Wikipedia

Ladaku

Ladaku [10] është një rajon i administruar nga India si një territor bashkimi [1] dhe përbën një pjesë lindore të rajonit më të madh të Kashmirit që ka qenë objekt i një mosmarrëveshjeje midis Indisë dhe Pakistanit që nga ajo kohë. 1947 dhe India dhe Kina që nga viti 1959. [2] Ladaku kufizohet me Rajonin Autonom të Tibetit në lindje, shtetin Indian të Himaçal Pradeshit në jug, si territorin e bashkimit të administruar nga Indiani të Xhamut dhe Kashmirit dhe Gilgit-Baltistanin e administruar nga Pakistani në perëndim, dhe këndi jugperëndimor i Xinjiang përtej Qafës Karakoram në veriun e largët. Ai shtrihet nga akullnaja Siachen në vargmalin Karakoram në veri deri në Himalajet e Mëdha kryesore në jug. [11] [12] Fundi lindor, i përbërë nga fushat e pabanuara Aksai Çin, pretendohet nga qeveria indiane si pjesë e Ladakut, por është nën kontrollin kinez. [13] [14] [15] [16]

Ladakh
Rajon i Indisë si territor i bashkimit[1]
Delet duke kullotur prane fshatit Rangdum; Lumi Shyok në Ladakun Verior
Gabim Lua: Coordinates must be specified on Wikidata or in |coord=.
Harta ndërvepruese e Ladakut
Një hartë e rajonit të diskutuar të Kashmirit me dy zonat e administruara nga India në ngjyrë nxirje[2]
Një hartë e rajonit të diskutuar të Kashmirit me dy zonat e administruara nga India në ngjyrë nxirje[2]
Koordinatat: 34°09′51″N 77°35′05″E / 34.16417°N 77.58472°E / 34.16417; 77.58472
Shteti administruesIndia
Territori i Bashkimit31 Tetor 2019[3]
KryeqytetiLeh,[4] Kargil[5]
Distriktet2
Qeveria
 • TrupiAdministrata e Ladakut
 • Zëvëndës-guvernatorB. D. Mishra
 • Anëtari i ParlamentitJamyang Tsering Namgyal (BJP)
 • Gjykata e LartëGjykata e Lartë e Xhamut dhe Kashmirit dhe Ladakut
 • Autonomous Hill Development CouncilsLAHDC Leh
LAHDC Kargil
Sipërfaqja
[6][a]
 • Gjithsej59.146 km2 (22.836 sq mi)
Lartësia më e lartë
(Saltoro Kangri[7])
7.742 m (25.400 ft)
Lartësia më e ulët
(Lumi Indus)
2.550 m (8.366 ft)
Popullsia
 (2011)
 • Gjithsej274.289
 • Dendësia46/km2 (12/sq mi)
Emri i banorëveLadakit
Gjuhët
 • ZyrtareHindi and English[8]
 • RegionalLadakhi, Purgi, Shina dhe Balti
Zona kohoreUTC+05:30 (IST)
Kodi ISO 3166IN-LA
TargatLA[9]
Faqja zyrtareladakh.nic.in

Në të kaluarën, Ladaku fitoi rëndësi nga vendndodhja e tij strategjike në udhëkryqin e rrugëve të rëndësishme tregtare, [17] por ndërsa autoritetet kineze mbyllën kufijtë midis Rajonit Autonom të Tibetit dhe Ladakut në vitet 1960, tregtia ndërkombëtare u pakësua. Që nga viti 1974, Qeveria e Indisë ka inkurajuar me sukses turizmin në Ladakh . Meqenëse Ladakh është strategjikisht i rëndësishëm, ushtria indiane mban një prani të fortë në rajon.

