Wikipedia

Mihrimah Sultan (vajza e Sulejman I)

This is the stable version, checked on 27 dhjetor 2023. 1 pending change awaits review.

Mihrimah Sultan (turqishtja osmane: مهرماه سلطان, "dielli dhe hëna" ose "drita e hënës", shqiptimi turqisht: [mihɾiˈmah suɫˈtan]; 1522 – 25 janar 1578) ishte një princeshë osmane, e bija e Sulltan Sulejmanit të Madhërishëm dhe gruaja e tij, Hürrem Sultan. Ajo ishte princesha më e fuqishme perandorake në historinë osmane sipas historianit Mustafa Selaniki i cili e përshkroi atë si princeshën më të madhe dhe më të respektuar dhe një figurë të shquar në të ashtuquajturin Sulltanat të Grave. Në Evropë ajo njihej si Sulltanesha Cameria, ndërsa në Kostandinopojë njihej si Büyük Sultan (Sulltanesha e Madhe).

Mihrimah Sultan
Portreti nga Cristofano dell'Altissimo titulluar Cameria Solimani, shekulli i 16-të
BashkëshortRüstem Pasha (m. 1539; vdiq më 1561)
FëmijëAyşe Hümaşah Sultan
Sultanzade Osman Bey
Emri i plotë
Turqisht: Mihrimah Sultan
Turqishtja osmane: مهرماہ سلطان
DinastiaOsman
I atiSulejmani i Madhërishëm
E ëmaHürrem Sultan
U lind1522
Pallati i Vjetër, Kostandinopojë, Perandoria Osmane
Vdiq25 janar 1578 (55–56 vjet)
Pallati i Vjetër, Kostandinopojë, Perandoria Osmane
VarrimiXhamia e Sylejmanies, Kostandinopojë, Perandoria Osmane
BesimiIslam

Emri

Redakto

Mihrimah ose Mihrümah[1][2] do të thotë "Dielli dhe Hëna",[3][4] ose "Hëna e Diejve"[5] në persisht.[4] Për perëndimorët, ajo njihej si Cameria,[6] që është një variant i "Qamariah", një version arab i emrit të saj që do të thotë "e hënës". Portreti i saj nga Cristofano dell'Altissimo u titullua Cameria Solimani.[7] Ajo njihej gjithashtu si Hanım Sultan, që do të thotë "Zonjë Princeshë".[8]

Jeta e hershme

Redakto

Mihrimah lindi në Kostandinopojë (Stamboll) më 1522[9][10][11] gjatë mbretërimit të babait të saj, Sulejmanit të Madhërishëm. Nëna e saj ishte Hürrem Sultan,[9][10][11] vajza e një prifti ortodoks,[12] e cila ishte konkubina e Sulltanit, por u lirua më 1533 ose 1534 dhe u bë gruaja ligjore e Sulejmanit.[13] Mihrimah kishte pesë vëllezër: Şehzade Mehmed, Şehzade Abdullah, i cili vdiq në moshën tre vjeçare, Şehzade Selim (Selim II i ardhshëm), Şehzade Bayezid, dhe Şehzade Cihangir.[9][10] E arsimuar dhe e disiplinuar, ajo ishte gjithashtu e sofistikuar, elokuente dhe e lexuar.[4]

Martesa

Redakto
 
Portreti i Mihrimah nga Ticiani, i titulluar Cameria, bija e Sulejmanit të Madhërishëm si Shën Katerina, përfshin një rrotë me thumba.

Në vitin 1539, Sulejmani vendosi që Mihrimah të martohej me Rüstem Pashën,[14] ndoshta nga Kroacia, i cili ishte pushtuar nga devshirme dhe u ngrit për t'u bërë Guvernator i Diyarbakır dhe më vonë, Vezir i Madh.[15] Megjithatë, Hürrem besonte se ajo duhej të martohej me guvernatorin më të bukur të Kajros.[14] Armiqtë e Rüstem qarkulluan një thashetheme se ai kishte lebër, por mjeku i dërguar në Dijarbakır për ta ekzaminuar e gjeti këtë të pavërtetë, megjithëse në veshjen e tij u gjet një morra, pavarësisht nga fakti se ai ndërronte rrobat e tij çdo ditë.[16]

