Ndryshimi i emrave gjeografik në Greqi

Shteti grek ka ndjekur sistematikisht një politikë helenizimi pas pavarësisë së tij nga Perandoria Osmane në fillim të viteve 1830.^[1]^[2] Kjo ideologji përfshinte zëvendësimin e të gjithë emrave gjeografikë dhe topografikë me emra të ringjallur me rrënjë në Greqinë klasike – domethënë, çdo emër që konsiderohej i huaj, përçarës kundër bashkimit grek, ose që konsiderohej si "grek i keq" fshihej ose asimilohej.^[2] Emrat që konsideroheshin të huaj ishin zakonisht me prejardhje shqiptare, sllave ose turke.^[2] Greqishtja bizantine konsiderohej si e keqe në kohën e krijimit të shtetit deri pas Luftërave Ballkanike; në përputhje me rrethanat ato vende u riemëruan gjithashtu.^[3]^[4]

Qëllimi i ndryshimeve të emrit ishte të mbulonte kujtesën e "të kaluarës së errët": që do të thotë sundim romak, frank, venecian dhe veçanërisht turk. Ndryshimet e emrit pasuan hapësirat territoriale të Greqisë dhe vazhduan në Republikën Greke. Ato kanë ndodhur në vendbanimet arvanitase në Greqinë qendrore që nga viti 1830, në Thessaly që nga viti 1881, pas luftërave ballkanike në Maqedoni që nga viti 1913 dhe në Trakinë Perëndimore që nga viti 1920. Ndryshimet e mbiemrit kanë ndodhur në vitin 1998.^[2]

Kudo që ishte e mundur, vendet u riemëruan sipas emrave të mësuar në greqishten klasike, kryesisht duke u konsultuar me Description of Greece nga Pausanias.^[2] Procesi i riemërtimit u ndërmor nga dy drejtime: "nga poshtë-lart" dhe "nga lart-poshtë". Greqia qendrore dhe jugore ndoqën qasjen "nga poshtë-lart" me qytete të ndryshme që konkurronin për emrin e një siti arkeologjik aty pranë. Në këtë drejtim, edhe arvanitasit e Atikës kërkuan që emrat e vendeve të tyre të helenizoheshin. Në të kundërt, ndryshimet në veri u bënë "nga lart-poshtë" me një ekip historianësh, folkloristësh dhe arkeologësh dhe u prezantuan emra arkaizues të huaj për banorët. Kompanitë hekurudhore gjithashtu u dhanë stacioneve të tyre emra të lashtë, në mënyrë që vizitorët evropianë t'i njihnin lehtësisht.^[2]

Duke mbuluar "të kaluarën e errët" dhe duke kujtuar Greqinë klasike, emrat e rinj u zgjodhën për të përafruar ndërgjegjen historike me narrativën kombëtare. Deri më sot, përdorimi i emrave të vendeve të vjetra shqiptare, sllave ose turke nga autoritetet, organizatat dhe individët penalizohet sipas ligjit grek.^[5]^[6] Rezultati i këtyre politikave ishte një restaurim i suksesshëm i një të kaluare të largët përmes nacionalizmit për të treguar se Greqia moderne ishte "me të vërtetë i njëjti vend me Greqinë klasike".^[2]

Ndryshimi i emrit sipas rajonit

Format e vjetra të emërtimit të vendbanimeve të riemërtuara ishin kryesisht me prejardhje greke, sllave, turke, arumune ose shqiptare. Emra të tjerë që konsideroheshin të huaj ishin gjithashtu me prejardhje franke^[7] dhe italiane.^[8]^[9]^[10] Sipas kërkimeve të vazhdueshme që po kryhen në Institutin e Kërkimeve Neohelenike në Athinë, midis viteve 1913 dhe 1996, emrat e 4,413 vendbanimeve u ndryshuan ligjërisht në Greqi. Në secilin rast, riemërtimet janë regjistruar në Government Gazette zyrtare. Ndarja rajonale në riemërtime është: Maqedoni: 1,805 riemërtime; Peloponezi: 827 riemërtime; Greqia Qendrore: 519 riemërtime; Thessaly: 487 riemërtime; Epiri: 454 riemërtime; Trakia: 98 riemërtime; Kretë: 97 riemërtime; Ishujt e Egjeut: 79 riemërtime; Ishujt e Jonit: 47 riemërtime.^[11]