Qyteti më i madh në Ladakh është Lehi, i ndjekur nga Kargili, secila prej të cilave ka seli një distrikt. [18] Rrethi Leh përmban luginat e lumenjve Ind, Shyok dhe Nubra . Rrethi i Kargilit përmban luginat e lumenjve Suru, Dras dhe Zanskar . Rajonet kryesore të populluara janë luginat e lumenjve, por shpatet e maleve mbështesin gjithashtu nomadët baritorë Çangpa . Grupet kryesore fetare në rajon janë myslimanët (kryesisht shiitë ) (46%), budistët (kryesisht budistët tibetianë ) (40%) dhe hindutë (12%) me 2% të mbetur nga fetë e tjera. [19] [20] Ladaku është një nga rajonet më pak të populluara në Indi. Kultura dhe historia e saj janë të lidhura ngushtë me ato të Tibetit . [21]

Ladaku u krijua si një territor bashkimi i Indisë më 31 tetor 2019, pas miratimit të Aktit të Riorganizimit të Xhamut dhe Kashmirit. Para kësaj, ai ishte pjesë e shtetit Xhamusë dhe Kashmirit . Ladaku është territori më i madh dhe i dyti më pak i populluar i bashkimit të Indisë. [22]

  1. ^ a b "Ladakh", Encyclopaedia Britannica, Encyclopædia Britannica, 1 mars 2021, arkivuar nga origjinali më 7 prill 2022, marrë më 2 prill 2022, Ladakh, large area of the northern and eastern Kashmir region, northwestern Indian subcontinent. Administratively, Ladakh is divided between Pakistan (northwest), as part of Gilgit-Baltistan, and India (southeast), as part of Ladakh union territory (until October 31, 2019, part of Jammu and Kashmir state); in addition, China administers portions of northeastern Ladakh. {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  2. ^ a b The application of the term "administered" to the various regions of Kashmir and a mention of the Kashmir dispute is supported by the tertiary sources (a) through (e), reflecting due weight in the coverage. Although "controlled" and "held" are also applied neutrally to the names of the disputants or to the regions administered by them, as evidenced in sources (h) through (i) below, "held" is also considered politicised usage, as is the term "occupied," (see (j) below).

    (a) Kashmir, region Indian subcontinent, Encyclopaedia Britannica, arkivuar nga origjinali më 17 qershor 2015, marrë më 15 gusht 2019 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) (subscription required) Quote: "Kashmir, region of the northwestern Indian subcontinent ... has been the subject of dispute between India and Pakistan since the partition of the Indian subcontinent in 1947. The northern and western portions are administered by Pakistan and comprise three areas: Azad Kashmir, Gilgit, and Baltistan, the last two being part of a territory called the Northern Areas. Administered by India are the southern and southeastern portions, which constitute the state of Jammu and Kashmir but are slated to be split into two union territories.";

    (b) Pletcher, Kenneth, Aksai Chin, Plateau Region, Asia, Encyclopaedia Britannica, arkivuar nga origjinali më 2 prill 2019, marrë më 16 gusht 2019 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) (subscription required) Quote: "Aksai Chin, Chinese (Pinyin) Aksayqin, portion of the Kashmir region, at the northernmost extent of the Indian subcontinent in south-central Asia. It constitutes nearly all the territory of the Chinese-administered sector of Kashmir that is claimed by India to be part of the Ladakh area of Jammu and Kashmir state.";

    (c) "Kashmir", Encyclopedia Americana, Scholastic Library Publishing, 2006, fq. 328, ISBN 978-0-7172-0139-6, arkivuar nga origjinali më 17 janar 2023, marrë më 12 qershor 2023 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) C. E Bosworth, University of Manchester Quote: "KASHMIR, kash'mer, the northernmost region of the Indian subcontinent, administered partlv by India, partly by Pakistan, and partly by China. The region has been the subject of a bitter dispute between India and Pakistan since they became independent in 1947";

    (d) Osmańczyk, Edmund Jan (2003), Encyclopedia of the United Nations and International Agreements: G to M, Taylor & Francis, fq. 1191–, ISBN 978-0-415-93922-5, arkivuar nga origjinali më 17 janar 2023, marrë më 12 gusht 2019 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) Quote: "Jammu and Kashmir: Territory in northwestern India, subject to a dispute between India and Pakistan. It has borders with Pakistan and China."

