Lekë Matrënga
Lekë Matrënga i njohur edhe si Llukë Matranga (nga italishtja: Luca Matranga, Hora e Arbëreshëvet 1567 - Palerma, 1619 ) ishte një prift dhe shkrimtar arbëresh nga Siçilia, Itali. Në vitin 1592 botoi vjershën e parë në gjuhën arbërishte me titullin "Këngë e përshpirtshme".[1]
Biografia
RedaktoLekë Matrënga (1567-1619), ishte prift arbëresh i ritit bizantinë nga Hora e Arbëreshëvet (Piana degli Albanesi, PA), qytezi shqiptar më i madh dhe i popolluar në Siçili të Italisë dhe një nga pionerët e letërsisë shqipe. Student në Kolegjin "Grekë" e Shën Athanasit (Collegio Greco di Sant'Atanasio) në Romë, themeloi në vendin e lindjes një shkollë.
Libri i tij me emrin "E Mbsuame e Krështerë", shkruar në vitin 1592, përbën dokumentin e parë filologjik të toskërishtes së shkruar dhe të dytin të shqipes, fill pas "Mesharit" të Gjon Buzukut.[2] Matranga përdor për tekstin e tij gjuhën arbëreshe të folur në Horën e Arbëreshëvet, ndryshuar nga disa tipare fonetike, në mënyrë që të kuptohet edhe nga arbëreshët e kolonive të tjera. Libri përbëhet nga 28 fletë të përkthyera po në gjuhën shqipe. "E Mbsuame e Krështer" ishte një katekizëm fetar me 28 faqe.
Struktura pëbëhej nga hyrja në Italisht. Vjersha tetëvargëshe, ku pjesa kryesore ishte pyetje përgjigje. Risi që solli Matrënga ishte ndikime greke dhe përdorim i disa shenjave të reja si "th" dhe "ae".
Tituj të veprave
RedaktoLidhje të jashtme
Redakto- Vargje - shqipe
- E Mbsuame e Krështerë - Michiel de Vaan
Referime
Redakto- ^ Robert Elsie (2010). Historical Dictionary of Albania (në anglisht). Londër: Rowman & Littlefield. fq. 296.
- ^ Shkurtaj, Gjovalin; Hysa, Enver (2001). Gjuha Shqipe - Për të huaj dhe shqiptarët jashtë atdheut. Tiranë: Toena. ISBN 99927-1-454-9.