Greqia Qendrore

Greqia Qendrore Lindore ishte shtëpia e arvanitëve, një popull shqipfolës që migruan në këtë zonë në shekullin e 14-të. Deri në shekullin e 19-të, disa pjesë të Atikës dhe të Boeotisë ishin të populluara nga arvanitët, shumë nga emrat e vendeve ishin gjithashtu arvanite. Pas krijimit të Greqisë në vitin 1830, shumica e emrave janë ndryshuar, veçanërisht në emra të papërdorur që nga lashtësia, nga greqishtja klasike.

Eski Ad	Emri i vjetër	Emri i ri	Shënimet
Παιανεύς / Paianeus (384 BC)	Liopesi	Paiania	Antik adı Antik Atina'nın 10 kabilesinden biri olan Pandionides'ten gelmektedir. Emri i vjetër ishte nga gjuha shqipe. Toponimi Liopesi: 'Vendi i lopëve' ose 'të lopës'. Nga fjalë shqiptar lopë dhe prapashtesë ës qe tregon që i përkasin një vendit, apo sasinë e diçkaje.
Ἀχαρναί / Acharnon (508 BC)	Menidi	Acharnes	Eski adı "acharna" veya "acharnos" olup levrek anlamına gelir. Emri i vjetër ishte nga gjuha shqipe.
Ερυθρές / Erythres (1300 to 1201 BC)	Kriekouki	Erythres	Antik adı, yöre toprağının özelliği olan kırmızı renk anlamına gelen erythros kelimesinden gelmektedir. Emri i vjetër ishte nga gjuha shqipe. Kriekouki: 'Koke e Kuqe'. Nga fjala shqipe Krye/Krie(në disa dialekte) qe kuptimi është 'kokë' dhe ngjyra Kuqe.
Πάνακτον / Panactum (420 BC)	Dervenosalesi	Pyli	Emri i vjetër ishte nga gjuha shqipe. Dervenosalesi: 'ngushticë e kofshës'. Nga fjala Derven qe kuptimi është 'ngushticë, grykë' ose 'qafë' (në vetvete një huamarrje lokale e fjalës Turke Derbent, që ka të njëtën kuptim me huamarrjen lokale) dhe Shalë/s ose 'kofshës', për shkak të ngushticës së vendit përngjashëm gjatësia ose forma e një kofshës.

Epiri

Epiri kishte një popullsi shumicë greke përpara aneksimit në Greqi (1913),^[12]^[13] me pakicë arumune dhe shqiptarë. Një pjesë e minoritetit shqiptar, të njohur si shqiptarët çamë, banonte në zonën bregdetare dhe u dëbuan nga zona pas Luftës së Dytë Botërore nga grupi i rezistencës EDES. Në këtë zonë ende jetojnë një numër i panjohur arumune dhe shqiptarë ortodoksë, në disa burime të quajtura arvanitët, të cilët sot identifikohen kryesisht si grekë. Veçanërisht në fillim të shekullit të 20-të emrat e vendeve shqiptare të Epirit janë ndryshuar sistematikisht në greqisht, duke e zhdukur kështu praninë e dikurshme shqiptare në peizazh.^[14]