Martesa u zhvillua më 26 nëntor 1539[17][18][19][20] në Pallatin e Vjetër,[21] kur Mihrimah ishte shtatëmbëdhjetë vjeç.[22] Ceremonia e saj e dasmës dhe festimi për rrethprerjen e vëllezërve të saj më të vegjël, Bajazidit dhe Cihangirit, ndodhën në të njëjtën ditë,[23][20][24] festat kolektive që zgjatën pesëmbëdhjetë ditë.[25] Pesë vjet më vonë në 1544, Süleyman zgjodhi burrin e saj për t'u bërë Vezir i Madh,[26] një post që ai mbajti deri në vdekjen e tij në 1561, duke përjashtuar një interval dyvjeçar kur ai u shkarkua për të qetësuar zemërimin popullor pas ekzekutimit të Şehzade (Princi i Kurorës) Mustafa në vitin 1553.[27][28]

Menjëherë pas dasmës së Mihrimah, ajo zhvilloi një gjendje të ngjashme me reumatoidin dhe kaloi pjesën më të madhe të jetës duke u marrë me sëmundjen.[4] Në vitin 1544 ajo udhëtoi për në Bursa me nënën dhe burrin e saj dhe një përcjellje të madhe ushtarake.[29] Edhe pse Mihrimah dhe nëna e saj bënë përpjekje për ta promovuar Rüstemin si një intim të sulltanit, ai në fakt u mbajt në një distancë nga prania mbretërore.[16] Mihrimah dhe Rüstem kishin një vajzë,[30] Ayşe Hümaşah Sultan,[31] e lindur në 1541, dhe një djalë, Sulltanzade Osman Bey, i lindur në 1546.[30]

Në vitin 1554, Mihrimah pësoi një abort të rrezikshëm për jetën, i cili pothuajse i kushtoi asaj jetën. Një autor anonim sugjeroi se çifti jetonte në Pera, megjithëse ka më shumë gjasa që ata të ishin vendosur në pallatin e Mihrimah në Üsküdar.[32] Në mars 1558, Shejh Kutb al-Din al-Nahrawali, një figurë fetare nga Meka, vizitoi Stambollin.[33] Në prill, ai takoi Mihrimahun dhe i dha dhurata.[34] Ai e takoi përsëri në qershor pak para se të nisej nga Stambolli për në Kajro.[35]

Pas vdekjes së Rüstemit në 1561,[36] ajo ofroi të martohej me Semiz Ali Pashën, i cili e kishte pasuar atë si vezir i madh. Kur ai refuzoi, ajo zgjodhi të mos martohej më,[37] duke u kthyer në pallatin mbretëror.[38]

Fëmijë

Redakto

Mihrimah kishte një vajzë dhe të paktën një djalë nga martesa e saj me Rüstem:[39]

Është e mundur, edhe pse jo e sigurt, që ajo të ketë një djalë të dytë.[39]

Raportohet gjithashtu se, në vitin 1554, Mihrimah pësoi një abort që për pak i kushtoi jetën.[39]

Vdekja

Redakto

Mihrimah Sultan vdiq në Stamboll më 25 janar 1578[40][41][42] pasi kishte mbijetuar të gjithë vëllezërit e motrat e saj. Ajo është fëmija i vetëm i Sulejmanit[43] që është varrosur në varrin e tij në kompleksin e Xhamisë e Sylejmanies.[4][44][36][42]

Në kulturën popullore

Redakto
  • Në serialin televiziv 2011–2014 Muhteşem Yüzyıl (Shekulli i Mrekullueshëm) ajo u portretizua nga Pelin Karahan.[45]
  • Ajo shfaqet si një personazh qendror në The Architect's Apprentice, një roman i vitit 2014 nga Elif Shafak.[46][47]
  • Ajo është një nga personazhet qendrore në librin Hürrem ve Mihrimah Sultan: Haremin Gülü ve Goncası (turqisht: Hürrem dhe Mihrimah Sultan: Trëndafili dhe tufa e trëndafilit të Haremit) nga Muhterem Yüceyılmaz.[48]