    (e) Talbot, Ian (2016), A History of Modern South Asia: Politics, States, Diasporas, Yale University Press, fq. 28–29, ISBN 978-0-300-19694-8 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) Quote: "We move from a disputed international border to a dotted line on the map that represents a military border not recognized in international law. The line of control separates the Indian and Pakistani administered areas of the former Princely State of Jammu and Kashmir.";

    (f) Skutsch, Carl (2015), "China: Border War with India, 1962", përmbledhur nga Ciment, James (red.), Encyclopedia of Conflicts Since World War II (bot. 2nd), London and New York: Routledge, fq. 573, ISBN 978-0-7656-8005-1, The situation between the two nations was complicated by the 1957–1959 uprising by Tibetans against Chinese rule. Refugees poured across the Indian border, and the Indian public was outraged. Any compromise with China on the border issue became impossible. Similarly, China was offended that India had given political asylum to the Dalai Lama when he fled across the border in March 1959. In late 1959, there were shots fired between border patrols operating along both the ill-defined McMahon Line and in the Aksai Chin. {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

    (g) Clary, Christopher (2022), The Difficult Politics of Peace: Rivalry in Modern South Asia, Oxford and New York: Oxford University Press, fq. 109, ISBN 9780197638408, Territorial Dispute: The situation along the Sino-Indian frontier continued to worsen. In late July (1959), an Indian reconnaissance patrol was blocked, "apprehended," and eventually expelled after three weeks in custody at the hands of a larger Chinese force near Khurnak Fort in Aksai Chin. ... Circumstances worsened further in October 1959, when a major class at Kongka Pass in eastern Ladakh led to nine dead and ten captured Indian border personnel, making it by far the most serious Sino-Indian class since India's independence. {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

    (h) Bose, Sumantra (2009), Kashmir: Roots of Conflict, Paths to Peace, Harvard University Press, fq. 294, 291, 293, ISBN 978-0-674-02855-5 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) Quote: "J&K: Jammu and Kashmir. The former princely state that is the subject of the Kashmir dispute. Besides IJK (Indian-controlled Jammu and Kashmir. The larger and more populous part of the former princely state. It has a population of slightly over 10 million, and comprises three regions: Kashmir Valley, Jammu, and Ladakh.) and AJK ('Azad" (Free) Jammu and Kashmir. The more populous part of Pakistani-controlled J&K, with a population of approximately 2.5 million.), it includes the sparsely populated "Northern Areas" of Gilgit and Baltistan, remote mountainous regions which are directly administered, unlike AJK, by the Pakistani central authorities, and some high-altitude uninhabitable tracts under Chinese control."

    (i) Fisher, Michael H. (2018), An Environmental History of India: From Earliest Times to the Twenty-First Century, Cambridge University Press, fq. 166, ISBN 978-1-107-11162-2 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) Quote: "Kashmir's identity remains hotly disputed with a UN-supervised "Line of Control" still separating Pakistani-held Azad ("Free") Kashmir from Indian-held Kashmir.";