Eski Ad	Emri i vjetër	Emri i ri	Shënimet
Παραυαία / Parauaea (429 BC)	Densko, Denicko	Aetomilitsa	Emri i vjetër ishte në arumune
Ὄρραον / Horreum (167 BC)	Briaza	Distrato	Emri i vjetër ishte në arumune
Κεστρία Θεσπρωτίας / Cestria of Thesprotia (500 BC)	Skéferi	Myloi	Emri i vjetër ishte shqip. Skeferi: 'Shën Stefani'. Nga fjala shqipe shën në trajtën e saj të kontraktuar sh/ë e përdorur në toponim dhe trajta shqipe Stefani/Shtjefni për emrin Stefan që u bë e kontraktuar në toponim.
	Soúvliasi	Agios Vlasios	Emri i vjetër ishte shqip. Soúvliasi: 'Shën Vlashi'. Nga fjala shqipe shën në trajtën e saj të kontraktuar sh/ë e përdorur në toponim dhe trajta shqipe Vlash për emrin 'Blaise' që u bë e kontraktuar në toponim.
	Liogáti	Agora	Emri i vjetër ishte shqip. Liogáti: nga fjala shqipe Lugat.
Φανοτή / Phanote (169 BCE)	Ríziani	Agios Georgios	Emri i vjetër ishte shqip. Ríziani: nga fjala shqip rrëzë dhe anë, për shkak se vendbanimi ndodhet afër skajit të një mali.
Κεστρία Θεσπρωτίας / Cestria of Thesprotia (500 BC)	Várfani	Parapotamos	Emri i vjetër ishte shqip. Várfani: nga fjala shqip varfër/vorfën. Eski belediyenin merkezi olan Parapotamos köyü Çam Arnavutları, 1944'ten önce, Nazi güçleriyle işbirliği yaptıkları gerekçesiyle sınır dışı edildiler.
Καμμανία / Cammania, Kammania (550 BC)	Goúrza	Ano Paliokklision	Emri i vjetër ishte shqip. Goúrza: nga fjala shqip gurrë dhe prapashtesa shqipe ëz/za/zë.
	Liópsi	Asprokklision	Emri i vjetër ishte shqip. Liópsi: 'vendi i lopëve'. Nga fjalë shqiptar lopë dhe prapashtesë ës qe tregon që i përkasin një vendit, apo sasinë e diçkaje.
Ἀχέρων / Acheron (800 BC)	Likoúrsi	Mesopotamo	Emri i vjetër ishte shqip. Likoúrsi: 'vendi i lëkurave të kafshëve ose lëkurave'. Nga fjala shqipe lëkurë dhe prapashtesa ës që tregon përkatësinë e një vendi, objekti ose sasie diçkaje.
	Rápeza	Anthousa	Emri i vjetër ishte shqip. Rápeza: 'vendi i rrapave të vegjël'. Nga fjala shqipe rrap dhe prapashtesa ëz/za/zë.
	Skémbo	Vrachos	Emri i vjetër ishte shqip. Skémbo: 'vendi me gurë, një shkëmb shkëmbor ose një shkëmb'. Nga fjala shqipe shkëmb, për shkak të vendndodhjes së vendbanimit në bregdet në terren kodrinor.
Κάστρο Ρινιάσας / Riniasa Castle (1300 AD)	Riniása	Riza	Emri i vjetër ishte shqip. Riniása: 'vend i rrënjosur'. Nga fjala shqipe rrënjë dhe prapashtesa as/ë që tregon përkatësinë e një vendi, objekti a sasie diçkaje, për shkak të vendbanimit që ndodhet në bregdet në terren kodrinor.
Αρχαία Νικόπολη / Nicopolis or Actia Nicopolis (29 BC)	Boulmét Zervó	Galata	Emri i vjetër ishte shqip. Boulmét: 'bulmet'. nga fjala shqipe bulmet. Emri Zervó i ishte bashkangjitur vendbanimit për qëllime administrative dhe është emri i një fshati aty pranë.
	Dára	Elia	Emri i vjetër ishte shqip. Dára: 'vend që i ngjan formës së darës'. Nga fjala shqipe darë, për shkak se vendbanimi është në zonë luginore dhe malore.
	Barkmádhi	Kastritsa	Emri i vjetër ishte shqip. Barkmádhi: 'vend që i ngjan një stomaku të madh'. Nga fjala shqipe bark dhe madh.
	Kourtési	Mesovouni	Emri i vjetër ishte shqip [citim i nevojshëm]. Kourtési: 'Vendi i Kurtit'. Nga emri mashkullor i Lindjes së Mesme Kurd [citim i nevojshëm] dhe prapashtesa ës që tregon përkatësinë e një vendi, objekti ose sasie diçkaje.