Referime

Redakto
  1. ^ Necdet Sakaoğlu (2007). Famous Ottoman Women (në anglisht). Avea. fq. 105. ISBN 978-975-7104-77-3.
  2. ^ Fen Fakültesi İstanbul Üniversitesi (1967). Lectures Delivered on the 511th Anniversary of the Conquest of İstanbul (në anglisht). Fen Fakültesi Döner Sermaye Basımevi. fq. 13.
  3. ^ Isom-Verhaaren 2016, f. 158.
  4. ^ a b c d e "Notable life of Mihrimah Sultan". DailySabah (në anglisht). Marrë më 13 tetor 2017.
  5. ^ Arthur Stratton (1971). Sinan: The Biography of One of the World's Greatest Architects and a Portrait of the Golden Age of the Ottoman Empire (në anglisht). Scribner. fq. 178. ISBN 978-0-684-12582-4.
  6. ^ Giorgio Vasari; Francesco Priscianese; Pietro Aretino; Sperone Speroni; Lodovico Dolce (23 prill 2019). Lives of Titian (në anglisht). Getty Publications. fq. 97. ISBN 978-1-60606-587-7.
  7. ^ David Geoffrey Alexander (2003). From the Medicis to the Savoias: Ottoman Splendour in Florentine Collections (në anglisht). Sabanci University, Sakip Sabanci Müzesi. fq. 94. ISBN 978-975-8362-37-0.
  8. ^ Nahrawālī & Blackburn 2005, f. 201 n. 547.
  9. ^ a b c Peirce 1993, f. 60.
  10. ^ a b c Yermolenko 2005, f. 233.
  11. ^ a b Uluçay 1992, f. 65.
  12. ^ Yermolenko 2005, f. 234.
  13. ^ Yermolenko 2005, f. 235.
  14. ^ a b Isom-Verhaaren 2016, f. 154.
  15. ^ Vovchenko, Denis (18 korrik 2016). Containing Balkan Nationalism: Imperial Russia and Ottoman Christians, 1856-1914 (në anglisht). Oxford University Press. fq. 32. ISBN 978-0-19-061291-7.
  16. ^ a b Peirce 1993, f. 76.
  17. ^ Tolga Uslubaş; Yılmaz Keskin (2007). Alfabetik Osmanlı tarihi ansiklopedisi (në turqisht). Karma Kitaplar. fq. 393. ISBN 978-9944-321-50-1.
  18. ^ Pars Tuğlacı (1985). Türkiyeʼde kadın (në turqisht). Cem Yayınevi. fq. 316.
  19. ^ Metin And (2009). 16. yüzyılda İstanbul: kent, saray, günlük yaşam (në turqisht). Yapı Kredi Yayınları. fq. 145. ISBN 978-975-08-1832-5.
  20. ^ a b Uluçay 1992, f. 66.
  21. ^ Dünden bugüne İstanbul ansiklopedisi (në turqisht). Kültür Bakanlığı. 1994. fq. 453. ISBN 978-975-7306-05-4.
  22. ^ Miović 2018, f. 98.
  23. ^ Peirce 1993, ff. 68, 76, 123.
  24. ^ Miović 2018, f. 97.
  25. ^ Peirce 1993, f. 68.
  26. ^ Isom-Verhaaren 2016, f. 155.
  27. ^ Peirce 1993, f. 72.
  28. ^ Nahrawālī & Blackburn 2005, f. 82 n. 208.
  29. ^ Peirce 1993, f. 61.
  30. ^ a b Atçıl 2020, f. 14.
  31. ^ Hans Georg Majer; Sabine Prätor; Christoph K. Neumann (2002). Arts, women and, scholars (në anglisht). Simurg. fq. 105. ISBN 978-975-7172-64-2. Ayşe Sultan duhter-i hazret-i Mihrümāh Sulțān el-mezbūre zevce-i Ahmed Paşa
  32. ^ Miović 2018, ff. 100–101.
  33. ^ Nahrawālī & Blackburn 2005, f. 158.
  34. ^ Nahrawālī & Blackburn 2005, f. 176.
  35. ^ Nahrawālī & Blackburn 2005, f. 207.
  36. ^ a b Uluçay 1992, f. 67.
  37. ^ Atçıl 2020, f. 21.
  38. ^ Peirce 1993, f. 67.
  39. ^ a b c Zahit, Atçıl (2020). "Osmanlı Hanedanının Evlilik Politikaları ve Mihrimah Sultan'ın Evliliği". Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergis (34): 1–26
  40. ^ Türkiye Diyanet Vakfı (1988). İslâm ansiklopedisi: Mısra – Muhammediyye (në turqisht). Türkiye Diyanet Vakf ıİslâm Ansiklopedisi Genel Müdürlüğü. fq. 40. ISBN 978-975-389-402-9.
  41. ^ Osman Gazi'den Sultan Vahidüddin Han'a Osmanlı tarihi (në turqisht). Çamlıca Basım Yayın. 2014. fq. 120. ISBN 978-9944-905-39-8.
  42. ^ a b Miović 2018, f. 108.
  43. ^ Isom-Verhaaren 2016, f. 164.
  44. ^ Peirce 1993, f. 190.
  45. ^ "Muhteşem Yüzyıl'ın Mihrimah Sultan'ı Pelin Karahan 10 dakikada boşandı – Son Dakika Magazin Haberleri | STAR". Star.com.tr (në turqisht). Marrë më 13 tetor 2017.
  46. ^ Atamian, Christopher (8 qershor 2015). "'The Architect's Apprentice,' by Elif Shafak". The New York Times (në anglishte amerikane). ISSN 0362-4331. Marrë më 4 nëntor 2017.
  47. ^ "The Architect's Apprentice by Elif Shafak, book review: The domes of". The Independent (në anglisht). London. 30 tetor 2014. Arkivuar nga origjinali më 14 maj 2022. Marrë më 4 nëntor 2017.
  48. ^ Hürrem ve Mihrimah Sultan: Haremin Gülü ve Goncası Amazon

