Muvekiti

Në historinë islame, një muvakit (Arabisht: مُوَقَّت muwaqqit, më rrallë ميقاتي mīqātī) ishte një astronom i ngarkuar me matjen e kohës dhe rregullimin e kohës së namazit në një institucion islamik si një xhami apo një medrese. Ndryshe nga muezini i cili zakonisht zgjidhej për devotshmërinë dhe zërin e tij, një muwaqqit përzgjidhej për diturinë dhe aftësinë e tij në astronomi.

Jo të gjitha xhamitë kishin një muvaqqit. Zyra u regjistrua fillimisht në fund të shekullit të 13-të në Xhaminë e Amr ibn el-As në Sulltanatin Mamluk të Kajros dhe më pas u përhap në pjesë të ndryshme të botës myslimane. Edhe atëherë, shumë xhami të mëdha mbështeteshin vetëm te muezinët për të përcaktuar kohën e lutjes duke përdorur metoda tradicionale, të tilla si vëzhgimi i gjatësisë së hijeve dhe fenomeneve të muzgut. Mungesa e burimeve historike dhe e hulumtimit e bën të vështirë konstatimin e funksioneve dhe roleve specifike të muvakitit. Ka paqartësi mes historianëve të shkencës nëse muvakit ishte një zyrë e specializuar, mbajtësi i së cilës merrej ekskluzivisht me çështje astronomike, apo nëse ishte pjesë e një roli më të gjerë të një mësuesi (müderris) i cili gjithashtu punonte dhe jepte mësim në fusha të tjera.

Gjatë kulmit të tij në shekullin e katërmbëdhjetë dhe të pesëmbëdhjetë, shkencëtarët e shquar mbajtën postin e muvakitit. Për shembull, Ibn al-Shatir (1304–1375) dhe Shams al-Din Abu Abd Allah al-Khalilii (1320–1380) formuan një ekip muvakiti në Xhaminë Emevi të Damaskut. Siria dhe Egjipti ishin qendrat kryesore të veprimtarisë muwaqqit në këto shekuj, ndërsa zyra u përhap në Palestinë, Hexhaz, Tunizi dhe Jemen. Zyra vazhdoi të regjistrohej deri në shekullin e nëntëmbëdhjetë, ndonëse muvakitet prodhonin më pak traktate dhe instrumente sesa në kohët e mëparshme. Sot, xhamitë përdorin oraret e lutjeve të prodhuara nga agjenci fetare ose shkencore ose orë të programuara për këtë qëllim. Këto lejojnë përcaktimin e saktë të kohëve të namazit pa aftësitë e specializuara të një muwaqqit.

Muvekiti

Shih edhe