Rajoni grek i Maqedonisë

Deri në vitin 1912, zona kishte një popullsi shumë heterogjene të përbërë nga sllavë, turq, grekë, hebrenj dhe arumunë dhe megleno-rumunë. Shumica e emrave gjeografikë ishin me prejardhje jo greke, qeveria greke planifikoi ta ndryshonte këtë. Ndërmjet viteve 1913 dhe 1928 emrat sllavë të qindra fshatrave dhe qyteteve u helenizuan nga një Komitet për Ndryshimin e Emrave, i cili u ngarkua nga qeveria greke për "eliminimin e të gjithë emrave që ndotin dhe shpërfytyrojnë pamjen e bukur të atdheut tonë".^[15] Midis viteve 1912 (Luftërat Ballkanike) dhe 1928 (pas shkëmbimit të popullsisë midis Greqisë dhe Turqisë), banorët jo grekë ishin larguar kryesisht dhe në vend të tyre refugjatët grekë nga Perandoria Osmane u vendosën në zonë duke ndryshuar demografinë e saj. Ndryshimet e toponimeve në çdo prefekturë moderne renditen në,

Greqia Perëndimore

Old name	New name	Notes
Dragomesti	Astakos	Emri i vjetër, i përdorur nga Mesjeta, ishte me prejardhje sllave. Emri aktual rrjedh nga ai i një qyteti antik në Akarnani dhe do të thotë "karavidhe" në greqisht.

Trakia Perëndimore

Që nga viti 1977, të gjithë emrat turq të fshatrave të Trakisë Perëndimore janë ndryshuar në emra grekë.^[6] Trakia Perëndimore është shtëpia e një pakice të madhe turke.

Emri i vjetër	Emri i ri	Shënime
Gümülcine	Komotini	Gümülcine ishte emri turk, i cili rrjedh nga emri më i vjetër origjinal bizantin, Koumoutzina.
Dedeağaç	Alexandroupolis	Emri turk i Dedeağaç mbeti emri zyrtar i qytetit deri në vitin 1920, kur u riemërua Alexandroupolis për nder të mbretit Aleksandri i Greqisë.
Sarışaban	Chrysoupolis	Gjatë periudhës osmane, popullsia ishte kryesisht turke. Qyteti njihej si Sapaioi midis 1913 dhe 1929, pas së cilës iu dha emri i tanishëm.

