Indigjenët e Brazilit

Indigjenët e Brazilit (Portugalisht: Povos indígenas nuk Brasil) përbëjnë një numër të madh grupesh të ndryshme etnike që banonin vendin para pushtimit Evropian rreth vitit 1500. Ndryshe nga Kristofor Kolombi, i cili mendonte se kishte arritur në Indokinë, portugezët, më i famshmi prej tyre Vasko de Gama, kishin arritur në Indi nëpërmjet Oqeanit Indian.

Fjala Indios ("indianët") u krijua për të përcaktuar njerëzit e Botës së Re fajlë që edhe dhe sot përdoruet në gjuhën portugeze ndërsa për populli aziatik i Indisë, u quajt indianos. Në kohën e zbulimeve evropiane, disa prej popujve indigjenë ishin tradicionalisht kryesisht fiset gjysmë nomade që merreshin me gjueti, peshkim, dhe bujqësi nomade. Pjesa më e madhe e 2.000 tribuve që ekzistonte në shekullin e 16 u shuan si pasojë e zgjidhjes evropiane, dhe shumë u asimiluan në popullatën braziliane.

Popullsia indigjene u vra në masë të madhe nga spanjollët, ra nga disa miliona (periudha para-kolumbiane) në rreth 300,000 indigjenë (sipas vitit 1997), të grupuar në 200 fise. Megjithatë sot, numri mund të jetë shumë më i lartë në qoftë se popullatat urbane indigjene numërohen në të gjitha qytetet braziliane. Një studim gjuhësor [3] numëroi 188 gjuhë indigjene të përhapura në 155.000 folësit total.

Më 18 janar 2007, FUNAI (Fundação Nacional do Índio) raportoi se kishte konfirmuar praninë e 67 fiseve të ndryshme të veçuara në Brazil, nga 40 që ishin në vitin 2005. Pas Guinesë së Re, Brazili është vendi që ka numrin më të madh të popujve indigjenë të veçuar. Indigjenët Brazilianë kanë dhënë kontribut të konsiderueshëm në mjekësi me njohuritë që përdoren sot nga korporatat farmaceutike. Në regjistrimin e fundit në vitin 2006, 519.000 brazilianët e klasifikuar veten si autoktonë, edhe pse miliona braziliane kanë origjinë Amerindiane.^[1]

Strehimi

Në shumë fshatra të pjesës perëndimore të Brazilit strehimi është i ndarë për burrat dhe gratë. Gratë me fëmijët jetojnë në shtëpi prej kashte përreth sheshit qëndror, ndërsa burrat jetojnë në një strukturë të veçuar në mes të sheshit. Edhe ata që jetojne në shtëpitë përqark janë të grupuar sipas grupit shqoëror dhe klanit që i përkasin. Deri në fund të shekullit XIX shumë banorë të këtyre fshtrave jetonin në fshtat vetëm gjatë kohës kur ushqimi ishte i bollshëm. Gjatë stinës së thatë, ata mund të ndaheshin në grupe me te vegjël të cilët ecnin më këmbë larg prej fshtit në kërkim të gjahut.

Besimi fetar

Sistemi religjioz në gjithë zonat malore të Brazilit ishte i drejtuar më së shumti në drejtim të lutjeve dhe kërkesave kushtuar perëndive si Dielli dhe Hëna. Fshatarët luteshin për shi, të korra të mbara dhe sukses ë gjueti. Për shëmbull, fisi Kaingang besonte se shpirti i quajtur “Zot i Kafshëve” ishte i aftë të kotrollonte numrin e kafshëve që gjuheshin dhe mund të merrte hak nëse burrat gjuanin më tepër se sa ishte nevoja^[2]. Po ashtu ky fis kishte edhe një ceremoni të veçantë për të vdekurin, që zhvilloj kur prodhimi i misrit arrihej. Një prej qëllimeve ishte që të shpirti i të vdekurittë mos u bënte keq të gjallëve. Në ndryshimnga fiset indiane të Amazonës, në fiset e malësive perëndimore Shamanët ishi më të rrallë.