Bibliografia

Redakto
  • Peirce, Leslie (1993). Imperial Harem: Women and Sovereignty in the Ottoman Empire (në anglisht). Oxford University Press. ISBN 0-19-508677-5.
  • Yermolenko, Galina (2005). "Roxolana: The Greatest Empress of the East". The Muslim World (në anglisht). 95 (2): 231–248. doi:10.1111/j.1478-1913.2005.00088.x.
  • Isom-Verhaaren, Christine (11 prill 2016). "Mihrimah Sultan: A Princess Constructs Ottoman Dynastic Identity". përmbledhur nga Christine Isom-Verhaaren; Kent F. Schull (red.). Living in the Ottoman Realm: Empire and Identity, 13th to 20th Centuries (në anglisht). Indiana University Press. ISBN 9780253019486.
  • Uluçay, Mustafa Çağatay (1992). Padışahların kadınları ve kızları (në turqisht). Türk Tarihi Kurumu Yayınları.
  • Miović, Vesna (2 maj 2018). "Per favore della Soltana: moćne osmanske žene i dubrovački diplomati". Anali Zavoda Za Povijesne Znanosti Hrvatske Akademije Znanosti i Umjetnosti U Dubrovniku (në kroatisht). 56 (56/1): 147–197. doi:10.21857/mwo1vczp2y. ISSN 1330-0598.
  • Atçıl, Zahit (2020). "Osmanlı Hanedanının Evlilik Politikaları ve Mihrimah Sultan'ın Evliliği". Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergis (në turqisht) (34): 1–26.
  • Nahrawālī, Muḥammad ibn Aḥmad; Blackburn, Richard (2005). Journey to the Sublime Porte: the Arabic memoir of a Sharifian agent's diplomatic mission to the Ottoman Imperial Court in the era of Suleyman the Magnificent; the relevant text from Quṭb al-Dīn al-Nahrawālī's al-Fawāʼid al-sanīyah fī al-riḥlah al-Madanīyah wa al-Rūmīyah (në anglisht). Orient-Institut. ISBN 978-3-899-13441-4.
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Mihrimah_Sultan_(vajza_e_Sulejman_I)&oldid=2631822"