Referime

^ Tsitselikis, Konstantinos (2012). Old and New Islam in Greece: From Historical Minorities to Immigrant Newcomers (në anglisht). Martinus Nijhoff Publishers. fq. 49. ISBN 9789004221529.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Zacharia, Katerina (2012). Hellenisms: culture, idenitity, and ethnicity from antiquity to modernity (në anglisht). Martinus Nijhoff Publishers. fq. 230–233. ISBN 9789004221529.
^ Zacharia, Katerina (2012). Hellenisms: culture, idenitity, and ethnicity from antiquity to modernity (në anglisht). Martinus Nijhoff Publishers. fq. 235. ISBN 9789004221529.
^ Tsitselikis, Konstantinos (2012). Old and New Islam in Greece: From Historical Minorities to Immigrant Newcomers (në anglisht). Martinus Nijhoff Publishers. fq. 50. ISBN 9789004221529.
^ Tsitselikis, Konstantinos (2012). Old and New Islam in Greece: From Historical Minorities to Immigrant Newcomers (në anglisht). Martinus Nijhoff Publishers. fq. 50. ISBN 9789004221529.
^ ^a ^b Whitman, Lois (1990). Destroying Ethnic Identity: The Turks of Greece (në anglisht). Human Rights Watch. fq. 1. ISBN 9780929692708. Since 1977, all Turkish village names have been changed to Greek names; it is forbidden to use Turkish names for official purposes, on pain of fines or imprisonment. In addition, giving the Turkish name in parentheses following the Greek name is not allowed. The Minority Rights Group, Minorities in the Balkans, op. cit., page 33.
^ https://www.protothema.gr/stories/article/1087679/ta-toponumia-tis-elladas-kai-i-proeleusi-tous/ "Frankish toponyms in Greece The Frankish toponyms in Greece are remnants of the Frankish rule (1204-1566), during which Frankish rulers had settled in island or continental parts. Their research, although started satisfactorily at the beginning of the 20th century, by A. Adamantiou, S. Lambros and S. Dragoumis, has not progressed significantly since then. The Franks either completely changed the place names (eg Nafpaktos, it was called Lepanto) or sometimes translated them into their language e.g. Monemvasia was called Malevesie etc."
^ Charalambos Symeonidis, "The Frankish and Venetian influence", in: History of the Greek Language (edited by MZ Kopidakis), published by M.I.ET., Athens, 2010, p.174
^ http://pandektis.ekt.gr/dspace/handle/10442/4968/simple-search?query=%CE%A0%CF%84%CF%85%CF%87%CE%AF%CE%B1 https://greece.redblueguide.com/en/the-small-island-vido-in-corfu-do-you-know-it http://pandektis.ekt.gr/dspace/handle/10442/4968/simple-search?query=%CF%80%CF%8C%CF%81%CF%84%CE%BF+%CE%B3%CE%B5%CF%81%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CF%8C
^ https://www.protothema.gr/stories/article/1087679/ta-toponumia-tis-elladas-kai-i-proeleusi-tous/ Venetian / "Italian toponyms These are place names that also appeared after 1204 and are due not only to the conquest of Greek territories by the Venetians, but also to the trade-political relations East-West, at this time."
^ "Pandektis: Name Changes of Settlements in Greece" (në anglisht). Marrë më 2016-11-30. List compiled by the Institute for Neohellenic Research.
^ Seymour Forster, Edward (1957). A Short History of Modern Greece, 1821-1956 (në anglisht). Taylor & Francis. fq. 68. Marrë më 28 qershor 2013. the district has remained predominantly Greek
^ Cohen, Getzel M.; Martha Sharp Joukowsky, red. (2006). Breaking ground : pioneering women archaeologists (në anglisht) (bot. 1st pbk.). Ann Arbor: University of Michigan Press. fq. 202. ISBN 9780472031740. Macedonia and Epirus on the mainland, and Crete, where the population was predominantly Greek, deeply resented Turkish rule, and the desire for union with Greece was strong.
^ Silverman, Helaine (1990). Contested Cultural Heritage: Religion, Nationalism, Erasure, and Exclusion in a Global World (në anglisht). Springer. fq. 114. ISBN 9781441973054.
^ M. Danforth, Loring (1997). The Macedonian Conflict: Ethnic Nationalism in a Transnational World (në anglisht). Princeton University Press. fq. 69. ISBN 9780691043562.

[1] Tsitselikis, Konstantinos (2012). Old and New Islam in Greece: From Historical Minorities to Immigrant Newcomers (në anglisht). Martinus Nijhoff Publishers. fq. 49. ISBN 9789004221529.

[Zacharia-p230-233-2] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Zacharia, Katerina (2012). Hellenisms: culture, idenitity, and ethnicity from antiquity to modernity (në anglisht). Martinus Nijhoff Publishers. fq. 230–233. ISBN 9789004221529.