Grupet etnike

Portret i një indian Bororo, nga Hercule Firence

Indianët Apiaka, nga Hercule Florence

Indianët Guana, nga Hercule Florence

Indianët Munduruku, nga Hercule Florence

Indianët Caxibi, nga Hercule Florence

Indianët Apiaka, nga Hercule Florence

Grupe të tjera etnike në Brazil
Emri i etnisë	Emra të tjerë	Popullsia
Apinajé	Apinayé, Apinaié	1 262
Aranã	-	30 familje
Ashaninka	Kampa, Asheninka	Brazil : 859 Peru : 51 000
Atikum	Atikum-Umã	2 743
Awá	Guajá, Wazaizara, Tenetehara, Aiayé, Amanayé, Gwazá	326 në kontakt dhe 30 të izoluara
Aweti	Awytyza, Enumaniá, Anumaniá, Auetö	140
Bakairi	Kurâ, Bacairi)	950
Baniwa	Walimanai, Wakuenai	4 026
Bororo	Boe	1 024
Karipuna	Caripuna	21
Fulni-ô	Kanijó	2 930
Ikpeng	Txikão, Tchicão	319
Ingariko	Ingaricó	Brazil: 674 Guajana : 4 000 Venezuela : 728
Jiripancó	-	-
Kaibi	Caiabi, Kayabi	1 000
Kaimbé	Caimbé	-
Kalabaça	-	-
Kalankó	-	-
Kapon	-	4 866
Kalapalo	Calapalo	417
Kamayurá	Kamayurá, Camaiurá	455
Kambiwá	Cambiuá	1 578
Kaninidé	-	-
Kantaruré	Cantaruré	353
Kapinawá	Capinauá	422
Karajá	Iny	2 500
Karapotó	-	-
Kariri-Xocó	Cariri-Chocó	1 500
Karuazu	-	-
Kiriri	-	1 401
Katukina	Tüküná	289
Kaxinawá	Huni kuin, Cashinauá, Caxinauá	Brazil : 1 400 Pérou : 3 964
Kayapo	Caiapó, Mebêngokrê, Gorotire, A’ukre, Kikretum, Mekrãnoti, Kuben-Kran-Ken, Kokraimoro, Metuktire, Xikrin, Kararaô	7 096
Korubo	-	-
Krahô	Mehim, Mãkrare, Quenpokrare	2 000
Krenak	Borun	150
Kuikuro	Kuikuru, Cuicuro	450
Matipu	-	119
Maxakalí	Monacó bm, Kumanuxú, Tikmuún	802
Mehinako	Mehinaku	199
Nahukuá	Nafuquá, Nahukuá	105
Ofaié	Opaié, Ofaié-Xavante	62
Palikur	Paricuria, Paricores, Palincur(s), Parikurene, Parinkur-Iéne, Païkwené	Brazil : 918 Guajana : 470
Pankará	-	1 025
Pankarará	Pancararé	1 500
Pankararu	-	5 880
Pankaru	Pankararu-Salambaia	87
Parentintins	-	250
Patamona	-	-
Paiaku	Jenipapo-Kanindé	220
Pipipã	-	-
Pitaguari	Pitagoarí, Pitaguar, Pitavari, Pitiguari	871
Suyá	Suyá Orientaux, Kĩsêdjê	334
Tapirapé	Tapi’irape	501
Tapeba	Tapebano, Perna-de-pau	2 491
Tapuio	Tapuia-Xavante, Tapuia	235
Tremebé	-	5 000
Truká	-	1 333
Trumai	Ho kod ke	+ de 120
Tumbalalá	-	180 familje
Tupinamba	-	-
Tupiniquim	-	1 386
Waiãpi	Guaiapi, Wajãpi, Wayampi, Oyampi, Wayãpy	Brazil : 525 Guajana : 412
Wapixana	Uapixana, Wapishana, Vapidiana, Wapisiana)	Brazil : 6 500 Guajana : 4 000
Wassu	-	1 447
Wauja	Waurá, Vaurá, Aurá, Uaurá	333
Xerente	A'uwe, Awen, Akwe, Akwen	1 814
Xokó	Xocó, Chocó	250
Xukuru	Xucuru	6 363
Yawalapiti	Iaualapiti	208
Yawanawá	-	450
Yudjá	Juruna, Juruhuna, Yuruna, Juruûna, Geruna, Yudya	278
Zuruahã	Zuruahá, Suruwaha, Sorowaha	144

Referime

^ Brazil :: Ethnic groups - Britannica Online Encyclopedia
^ Encarta Student 2009, artikulli Native Americans of Middle and South America seksioni I E10

Lidhje të jashtme

Grua Kapirapé duke ngjyer trupin.

[1] Brazil :: Ethnic groups - Britannica Online Encyclopedia

[2] Encarta Student 2009, artikulli Native Americans of Middle and South America seksioni I E10

[1]

[2]