan	Lanmezë	5816
Bordères-sur-l'Échez	Borderë-mbi-Eshezë	5,357
Séméac	Zemak	5085

Demografia

Popullsia në vite Viti Pop. ±% 1801 174,721 —     1806 198,763 +13.8% 1821 212,077 +6.7% 1831 233,031 +9.9% 1841 244,196 +4.8% 1851 251,285 +2.9% 1861 240,179 −4.4% 1872 235,156 −2.1% 1881 236,472 +0.6% 1891 225,861 −4.5% 1901 215,546 −4.6% 1911 206,105 −4.4% 1921 185,76 −9.9% 1931 189,993 +2.3% 1936 188,604 −0.7% 1946 201,954 +7.1% 1954 203,544 +0.8% 1962 211,433 +3.9% 1968 225,73 +6.8% 1975 227,222 +0.7% 1982 227,922 +0.3% 1990 224,759 −1.4% 1999 222,368 −1.1% 2006 227,736 +2.4% 2011 229,228 +0.7% 2016 227,829 −0.6%

Turizmi

Parku Kombëtar i Pirenejve Perëndimorë mbulon një zonë të konsiderueshme dhe përfshin atraksione të njohura si Cirque de Gavarnie dhe Pont d'Espagne . E gjithë zona është një mbërritje e preferuar për alpinistët dhe entuziastët e malit.

Zona ka qenë e njohur ndoshta që nga antikiteti për burimet e saj të nxehta, dhe disa qytete u ndërtuan rreth tyre, veçanërisht Cauterets, Luz-Saint-Sauveur dhe Bagnères-de-Bigorre .

Një liqen i famshëm në zonë është Lac Bleu d'Ilhéou, në jugperëndim të Cauterets .

Festivali kryesor i xhazit avangard në rajon mbahet çdo vit në Luz-Saint-Sauveur : Jazz a Luz. Tarbesi pret një festival vjetor të kuajve, Equestria, dhe një festival Tango, Tarbes en Tango.

• 
  Lurdesi
• 
  Pika e Mesditës në Bigorrë
• 
  Vignemale
• 
  Mesi i Liqenit Bastan, pak para perëndimit
• 
  Cirku i Gavarnisë