[3] Zacharia, Katerina (2012). Hellenisms: culture, idenitity, and ethnicity from antiquity to modernity (në anglisht). Martinus Nijhoff Publishers. fq. 235. ISBN 9789004221529.

[4] Tsitselikis, Konstantinos (2012). Old and New Islam in Greece: From Historical Minorities to Immigrant Newcomers (në anglisht). Martinus Nijhoff Publishers. fq. 50. ISBN 9789004221529.

[5] Tsitselikis, Konstantinos (2012). Old and New Islam in Greece: From Historical Minorities to Immigrant Newcomers (në anglisht). Martinus Nijhoff Publishers. fq. 50. ISBN 9789004221529.

[Whitman-p1-6] Whitman, Lois (1990). Destroying Ethnic Identity: The Turks of Greece (në anglisht). Human Rights Watch. fq. 1. ISBN 9780929692708. Since 1977, all Turkish village names have been changed to Greek names; it is forbidden to use Turkish names for official purposes, on pain of fines or imprisonment. In addition, giving the Turkish name in parentheses following the Greek name is not allowed. The Minority Rights Group, Minorities in the Balkans, op. cit., page 33.

[7] ttps://www.protothema.gr/stories/article/1087679/ta-toponumia-tis-elladas-kai-i-proeleusi-tous/ "Frankish toponyms in Greece The Frankish toponyms in Greece are remnants of the Frankish rule (1204-1566), during which Frankish rulers had settled in island or continental parts. Their research, although started satisfactorily at the beginning of the 20th century, by A. Adamantiou, S. Lambros and S. Dragoumis, has not progressed significantly since then. The Franks either completely changed the place names (eg Nafpaktos, it was called Lepanto) or sometimes translated them into their language e.g. Monemvasia was called Malevesie etc."

[8] Charalambos Symeonidis, "The Frankish and Venetian influence", in: History of the Greek Language (edited by MZ Kopidakis), published by M.I.ET., Athens, 2010, p.174

[9] ttp://pandektis.ekt.gr/dspace/handle/10442/4968/simple-search?query=%CE%A0%CF%84%CF%85%CF%87%CE%AF%CE%B1 https://greece.redblueguide.com/en/the-small-island-vido-in-corfu-do-you-know-it http://pandektis.ekt.gr/dspace/handle/10442/4968/simple-search?query=%CF%80%CF%8C%CF%81%CF%84%CE%BF+%CE%B3%CE%B5%CF%81%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CF%8C

[10] ttps://www.protothema.gr/stories/article/1087679/ta-toponumia-tis-elladas-kai-i-proeleusi-tous/ Venetian / "Italian toponyms These are place names that also appeared after 1204 and are due not only to the conquest of Greek territories by the Venetians, but also to the trade-political relations East-West, at this time."

[11] "Pandektis: Name Changes of Settlements in Greece" (në anglisht). Marrë më 2016-11-30. List compiled by the Institute for Neohellenic Research.

[12] Seymour Forster, Edward (1957). A Short History of Modern Greece, 1821-1956 (në anglisht). Taylor & Francis. fq. 68. Marrë më 28 qershor 2013. the district has remained predominantly Greek

[13] Cohen, Getzel M.; Martha Sharp Joukowsky, red. (2006). Breaking ground : pioneering women archaeologists (në anglisht) (bot. 1st pbk.). Ann Arbor: University of Michigan Press. fq. 202. ISBN 9780472031740. Macedonia and Epirus on the mainland, and Crete, where the population was predominantly Greek, deeply resented Turkish rule, and the desire for union with Greece was strong.

[14] Silverman, Helaine (1990). Contested Cultural Heritage: Religion, Nationalism, Erasure, and Exclusion in a Global World (në anglisht). Springer. fq. 114. ISBN 9781441973054.

[15] M. Danforth, Loring (1997). The Macedonian Conflict: Ethnic Nationalism in a Transnational World (në anglisht). Princeton University Press. fq. 69. ISBN 9780691043562.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]