    (j) Snedden, Christopher (2015), Understanding Kashmir and Kashmiris, Oxford University Press, fq. 10, ISBN 978-1-84904-621-3 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) Quote:"Some politicised terms also are used to describe parts of J&K. These terms include the words 'occupied' and 'held'."
  3. ^ "The Gazette of India" (PDF). egazette.nic.in. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 9 gusht 2019. Marrë më 3 janar 2021. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  4. ^ "Ladakh Gets Civil Secretariat". 17 tetor 2019. Arkivuar nga origjinali më 19 tetor 2019. Marrë më 18 tetor 2019. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  5. ^ "LG, UT Hqrs, Head of Police to have Sectts at both Leh, Kargil: Mathur". Daily Excelsior. 12 nëntor 2019. Arkivuar nga origjinali më 13 shkurt 2020. Marrë më 17 dhjetor 2019. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  6. ^ "MHA.nic.in". MHA.nic.in. Arkivuar nga origjinali më 8 dhjetor 2008. Marrë më 21 qershor 2012. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  7. ^ "Saltoro Kangri, India/Pakistan". peakbagger.com. Arkivuar nga origjinali më 9 maj 2019. Marrë më 9 gusht 2019. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  8. ^ Ganai, Naseer (19 janar 2022). "Urdu No More Official Language Of Ladakh". Outlook India. Arkivuar nga origjinali më 7 prill 2022. Marrë më 8 prill 2022. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  9. ^ "Part II—Section 3—Sub-section (ii)" (PDF), Gazette of India, Extraordinary, Controller of Publications, Delhi-110054, fq. 2, 25 nëntor 2019, arkivuar (PDF) nga origjinali më 30 nëntor 2020, marrë më 4 dhjetor 2019 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  10. ^ OED Online (dhjetor 2020), Ladakhi, n., Oxford University Press, marrë më 6 mars 2021, /ləˈdɑːki/ A native or inhabitant of Ladakh, a district of eastern Kashmir. Attested use: 1911 Encycl. Brit. XVI. 59/1 It [sc. Ladakh] was, however, conquered and annexed in 1834–1841 by Gulab Singh of Jammu—the unwarlike Ladakhis, even with nature fighting on their side, and against indifferent generalship, being no match for the Dogra troops. {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  11. ^ Jina, Ladakh (1996)
  12. ^ "Kashmir options. Maps showing the options and pitfalls of possible solutions. The Future of Kashmir?". In Depth – Kashmir Flashpoint. 19 maj 2011. Arkivuar nga origjinali më 29 nëntor 2020. Marrë më 16 prill 2013. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!); Parametri |work= është injoruar (Ndihmë!)
  13. ^ Saul B. Cohen, red. (2008). "Aksai Chin". The Columbia Gazetteer of the World. Vëll. 1 (bot. 2nd). New York: Columbia University Press. fq. 52. ISBN 978-0-231-14554-1. LCCN 2008009181. OCLC 212893637. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Emra shifrorë: lista e redaktorëve (lidhja) Mirëmbajtja CS1: Emra të shumëfishtë: lista e redaktorëve (lidhja) "divided between India and CHINA"
  14. ^ Alastair Lamb (25 mars 2023). The China-India Border--the Origins Of Disputed Boundaries. London. fq. 11. Marrë më 12 prill 2024 – nëpërmjet archive.org. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Emra shifrorë: lista e autorëve (lidhja) Mirëmbajtja CS1: Emra të shumëfishtë: lista e autorëve (lidhja) Mirëmbajtja CS1: Mungon shtëpia botuese te vendodhja (lidhja)
  15. ^ "As India and China clash, JFK's 'forgotten crisis' is back". Brookings. 9 mars 2022. Marrë më 31 mars 2024. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  16. ^ "Fantasy frontiers". The Economist. 8 shkurt 2012. Arkivuar nga origjinali më 1 gusht 2017. Marrë më 24 shtator 2014. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  17. ^ Rizvi, Janet (2001). Trans-Himalayan Caravans – Merchant Princes and Peasant Traders in Ladakh. Oxford India Paperbacks. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  18. ^ Osada et al. (2000), p. 298.
  19. ^ Sandhu, Kamaljit Kaur (4 qershor 2019). "Government planning to redraw Jammu and Kashmir assembly constituency borders: Sources". India Today. Arkivuar nga origjinali më 4 qershor 2019. Marrë më 4 qershor 2019. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  20. ^ Rizvi, Janet (1996). Ladakh – Crossroads of High Asia. Oxford University Press. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  21. ^ Pile, Tim (1 gusht 2019). "Ladakh: the good, bad and ugly sides to India's 'Little Tibet', high in the Himalayas". South Chinan Morning Post. Stampa:ProQuest. Arkivuar nga origjinali më 18 qershor 2020. Marrë më 17 qershor 2020. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  22. ^ "Ladakh". IBEF. Arkivuar nga origjinali më 8 shtator 2022. Marrë më 8 shtator 2022. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)


Gabim referencash: Etiketat <ref> ekzistojnë për një grup të quajtur "lower-alpha", por nuk u gjet etiketa korresponduese <references group="lower-alpha"/>

Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Ladaku&oldid=2677141"